حادثه آنقدر بزرگ و وحشتناک است که نمی‌توانی بنویسی... جهان اسلام در شوک عظیمی فرو رفته است و هر لحظه خبر جدیدی درباره تعداد کشته‌ها مخابره می‌شود.... می‌ترسی حتی دکمه به روز‌رسانی اخبار حادثه منا را فشار دهی، هر بار صفحه به روز مي‌شود، هر بار که صدای رئیس سازمان حج و زیارت را از بخش‌های خبری مي‌شنوی تعداد قربانیان منا بیشتر و بیشتر مي‌شود.
نمی‌دانی به آن لحظات سختی بیاندیشی که حاجی عزیزت نای نفس کشیدن نداشت و در حال پر کشیدن بود یا آن طفل معصوم‌هایی که خانه را آب و جارو کرده‌اند تا عزیز سفر کرده‌شان از حج باز آید!
آنقدر ابعاد حادثه بزرگ و وسیع است که حق داری همه چیز را فراموش کنی و تنها گوش بسپری به اخبار و دست به دعا‌برداری تا تعداد کشته‌ها از رقم‌های اعلام شده فراتر نرود. دلت فقط یک چیز مي‌خواهد بیدارت کنند و بگویند خواب بوده آن همه بی‌رحم‌هایی که آل‌سعود بر سر حجاج درآورده، بگویند تصورت بوده که هزار حاجی امسال در روز عید قربانی شدند... اما هر چه تلاش مي‌کنی دستی پیش نمی‌آید تا بیدارت کند، صدایی نمی‌گوید خواب پریشان دیدی، صدا فقط مدام تکرار مي‌کند (x) تعداد دیگر به قربانیان فاجعه منا اضافه شد... اشک در چشمانت جمع شده اما بغضت نمی ترکد تا کمی آرام شوی. با بغضی در گلو اخبار را مرور مي‌کنی و دنبال مقصر اصلی حادثه مي‌گردی، مي‌گویند آل‌سعود لیاقت پذیرایی از حرم امن الهی را ندارد، مي‌گویند آل‌سعود مقصر این فاجعه است... اسم وزیر جنگ آل‌سعود همه را عصبانی مي‌کند. امروز همه دنیا آل‌سعود را مقصر اصلی این فاجعه معرفی مي‌کند و تو مات و مبهوت فقط تلاش مي‌کنی خودت را تسلی‌دهی که یکبار دنیا حرفت را فریاد مي‌زد که آل‌سعود بی‌لیاقت است... چقدر گفتی و دنیا متوجه نشد... اما ظاهرا اینبار جهان به بدترین شکل بی‌لیاقتی این قوم را حس کرده است.
اقدام ارتش سعودی و شروع فاجعه منا
روز عید قربان بار دیگر شاهد فاجعه‌ای دیگر در حج بودیم که متاسفانه اسامی ۱۳۱ حاجی ایرانی را در بین کشته‌شدگان این فاجعه قرار داد. رسانه‌های سعودی شمار قربانیان فاجعه رمی جمرات در منا به ۷۱۷ کشته و ۸۶۳ زخمی اعلام کرده‌اند آماری که در رسانه‌هاي دیگر تعداد کشته‌هاي آن را فراتر از یک هزار نفر عنوان کرده‌اند.
این در حالی است که چند روز پیش نیز سقوط جرثقیل در مکه مکرمه که به کشته شدن ۱۰۷ نفر و مجروح شدن ۲۳۸ نفر انجامید خانوادههای زیادی را عزادار کرد. متاسفانه در این حادثه نیز شماری از حجاج کشورمان جان خود را از دست دادند.
در حالی‌که حاجیان کشورهای مسلمان به سوی رمی جمرات حرکت می‌کردند ارتش سعودی به دلایل نامعلوم و بدون هماهنگی قبلی دو مسیر رمی جمرات را بست. زائران مجبور شدند از مسیرهای دیگر تردد کنند.
آنهایی که به انتهای خیابان رسیده بودند با انسداد انتهای مسیر مواجه شدند در حال بازگشت بودند که با سیل عظیم جمعیتی که برای رمی جمرات به محل انجام مناسک می‌رفتند برخورد کردند. سپس آنها به مسیر باریک و کوچکی هدایت شدند که باید از دروازه‌ای کوچک عبور می‌کردند و همین امر موجب برخورد و ازدحام شدید در ورودی این مسیر شد و فاجعه منا را رقم زد.
ایران عزای عمومی شد
در ابتدا سعید اوحدی اعلام کرد که آمار دقیقی از تعداد تلفات و مجروحین نداریم. اما رفته رفته در دقایق بعد آر کشته ها و زخمی‌هاي ایرانی سیر صعودی را طی کرد و بالا رفت.
ساعت ۱۴ خبر تشکیل ستاد ویژه پیگیری و بررسی وضعیت زائران ایرانی حادثه منا با حضور حجت‌الاسلام قاضی‌عسکر سرپرست حجاج ایرانی، سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت و پیرحسین کولیوند مشاور رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت مخابره شد. در همین حین خبر از امدادرسانی تیم پزشکی ایران و تشکیل گروه‌های امدادی توسط زائران ایرانی به صورت داوطلبانه از منا منتشر می‌شد.
همچنین شاهدان عینی و مسئولان از امدادرسانی گروه‌های پزشکی سعودی شکایت می‌کردند و از ایجاد مانع برای جست‌وجوی جان‌باختگان، ممانعت از انتقال زائران مجروح ایرانی به مراکز پزشکی و درمانی، بدرفتاری با مجروحان ایرانی و کندی امدادرسانی توسط رژیم سعودی سخن می‌گفتند.
در اوایل ماجرا اوحدی آمار ۴۳ زائر ایرانی جانباخته و ۶۰ مصدوم را اعلام کرد. حدود نیم ساعت پس از اعلام اوحدی، اسامی ۴۳ جانباخته ایرانی توسط شهسواری مدیر روابط عمومی سازمان حج منتشر شد. اما ماجرا به اینجا ختم نشد. تا تعداد کشته‌ها به ۱۳۱ نفر رسید و از سوی مقام معظم رهبری سه روز عزای عمومی اعلام شد.
اوحدی با بیان اینکه ۷۵ نفر مجروح شناسایی شدند تصریح کرد: با مجوزی که گرفتیم، ۴ گروه برای بررسی میدانی جست‌وجوی زائران ایرانی در بیمارستان‌ها و مراکزی که مجروحان منتقل شدند، راه‌اندازی کردیم و امیدواریم آمار دقیق‌تری را در این زمینه اعلام کنیم. رئیس سازمان حج و زیارت با بیان اینکه در حال جمع‌آوری آمار مفقودین هستیم، اضافه کرد: اختیار مدیریت از دست سعودی‌ها خارج شده است و آنها آمار درستی نمی‌دهند، همچنین برخی از مجروحان به بیمارستان‌های ریاض منتقل کردند و در این بین آشفتگی مدیریتی زیادی از سوی سعودی‌ها دیده می‌شود.
قربانیان دوشنبه مي‌آیند
اوحدی با بیان اینکه با دستوری که دادند دوشنبه برای انتقال اجساد اقدام می‌کنیم و با همان پرواز هم خانوادههای قربانیان به ایران بر می‌گردند، گفت: فضای مصیب‌باری در منا حاکم است. وی با بیان اینکه هنوز از دو خبرنگار مفقود شده خبری نداریم، یادآور شد: تعداد مصدومان با این جستجوی میدانی مشخص می‌شود. از طرفی دمای هوا ۵۲ درجه است و وضعیت بسیار آشفته‌ای برای مدیریت این اوضاع وجود دارد.
سخنگوی سازمان حج و زیارت نیز آخرین تعداد کشته‌شدگان ایرانی را تا این لحظه همان ۱۳۱ نفر دانست و گفت: تعداد مفقودین هنوز مشخص نیست و پس از اتمام بررسی‌ها، آمار نهایی مفقودین، مجروحان و کشته‌شدگان به طور دقیق مشخص و اعلام می‌شود.
حجت‌الاسلام شهسواری با اشاره به اینکه چهار کمیته برای بررسی وضعیت حادثه روز گذشته منا تشکیل شده است، گفت: این کمیته متشکل از نماینده وزارت حج عربستان، سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری است که بررسی‌های لازم برای پیگیری آخرین وضعیت کشته‌شدگان و مجروحان و مفقودین انجام خواهد شد. به گفته شهسواری، وزارت خارجه نیز در حال پیگیری حادثه روز گذشته منا است.
سخنگوی سازمان حج و مدیر روابط عمومی این سازمان، گفت: همچنان پیگیری‌ها برای زائران ایرانی که کشته و یا مفقود شده‌اند، ادامه دارد و بیمارستان‌ها و سردخانه‌ها در حال بررسی هستند.
مقامات سعودی و مقصر جلوه داده دیگران!!
اما درپی این فاجعه عربستان دستور تشکیل کمیته تحقیق درباره حادثه منا را صادر کرد، ولیعهد عربستان دستور داد تا کمیته‌ای برای تحقیق درباره حادثه ازدحام منا که به کشته شدن دست‌کم ۷۱۷ حاجی منجر شده، تشکیل شود. خبرها حاکی از محکوم کرده ۲۸ نفر به اعدام و برکناری وزیر حج و شهر و روستای سعودی ها است! اما برخی مقامات عربستان سعودی با وقاحت تمام حجاج را عامل این فاجعه مي‌دانند.
در همین زمینه سخنگوی وزارت کشور عربستان، بی‌نظمی و تداخل حرکت حجاج را عامل بروز حادثه منا دانسته است و ملک سلمان پادشاه عربستان نیز گفته که فاجعه منا باعث نمی‌شود از ارزش تلاش‌های نیروهای امنیتی کاسته شود، پادشاه سعودی در پی فاجعه منا اظهار داشت که این فاجعه به‌هیچ وجه باعث نمی‌شود که از ارزش تلاش‌های نیروهای امنیتی بکاهیم.
انتشار فیلم نقش پسر پادشاه در فاجعه منا و تکذیب سعودی‌ها!!
رسانه‌ها فیلم لحظه عبور کاروان محمد بن‌سلمان پسر پادشاه عربستان را منتشر کردند که در آن نشان داده می‌شود با عبور این کاروان مسیر حجاج بسته شده است.
روز گذشته روزنامه الدیار لبنان خبر داد که کاروان «سلمان بن‌عبدالعزیز» جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع در مرکز منا، علت اصلی تغییر حرکت زائران بیت‌الله الحرام و مرگ حدود ۱۳۰۰ نفر در سرزمین منا بوده است. درپی انتشار این فیلم مقامات سعودی اعلام کردند که وقوع این حادثه ربطی به پسر پادشاه نداشته است.
حادثه دیروز زمانی روی داده یکی از مسیرهای اصلی عبور حجاج توسط نیروهای امنیتی بسته شده و پس از این بود که ازدحام جمعیت منجر به مرگ ۱۳۰۰ حاجی شد.
دیروز سخنگوی وزرات کشور عربستان اعلام کرد که حادثه مذکور در مسیر حجاج آسیایی روی داده است. عربستانی‌ها سه مسیر را برای رسیدن حجاج به منا تعیین کرده‌اند که مسیر اول برای حجاج عربستانی، مسیر دوم برای حجاج عرب و مسیر سوم برای حجاج آسیایی و آفریقایی است که حادثه خونین دیروز در مسیر سوم روی داده است.
قشقاوی: تیم ویژه ایرانی به زودی به مکه می‌رود
حسن قشقاوي گفت: بنابر نظر آقای ظریف و کمیته ویژه بررسی تشکیل شده در شورای امنیت ملی، من با هیأتی متشکل از مدیرکل منطقه‌ای و مدیرکل کنسولی وزارت خارجه، دبیرکل سازمان هلال‌احمر و هیأت رسانه‌ای در اسرع وقت به عربستان می‌رویم.
معاون وزیر خارجه با اشاره به انجام وظیفه کمیته ویژه تشکیل شده در وزارت خارجه برای این موضوع گفت: اقدام عاجل در جهت شناسایی مفقودین شده اما درباره آمار دقیق باید صبر کرد تا به تدریج آمار دقیق بدست آمده و سپس اعلام شود.
سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در جده، سفارت جمهوری اسلامی ایران در عربستان و همچنین مجموعه سازمان حج و زیارت در حال طی کردن تشریفات قانونی برای انتقال جان‌باختگان فاجعه منا به کشور هستند.
طبق آنچه که اعلام شده در حال حاضر اجساد جان‌باختگان در سردخانه‌های آن منطقه است و سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در جده، سفارت ایران در ریاض با همکاری مجموعه حج و زیارت در حال طی کردن تشریفات قانونی برای انتقال این جان‌باختگان به کشورمان هستند. احتمالاً از روز دوشنبه دو شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و ماهان‌ایر انتقال این جان‌باختگان را انجام خواهند داد
واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
بحرین برگزاری "موفق مراسم حج" را به پادشاه عربستان تبریک گفت! نخست‌وزیر بحرین طی پیامی برگزاری موفق مراسم حج را به پادشاه عربستان تبریک گفته و از فراهم کردن حداکثر امنیت برای حجاج قدردانی کرد!! رئیس اداره امور دینی ترکیه اما گفته که مشکل واضحی در ادامه امور حج وجود دارد و باید نشستی بین‌المللی در این زمینه برگزار شود.
تعدادی از رهبران اروپایی با خانوادههای حادثه‌دیدگان صحرای منا ابراز همدردی کردند.
کاخ سفید حادثه منا را که در آن تعداد زیادی از حجاج جان خود را از دست دادند به خانوادههای قربانیان تسلیت گفت.
سخنگوی انصارالله یمن اعلام کرد فاجعه‌ای که برای حجاج در منا رخ داد، ایجاب می‌کند که کشورهای عربی و اسلامی رژیم سعودی را به پای میز محاکمه بکشانند.
دبیرکل سازمان ملل متحد تاسف و اندوه خود را به خاطر وقوع فاجعه منا که به جان باختن بیش از هزار تن از حجاج منجر شد، اعلام کرد.
گزارش‌‌ها و تحلیل‌ها
اندیشکده بروکینگز اعلام کرد: فاجعه در منا چالشی برای پادشاه عربستان است، این اندیشکده ذکر کرد: تراژدی وحشتناک امروز در مکه چالشی برای پادشاه عربستان و خاندان سعودی است و به ادعای مشروعیت آنها ضربه وارد کرد.
روایت شاهدان: حجاج به دلیل تشنگی از هوش می‌رفتند، شاهدان حادثه منا با اشاره به اینکه حج امسال بسیار نامنظم بوده است، تاکید کردند: «حجاج از تشنگی رنج می‌بردند، از هوش می‌رفتند و یکی پس از دیگری بر روی اجساد یکدیگر می‌افتادند.»
«مجتهد» فعال معروف سعودی فاش کرد که دلیل حادثه روز گذشته در منا مانند یک روز قبل از آن ناشی از ازدحام حجاج در ایستگاه قطار انتقال زائران بود. معارض سعودی و مدیر مرکز مطالعات خلیج‌فارس مستقر در واشنگتن اعلام کرد: نظامیان سعودی توانایی ساماندهی حجاج را ندارند و آنان به حجاج به دیده تهدید می‌نگرند. «حمزه الحسن» فعال و کارشناس امور سیاسی عربستان سعودی در واکنش به حوادث مراسم حج امسال که به کشته شدن تعداد زیادی از حجاج خانه خدا منجر شد، تاکید کرد که این ننگی برای آل‌سعود است. با وجود آنکه ازدحام جمعیت در مراسم منا هرساله تکرار می‌شود اما سعودی‌ها هنوز نتوانسته‌اند از بروز این حادثه که هر سال چندین کشته بر جای می‌گذارد جلوگیری کنند.
بنگاه خبرپراکنی بی‌بی‌سی در گزارشی از حادثه خونین دیروز منا اعلام کرد: مدیریت حجاج توسط سعودی‌ها خوب بوده و نمی‌توان آنها را برای حادثه منا مقصر دانست!!!
سیدعلی طاهری یکی از نمایندگان مجلس که فاجعه را از نزدیک دیده است، گفت: مسئولین عربستانی اجازه حضور امدادگران ایرانی در محل حادثه را ندادند و این امر باعث افزایش آمار کشته‌شدگان شده است.
بان‌کی‌مون، در واکنش به جان باختن بیش از هزار تن از حجاج در جریان مراسم «رمی جمرات» در عربستان سعودی، «اندوه عمیق خود» را اعلام کرد. دبیرکل سازمان ملل همچنین در پیام خود به خانوادههای قربانیان این حادثه تسلیت گفته و همدردی خود را با اعلام کرده است.
دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلیس و شماری دیگر از شخصیت‌هاي سیاسی و مذهبی این کشور هم روز پنجشنبه با ارسال پیام‌هاي تسلیت با خانواده کشته‌شدگان حادثه مرگبار رمی جمرات درعربستان سعودی ابراز همدردی کردند.
نوری المالکی نخست‌وزیر سابق عراق، هم در سخنانی گفت: آل‌سعود لیاقت برگزاری حج را ندارند، سازمان همکاری‌هاي اسلامی باید مدیریت حج را برعهده بگیرد. حاکمان حجاز با سیاسی‌کاری با حج برخورد مي‌کنند.
عضو جریان «الوفاء الاسلامی» خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده‌ای در‌خصوص حوادث رخ داده در عربستان شد. وی از تمام مسلمانان جهان که توان و امکان دارند، خواست برای دستیابی به راه‌حلی جهت اداره حرمین شریفین گفت‌وگو و تبادل نظر کنند.
پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان همبستگی خود را با مسلمانان پس از فاجعه خونین منا ابراز کرد.
مائده شيرپور
