مراسم افتتاحیه مجلس یازدهم امروز با حضور سران قوا برگزار خواهد شد و این درحالی است که رئیس جمهور در توئیتی نوشت: «دولت از هم اکنون دست دوستی خود را به سمت مجلس جدید دراز می کند.»
اگر چه کارشناسان معتقدند که همراهی و تعامل دوسویه و مطلوب دولت و مجلس میتواند در تشکیل کابینهای قوی و مؤثر بسیار راهگشا باشد و مقام معظم رهبری همواره بر این تعامل مثبت تاکید دارند، اما شاهد بودیم که مجلس دهم در این همراهی با دولت مسیر افراط را در پیش گرفت و انتقادات زیادی را نسبت به عملکرد نظارتی خود برانگیخت.
از سوی دیگر یکی دیگر از کلید واژههایی که در تحلیل مجلس دهمیها به کار برده میشود، "وکیلالدوله" بودن برخی از نمایندگان است.
موضوعی که حسینعلی امیری معاون پارلمانی دولت به آن صحه گذاشت و گفت: از مجلس دهم راضی هستیم.
بنابراین، این اظهارات حکایت از آن دارد که برخی از نمایندگان در مجلس دهم طبق خواسته دولت عمل کرده و به تعبیر بهتر به جای رضایت ملت، رضایت دولت را جلب کردهاند. اکنون کارشناسان در تحلیل خود از توئیت رئیس جمهور این سوال را مطرح می کنند که خواسته روحانی دقیقاً از مجلس یازدهم چیست و چه اهدافی را دنبال می کند و آیا مجلس یازدهم بنا دارد یکسال و اندی باقی مانده از دوران دولت تدبیر و امید را با مدارا با دولت بگذارند؟
حمایت های مجلس دهم
بسیاری از منتقدان عملکرد مجلس یازدهم، بر این باورند که این مجلس نتوانست از عملکرد خود به ویژه در بُعد نظارتی دفاع کند. برخی به صراحت میگویند که نمایندگان در این دوره به جای آنکه دولت و وزرا را به خط کنند، تسلیم خواستههای آنان شدند و ظرفیت مجلس را در اختیار دولت قرار دادند.
به گفته این گروه، در واقع اغلب نمایندگان مجلس در این دوره، از ابتدا به دنبال همراهی با دولت بودند و بهانه آنها این بود که نمایندگان مجلس نهم از ابزارهای نظارتی خود در جهت کارشکنی دولت استفاده کردهاند.
به طوری که اکثریت نمایندگان مجلس به ویژه اعضای فراکسیون امید به شکل فراگیر این هدف را دنبال می کردند، به گونهای که محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید اعلام کرد که «تا جایی مطالبات مردم را پیگیری میکنیم که موجب تضعیف دولت نشود.»
همچنین عارف بارها در حرفها و موضعگیریهایش نشان داد که بیشتر از اینکه به عنوان یک نماینده مجلس به فکر مطالبهگری از دولت برای حل مشکلات مردم باشد، ترجیح میدهد رابطهاش با دولتیها دچار خدشه نشود و اگر هم قرار است به دولت نقدی کند، بیسر و صدا و در اتاقهای دربسته باشد. او در این باره گفت: «وقتی من میتوانم در جلسات خصوصی به وزرا تذکر دهم، دیگر نیاز نیست موضوع را به صحن علنی بکشانم.»
در حقیقت اصلاح طلبان و اعتدال گرایان نمی خواستند علیه دولتی که خود بر سر کار آوردهاند، حرکتی داشته باشند.
انتقادات وارده
از جمله ایرادات وارد به مجلس دهم این بود که نمایندگان در این دوره وظایف نظارتی خود را به فراموشی سپردند.
این امر تا آنجا بود که دولتمردان حتی حاضر نبودند در برابر این مجلس پاسخگو باشند و به محض شنیده شدن زمزمه استیضاحشان، استعفا را ترجیح میدادند.
همچنین اغلب استیضاحهایی که در این مجلس انجام شد به علت لابی دولت با برخی از نمایندگان راه به جایی نبرد و آن وزرا نه تنها از کابینه کنار نرفتند، بلکه در جلسات استیضاح، مجددا توانستند از بهارستاننشینان رأی اعتماد بالایی بگیرند.
از دیگر نقدهایی که به مجلس دهم میشود، آن است که برخی از نمایندگان این مجلس بسیاری از لوایح را به اصرار دولت مورد بررسی و تصویب قرار دادند.
محمدعلی وکیلی از نمایندگان مجلس دهم در این باره گفته بود؛ «تمام لوایح جنجالی دولت با حمایت امیدیها به تصویب رسید. اگر فراکسیون امید حمایت نمیکرد، لوایح چهارگانه FATF از مجلس عبور نمیکرد. لوایح بودجه سالانه علیرغم همه ایراداتی که داشت، با حمایت فراکسیون امید به تصویب رسید. لایحه برنامه ششم توسعه در صورتی که حمایتهای فراکسیون امید نبود، با توجه به ساختاری که داشت به تصویب نمیرسید».
نکوهشها به مجلس نهم
همانطور که به آن اشاره شد مجلس دهم بیشترین حمایت را از دولت تدبیر و امید انجام داد.
مجید انصاری معاون وقت پارلمانی رئیسجمهور در سال ۹۴، در نشست هماندیشی برگزیدگان مرحله اول و نامزدهای مرحله دوم ائتلاف امید در انتخابات مجلس دهم، در این باره گفت: در این مدت شاهد ۳۵۰۰ سوال نمایندگان مجلس نهم بودیم و هر روز وزرا برای پاسخگویی به مجلس میرفتند که این مسئله هم وقت مجلس و هم وقت دولت را گرفت.
سرزنش و گله مجلس دهم
این در حالی است که خود نمایندگان مجلس دهم از این رویکرد چندان راضی نیستند.
حتی اگر این روزها پای صحبت هر نماینده اصلاحطلب مجلس دهم بنشینیم، میشنویم که خاطره خوشی از ائتلاف اصلاحات با اعتدال در سال ۹۴ ندارند و یکسره از بدقولیهای طیف نزدیک به دولت سخن میگویند.
محمدعلی وکیلی نماینده مردم تهران در مجلس دهم و عضو فراکسیون امید در این باره گفت: «فراکسیون امید بیش از حد انتظار تخم مرغهای خود را در سبد دولت گذاشت و دفاعیات هزینه داری از دولت در مجلس انجام داد.»
وی با اشاره به ماجرای استیضاح ربیعی و آخوندی افزود: «من موافق استیضاحها بودم اما در فراکسیون امید با منطق حمایت از دولت علیه من موضعگیری شد و من را وادار به سکوت کردند.»
نماینده مردم تهران در مجلس دهم تاکید میکند که «فراکسیون امید سهم قابل توجهی از حیث مسئولیت در بروز وضعیت کنونی کشور دارد و اگر اصلاحطلبان سهم خود را در بروز وضعیت موجود نپذیرند، بزرگترین ناصداقتی را با مردم انجام دادهاند.»
محمود صادقی نماینده مردم تهران در مجلس دهم و عضوفراکیسیون امید نیز در این باره عقیده دارد: «صادقانه میپذیرم این همراهی مجلس با دولت باعث شده که در برخی مواقع، ما بیش از حد با وزرا مهربان باشیم که ضعف نظارتی ما را در پی داشته است.»
عبدالله ناصری عضو شورای اصلاح طلبان در این باره گفته بود؛ «مجلس فعلی ظاهراً با دولت همسو است و بزرگترین اشتباه این مجلس نیز این است که از حدود سه سال گذشته در مقابل اشتباهات دولت موضع نگرفت و علت آن نیز به این امر بر میگشت که بیش از ۵۰ درصد نمایندگان تمامی فراکسیونها به فکر کشور نیستند و برای کاسبی به مجلس آمدهاند و به دنبال منافع اقتصادی خود هستند.»
ناصری خاطرنشان کرد: اصل اینکه مجلس و دولت همسو باشند هیچ مشکلی ندارد اما اگر مجلس در مقابل اشتباهات دولت سکوت کند و با سکوت خود در بحرانیتر شدن وضعیت کشور کمک کند عملاً مقصر اصلی ضررهای وارده به مردم است.»
در نهایت
آنچه در مجلس دهم گذشت، این بود که برخی از نمایندگان مجلس دهم از ابتدا فقط به دنبال اجرای منویات دولت بودند و جز توجه به خواستههای آنان، هیچ کاری در مجلس نکردند.
بر این اساس همراهی مجلس دهم با دولت روحانی موضوعی است که هیچ شک و شبههای در آن نیست و ادعای رئیسجمهور مبنی بر کمبود اختیاراتش را به کل رد میکند.
در طول مجلس دهم با آنکه روحانی بارها از کمبود اختیارات خود گلایه کرد، اما می توان گفت وی نه تنها اختیارات لازم در قوه مجریه و اختیارات ویژهای فراتر از روسای جمهور پیش از خود داشت، بلکه حداقل در این ۴ سال اخیر، مجلس را هم در اختیار گرفت و حتی توانست از طریق نمایندگانی که خود را وامدار دولت میدانستند، خواستههای خود در مجلس را هم به کرسی بنشاند.
این موضوعی است که مردم را نسبت به مجلس دهم بدبین کرده بود. مردم از جریان حاکم بر مجلس دهم خسته شده بودند، چرا که معتقدند نمایندگان بیشتر از آنکه نماینده ملت باشند، نماینده دولت هستند.
حالا مردم انتظار دارند که مجلس یازدهم رویکرد خود را تغییر داده و با هوشمندی و تدبیر نگاهی مردمی داشته باشد. یکدست بودن ترکیب سیاسی این مجلس امتیازی برای پیشبرد برنامهها در آینده کشور است و مردم انتظار دارند، مجلس یازدهم تمام تلاش خود را انجام دهد که دور از خطوط فکری و سلایق سیاسی تصمیم بگیرد.
مردم خواهان کارکردهای بزرگ دولت در عرصه داخلی و خارجی و رفع مشکلات خود هستند و این امر تنها در صورتی محقق خواهد شد که مجلس بازدهی قوی داشته باشد.
در عین حال مردمی که عمدتاً از عملکرد مجلس دهم و نمایندگان آن و به ویژه راه اندازی بازیهای سیاسی که منجر به قربانی شدن منافع مردم شد، گلایهمند هستند، اکنون تاکید دارند که مجلس باید از ابزار نظارتی خود در مقابل دولت استفاده کند اما چوب لای چرخ دولت نگذارد.
تسویه حساب مجلس یازدهم با دولت برآمده از جریان رقیب تنها مجلسی فرسایشی را به دنبال دارد که وقت و هزینه آن صرف دعواها و بازیهای سیاسی خواهد شد.
مردم امروز می خواهند مشکلاتشان حل شود نه اینکه مجلس به جای یاری، باری بر دوش کشور باشد. مردم انتظار دارند که مجلس یازدهم در تعامل و همراهی با دولت، قوه مجریه را وادار به تامین منافع مردم کند و کار را روی ریل منفعت مردمی بیندازد.
اگر نمایندگان مجلس یازدهم و به خصوص اصولگرایان بخواهند شعارها و آرمانهایشان عملیاتی شود، باید با دولت همراهی داشته باشند اما این همراهی نباید به ضرر اهداف کشور و مردم باشد.
کارشناسان تاکید دارند که مهمترین مشکل مجلس دهم، نبودن در رأس امور است و مردم انتظار دارند تا نمایندگان این دوره از مجلس با پیشبرد اهداف و طرحهای مورد نظر خود بار دیگر مجلس را به راس امور بازگردانند.
نویسنده: کتایون مافی