عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان، اجرای طرح «جذب و ساماندهی کودکان کار و خیابان» که از ۱۵ شهریورماه آغاز شده است را غیرکارشناسی دانست و گفت: بنا به گفته مسئولان حدود ۳۰۰ کودک از اول هفته گذشته تاکنون در تهران جمعآوری شدهاند که در این میان کودکان افغان به اردوگاه ورامین و کودکان ایرانی نیز به دو مرکز یاسر و بعثت ارجاع شدند.
طاهره پژوهش در گفتوگو با ایسنا، درخصوص طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان که از ۱۵ شهریور ماه توسط سازمان بهزیستی کشور و با همکاری فرمانداری تهران و... در پایتخت آغاز شده است، گفت: برای اجرای این طرح با هیچ NGOای هماهنگ نشدهاند و این طرح غیرکارشناسی است.
وی در ادامه با بیان اینکه سازمان بهزیستی کشور از سال ۸۴ بارها این طرح را اجرایی کرده و هنوز به نتیجه نرسیده است، افزود: اجرای چنین طرحهایی جز آنکه آسیبهای اجتماعی را گستردهتر میکند، هیچ نتیجهای در کاهش و کنترل آسیبها ندارد.
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه با اشاره به آنکه کودکان جمعآوری شده در این طرح در مرکز یاسر و بعثت نگهداری میشوند، گفت: در بین کودکانی که در مرکز یاسر جمعآوری شدهاند، تعداد زیادی کودک ایرانی وجود دارد که پدر و مادر آنها با شناسنامه پشت در مرکز ماندهاند، این در حالیست که در میان کودکان دستگیر شده، کودکان خارجی (اتباع) که دارای کارت آمایش یا پاسپورت هستند نیز دیده میشود. وی ادامه داد: کودکان افغان به اردوگاه ورامین اعزام شدهاند که وضعیت آنجا را نمیدانیم.
به گفته پژوهش، روز سهشنبه ۲۱ شهریورماه، ۱۳۱ کودک در جریان این طرح جمعآوری شدند و پنجشنبه ۲۳ شهریورماه نیز ۵۰ کودک دیگر را به این مراکز وارد کردند. از میان کودکانی که جمعآوری شده بودند، برخی (اتباع) رد مرز شدند این در حالی است که هماکنون تعداد دقیق کودکان جمعآوری شده در این طرح نداریم.
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان با بیان اینکه برخی از این کودکان بار معیشت خانوادههای خود را به دوش میکشند، گفت: طرح خود را به طور مشخص جهت ساماندهی کودکان کار و خیابان به سازمان بهزیستی ارائه کردیم و به آنها گفتهایم که همین کودکانی را که دستگیر کردهاند را آزاد و طرح بازدید از منزل آنها را در لیست برنامههای خود بگذارند. وی تصریح کرد: همچنین پیشنهاد کردیم ۲۰ تا ۳۰ مددکار در مرکز یاسر استخدام شوند تا هر مددکار ۱۰ تا ۱۵ خانواده را تحت پوشش خود بگیرد و برنامه توانمندسازی آنها را به دقت پیگیری کند.
پژوهش ادامه داد: بهزیستی باید به آن دسته از کودکان کاری که نیازمند آموزش، درمان و... هستند، خدمات مود نیاز را ارائه کند تا بتوانیم به این ترتیب کودکان کار را به چرخه زندگی طبیعی باز گردانیم. این در حالیست که ما هم به عنوان انجمن حمایت از حقوق کودکان حاضر هستیم تمام تجربیات خود را در اختیار آنان قرار دهیم و داوطلبانه همراهی کنیم. وی افزود: در چنین شرایطی اگر باز هم خانوادهای کودک خود را مجبور به کار اجباری کند و یا کودکان با باندی همکاری کنند باید اقدامات لازم جهت انحلال و برخورد با سرباندها و خانوادههای متخلف صورت بگیرد.
پژوهشی ادامه داد: طی آخرین جلسه در باره این طرح که با مسئولان بهزیستی و فرمانداری در محل مرکز یاسر داشتیم، مطالبه اصلی سازمانهای مردم نهاد آزادی کودکان بود و به مسئولان متذکر شدیم که مساله کودکان کار معضل پیچیدهایست که باید حل ریشهای آن در دستور کار قرار گیرد.
وی در ادامه بخشی از علت وجود کودکان کار در جامعه را ساختارهای غلط اقتصادی، فقر و ساختارهای نامناسب اجتماعی دانست و گفت: طبق آمارهای ارائه شده در جلسه روز یکشنبه حدود ۳۰۰ کودک از اول هفته گذشته تاکنون در تهران در جریان این طرح جمعآوری شدهاند که در این میان کودکان افغان به اردوگاه ورامین اعزام و کودکان ایرانی که سن بالاتری دارند به مرکز یاسر و کودکان ایرانی که سن کمتری دارند به مرکز بعثت فرستاده شدهاند.
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان افزود: روز گذشته درپی مطالبات سازمانهای مردم نهاد، مسئولان عنوان کردند خانوادههای ایرانی با مراجعه به مراکز یاسر و بعثت و در صورت داشتن اوراق هویتی، میتوانند کودک خود را از مراکز آزاد کنند؛ سپس برای آنها پرونده مددکاری ایجاد خواهد شد تا مسائل آنها پیگیری شود. باید منتظر بمانیم و ببینیم بهزیستی و سایر دستگاههای حاضر در این طرح چه اقداماتی را در عمل به انجام خواهند رساند.
پژوهش گفت: برای حل معضل کودکان کار خیابان وزارت کار باید تکلیف کار ارزان نیروی کار افغان را در کشور مشخص کند.
وی با بیان اینکه مسئولان اجرای این طرح ادعا میکنند که برای مبارزه با تکدیگری این طرح را آغاز کردهاند، گفت: این طرح متوقف نخواهد شد اما به واسطه مطالبات سازمانهای مردم نهاد قرار شد کارگروهی برای پیگیری وضعیت کودکان جمعآوری شده در این طرح با حضور نمایندگان سه سازمان مردم نهاد تشکیل شود.
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت: چرا مسئولان برای زیباسازی شهرها و پاک کردن چهره معابر از حضور کودکان کار و خیابان اقدام به اجرای چنین طرحهایی میکنند در حالیکه اجرای چنین طرحهایی کودکان را به سمت کارگاههای زیرزمینی برده و اقدام به کارهای پرخطر خواهند کرد.
وی با تاکید بر اینکه باید به صورت ریشهای برای کنترل و مهار کار کودک در کشور اقدام کنیم، از بهزیستی خواست تا جزئیات این طرح را منتشر کند تا در راستای اقدامات بهتر و موثرتر همکاریهای لازم صورت گیرد. وی در پایان با تاکید بر اینکه باید از تجربههای موفق بهرهمند شویم، گفت: باید ببینیم در شهری مانند تبریز چه میکنند که تکدیگری بسیار کم است و مطالعه و بهرهمندی از این تجربهها را در دستور کار خود قرار دهیم. نمیتوان این کودکان را از جامعه جدا کرد و باید برای آنها حقوق شهروندی قائل شد.
جمعآوری راهحل نهایی پاک کردن شهر از کودکان کار و متکدی نیست
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شهر تهران گفت: جمعآوری راهحل نهایی پاک کردن شهر از کودکان کار و متکدی نیست.
حجت نظری افزود: حوزه کودکان بسیار حساس است و باید فکر اساسی برای کودکان کار در خیابان کرد؛ چراکه جمعآوری مقطعی این کودکان میتواند آثار مثبت و در عین حال منفی داشته باشد. هرچند ممکن است در کوتاه مدت آثار مثبت آن بیشتر به چشم بخورد؛ اما در بلند مدت احتمالا چنین نخواهد بود.
وی با اشاره به آثار مثبت جمعآوری این کودکان با بیان اینکه عمدتا این افراد مورد بهرهوری گروهها و مافیا قرار میگیرند، گفت: از این کودکان برای کسب درآمد بیشتر استفاده میکنند و این مساله سبب میشود که چهره شهر نازیبا و نامتوازن شود اما جای سوال است که در نهایت این جمعآوری چه نتیجهای برای جامعه خواهد داشت؟
این مقام مسئول با اشاره به اینکه با جمعآوری، این آسیب اجتماعی حل و درمان نمیشود بلکه باید علت اصلی را پیدا کنیم، افزود: معضل توسعه کار کودک به خود کودکان برنمیگردد، بلکه این افراد عامل دست خانوادههایشان هستند که عمدتا به دلیل فقر فرهنگی و مالی کودکانشان را مجبور به کار میکنند.
نظری با بیان اینکه بسیاری از این کودکان تأمین معاش خانواده را برعهده دارند، گفت: مشکل اصلی و زیربنایی فقر خانوادهها است و این کودکان تنها ابزاری برای بهرهوری بیشتر هستند. بعضی از این کودکان بیسرپرست هستند و باید برای آنها فکری جدی شود تا درگیر باندهای مافیایی نشوند. وی افزود: سازمان بهزیستی و وزارت کار متولی اصلی تامین نیازهای اولیه این قشر از جامعه هستند و باید فکری به حال معاش این کودکان و خانوادههایشان کنند.
طرح را متوقف کنید
عضو سابق شورای شهر تهران با انتقاد از طرح شتابزده جمعآوری کودکان کار گفت: چند سال است اینها را مدام طی طرحهای مختلف جمعآوری کردیم و بعد رها کردیم تا کی باید طرح شتاب زده اجرا کرد.
فاطمه دانشور در گفتوگو با فارس گفت: هرازچندگاهی با هماهنگی نهادهای متولی و با مشارکت فرمانداری، شهرداری، نیروی انتظامی و... طرح جمعآوری کودکان کار آغاز میشود ولی هیچ زمان این طرح به نتیجه درستی نرسیده است و همیشه دارای مشکل بوده است.
عضو سابق شورای شهر و فعال اجتماعی در زمینه کودکان ادامه داد: چند علت برای اینکه مسئله کودکان کار حل نمیشود وجود دارد عمدهترین دلیل آن این است که مسیر را اشتباه میروند. تا زمانی که در حوزه کودکان کار بانک اطلاعاتی و دیتای کودکان را نداشته باشیم نمیتوانیم راجع آنها تصمیم درستی بگیریم.
وی با بیان این مسئله که همه کودکان کار از نظر شرایط با هم مشابه نیستند، گفت: کودکان کار با کودکان خیابانی متفاوت هستند، کودکان کار در سطح شهر دیده میشوند و اینها طی تجارب کسب شده اگر سطوحشان مشخص شود میتوان در مورد مسائل آنها به درستی مداخله کرد.
عضو سابق شورای شهر با تأکید بر این موضوع که هنوز سطحبندی در مورد کودکان کار انجام ندادهایم،گفت: شاید برای نهادها اولویت نبوده چراکه هنوز بانک اطلاعاتی کودکان کار تشکیل نشده است. اگر بتوانم کودکان را سطحبندی کنیم میتوانیم مشکل را حل کنیم. به عنوان مثال مداخله کودکی که افغان است با مداخله کودکی که پدر و مادرش به زور آن را به کار گماردهاند متفاوت است و باید برای هر کدام یک نسخه پیچید.
وی با بیان اینکه این مدل طرح جمعآوری کودکان کار هیجانی است گفت: نباید از روی هیجان و شتاب کار انجام داد. به گفته دانشور زیرساختهای لازم برای ساماندهی کودکان کار وجود ندارد.
وی با تأکید بر این موضوع که اگر سه بار کودک کاری گرفته شود حضانتش از والدینش سلب میشود گفت:حال کودک کار را گرفتید کجا میخواهید آن را نگاه دارید وقتی زیرساخت و فضای لازم ندارید در مکانی که میخواهید آنها را نگه دارید چگونه میخواهید آنها را غربالگری کنید آیا اصلا غربالگری صورت میگیرد.
وی با اشاره به اینکه در حوزه NGOها هم نهادسازی نشده است گفت: NGOها هم خیلی بنیه ندارند و اغلب میتوانند آموزشهای حداقلی به آنها بدهند بحث رفاه آنها به دولت برمیگردد و تا زمانی که بستر فراهم نشود جمعآوری کار درستی نیست.
عضو سابق شورای شهر با بیان اینکه پیشنهاد میدهیم ساعت کار کودکان کار را کم کنند و آسیبهای وارده به آنها را کمتر کنند، گفت: باید جلسات مستمر برگزار شود نه اینکه شورای عالی ساماندهی کودکان کار سالی یکبار تشکیل جلسه میدهند آن هم دو ساعت. وی گفت: ابتدا باید کارهای پیشگیرانه انجام داد زیرساختها را فراهم کرد و بعد کودکان را جمعآوری کرد تا مرتب دچار سعی و خطا نشویم.