اصطلاح زمين‌خواري عمر زیادی ندارد اما خود زمين‌خواري، قدمتی دیرینه از زمان حس تملک انسان بر اراضی را داراست. اما با رشد اين تخلف و بعد از تاكيد مقام معظم رهبري مبني بر مبارزه با زمين‌خواران؛ هر روز تعداد زيادي از افراد حقوقي و صاحب‌منسبان به پديده‌اي به نام زمين‌خواري اعتراض مي‌كنند در كنار آن عده‌اي هم خواستار برخورد با افراد سودجو در اين زمينه هستند، رئيس قوه قضائيه هم اخيرا دستور تاكيدي داشتند كه با اين رويه مقابله شود اما چرا با اين همه تاكيد و پيگيري باز هم شاهد اين پديد شوم هستيم؟! آيا قوانين از بازدارندگي كافي در اين زمينه برخوردار نيستند يا...؟! اين سوالي است كه در طول گزارش سعي مي‌شود براي آن جوابي قانع‌كننده بيابيم.
زمين‌خواري يعني چه؟!
هرگاه فردی زمینی را که مال دیگریست به هر شکل و صورتی، جزو اموال خویش کند زمين‌خواري اتفاق افتاده است اما اين عنوان در قانون مجازات اسلامی نیز جایی مختص خود نیافته و محاکم قضایی و حقوقدانان هنوز تعريف دقيق و جهان شمولي در كتب قانوني از اين پديده شوم را ندارند. زمين‌خواري را گاهي به کلاهبرداری از طریق سند‌سازی و یا فریب ادارات ثبتی مبنی بر مالکیت زمین و اخذ سند از مراجع ذی‌صلاح نيز مربوط مي‌دانند هر چند كه مردم انتقال اراضی ملی‌شده برای مصالح عمومی به اشخاص خصوصی را از مصادیق زمین‌خواری عنوان می‌کنند وحتی کاربری مسکونی از اراضی زراعی یا جنگل‌ها را نیز نوعی زمین‌خواری می‌دانند.
با این توضیحات دامنه زمين‌خواري و وسعت آن روشن مي‌شود، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در گزارشی چنین عنوان می‌کند: «زمين‌خواري، جرم پيچيده‌اي است که دست‌هاي زيادي در پس آن ديده مي‌شود، برخورد قاطع قضايي مي‌تواند اين دست‌ها را قطع کند. هرچند به نظر مي‌رسد سازمان‌هاي دولتي بايد در واگذاري‌ها دقت کنند تا زمين‌ها و مستغلات به نام مردم و کام زمين‌خواران رها نشود.» اما تا به امروز دست‌های پشت‌پرده دست در زمين‌خواري دارند و کمتر دستی جرات اشاره به آنها را دارد. با توجه به اهمیت زمین در تمامی حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی مبارزه با زمين‌خواري و سامان بخشیدن به این اوضاع ناخوشایند وظیفه تمام دستگاه‌ها و مردم جامعه است. اما متاسفانه به نظر مي‌رسد علي‌رغم تاكيدات مهم رهبر معظم انقلاب مبني بر مبارزه با اين پديده شوم زمين‌خواري متاسفانه به صحنه جولان شعارهای تبلیغاتی، گزارشات واهی و تهمت‌هاي رسانه‌اي تبدیل شده است.
آيا مجازات زمین‌خواری بازدارنده است؟!
اولين چيزي كه براي برخورد با متخلف بايد وجود داشته باشد قانون است، اما آيا قانون درباره مبارزه با زمين‌خواري از وجاهت درستي برخورد است؟!
مسئول کانون بسیج حقوقدانان وکلای دادگستری با بیان اینکه متاسفانه جریمه‌ها و مجازات زمین‌خواری بازدارنده نیست، گفت: اگر مجازات‌های این جرم بازدارنده بود با این وسعت شاهد هجوم دلالان و افراد سودجو نبودیم.
علی رسول‌زاده‌فرساد در رابطه با بازدارندگی مجازات زمین‌خواری و خلاء قانونی در این زمینه تصریح کرد: نمی‌توان گفت که در رابطه مقابله با پدیده زمین‌خواری با خلاء قانونی مواجه هستیم؛ اما این امکان وجود دارد که برای برخورد قاطع و همه‌جانبه‌تر قانون جامعی در مجلس وضع شود.
وی افزود: باید در زمینه برخورد با زمین‌خواران جرم‌انگاری صورت گیرد تا برای کسانی که تخلفاتی در‌خصوص محیط‌زیست انجام می‌دهند جرایم سنگینی در نظر گرفته شده و مجرمان قدرت ریسک مادی برای انجام این تخلفات را نداشته باشند و بهتر است جرایم سنگین و قانون جامعی در این زمینه داشته باشیم که جنبه عمومی و جنبه کیفری آن بیشتر شود.
وعده سال جديد براي مبارزه با زمين‌خواري
رئیس سازمان بازرسی کل کشور از برنامه ویژه سازمان بازرسی برای مقابله با پدیده زمین‌خواری خبر داد و گفت: اقدامات لازم در‌خصوص مقابله با این جرم در سازمان بازرسی صورت گرفته و در دستور کار بخش‌های مختلف این سازمان در سال جديد قرار می‌گیرد.
ناصر سراج همچنين با اشاره به منویات مقام معظم رهبری در‌خصوص مقابله با زمین‌خواری و راهکارهای پیشگیری از این جرم گفت: اقدامات لازم درباره پدیده زمین‌خواری از سوی سازمان بازرسی انجام شده است و درحال تحلیل فرمایشات مقام معظم رهبری در این زمینه هستیم و بخش‌هایی از فرامین مقام معظم رهبری که مربوط به سازمان بازرسی کل کشور است را در برنامه و محور قرار خواهیم داد.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور اين را هم اضافه كرده است كه رئیس قوه قضائیه در زمینه برخورد قاطع با متجاوزان به اراضی ملی، منابع طبیعی و جنگل‌ها دستور اکید به روسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌های سراسر کشور صادر کرده‌اند که انشاالله با هماهنگی دادگستری‌ها وارد عمل خواهیم شد
دستور ویژه براي برگزاري جلسه!
اما بعد از قانون بايد اقداماتي در زمينه مبارزه با زمين‌خواري صورت گيرد؛ در همين زمينه معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائيه دستور ویژه‌ای را برای مقابله با پدیده زمین‌خواری صادر کرده است.
محمدباقر الفت در‌خصوص اقدامات این معاونت در راستای پیشگیری از پدیده زمین‌خواری گفت: بیانات مقام معظم رهبری مبتنی بر اطلاعات روز و نیاز جامعه است و هر زمان نسبت به فرمایشات معظم‌له کم‌توجهی شده با آسیب مواجه شده‌ایم.
وی افزود: معاونت پیشگیری از وقوع جرم سریعا اقدامات عملی برای تحقق بیانات مقام معظم رهبری و فرمایشات تکمیلی رئیس قوه قضائيه در رابطه با این بیانات را فراهم می‌کند؛ به عنوان مثال این معاونت کمتر از یک هفته پس از فرمایشات مقام معظم رهبری و تاکیدات رئیس قوه قضائيه در رابطه با فرار مالیاتی این موضوع را در دستور کار قرار داد و با همکاری متولیان امر به راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع این جرم دست پیدا کرد.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائيه ادامه داد:در جلسه‌اي با هدف تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری برای مقابله با پدیده زمین‌خواری دستور ویژه‌ای صادر کرده‌ایم و قرار است همه متولیان در حوزه پیشگیری از زمین‌خواری را دور هم جمع کرده و جلسه‌ای را در راستای پیشگیری از وقوع زمین‌خواری برگزار کنیم.
این مسئول عالی قضایی تصریح کرد: همچنین اعلام کرده‌ایم که مطالعات جدی پیرامون زمینه‌های وقوع جرم زمین‌خواری صورت بگیرد و عناوین مجرمانه استخراج شده و دستگاه‌های متولی و مقررات مربوطه در این زمینه شناسایی شوند تا بتوانیم در جلسه مشترک با این دستگاه‌ها راهکارهای پیشگیری و مقابله با زمین‌خواری را مورد بررسی قرار دهیم.
خب همانطور كه ملاحظه كرديد؛ براي مقابله با زمين‌خواري اراده‌اي وجود د ارد اما به گفته رسولي قانون بايد اصلاح شود تا بازدارندگي بيشتري داشته باشد، همچنين بايد به گفته قاضي سراج و معاون قوه قضائيه اميد داشت تا پس از دستور وي براي جلسه‌اي خاص با زمين‌خواران برخورد شود!
گفتني است آیت‌الله آملی‌لاریجانی پس از فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص مقابله با پدیده زمین‌خواری از صدور دستور اکید به روسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌های سراسر کشور در برخورد قاطع با متجاوزان به اراضی ملی، منابع طبیعی و جنگل‌ها خبر داد و اظهار امیدواری کرد که با هماهنگی همه دستگاه‌های متولی بتوانیم منویات مقام معظم رهبری و خواسته مردم عزیز را در زمینه حفظ محیط‌زیست برآورده کنیم.
رئیس قوه قضائيه با اشاره به تلاش‌های دستگاه قضایی در برخورد با متجاوزان به اراضی ملی و جنگل‌ها بر لزوم افزایش برخوردهای قضایی در این زمینه تاکید کرد و افزود: همانطور که مقام معظم رهبری بر برخورد با متجاوزین به اراضی طبیعی و جنگل‌ها تصریح کردند، دستگاه قضایی نیز در این خصوص اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
حال بايد ديد اين اراده قوي چه ميزان در عرصه عمل موفق خواهد بود. سال جديد آزموني سخت براي قوه قضائيه است.
