نظام بین الملل در حالی دورانی پر التهاب و البته غیرقابل پیشبینی را سپری می کند که همچنان موضوع جمهوری اسلامی ایران و نقش و جایگاه آن در معادلات منطقه ای و جهانی اصلی مهم و غیرقابل انکار است. هر چند که آمریکا و اروپا برآنند تا چنان القاء سازند که فشارهای گسترده بر ایران برای امنیت و ثبات جهان است اما واقعیت آن است که این موضع گیری ها برگرفته از نقش و جایگاه جهانی ایران است. نگاهی بر مبارزات انتخاباتی در آمریکا به خوبی این امر را نشان می دهد، چنانکه از اصلی ترین محورهای مواضع نامزدهای انتخابات را موضوع ایران تشکیل می دهد. جالب توجه آنکه سران و مقامات ارشد کشورها از جمله کشورهای غربی و آمریکا نمی شود که درباره خاورمیانه صحبت کنند و نامی از ایران برده نشود. جهانیان اذعان دارند که هیچ معادله ای بدون ایران در منطقه قابل اجرا نخواهد بود. بر اساس همین این اقتدار و جایگاه جهانی ایران است که همگان اذعان دارند که برای تحقق اصل آزادی کشتیرانی در خلیج فارس و تنگه هرمز به جای ایجاد ائتلاف آمریکایی باید ضمن خروج نیروهای خارجی از منطقه، امور امنیتی به ایران سپرده شود، ایرانی که همواره امنیت سراسری و پایدار را برگرفته از تعاملات میان همسایگان دانسته و تاکید دارد که نیروهای خارجی جز ایجاد و تشدید بحران و ناامنی دستاوردی برای منطقه نداشته و نخواهد داشت.
در کنار آنچه در باب جایگاه منطقه ای و جهانی ایران ذکر شد این مهم وجود دارد که اقدام جمهوری اسلامی براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی مبنی بر تعلیق گام به گام تعهدات برجامی در برابر بدعهدی طرف های مقابل و اجرای دو گام آن، بر جایگاه ایران افزوده است که تحرکات گسترده دیپلماتیک برای آنچه میانجی گری برجامی می نامند، سندی به این مهم است. اقدام نیروهای دریایی سپاه در متوقف سازی نفتکش انگلیسی که ناقض قوانین بین المللی بوده و البته سرنگون سازی پهپاد جاسوسی آمریکا ابعاد دیگری از این اقتدار را نشان داده است.
در کنار آنچه در باب اقتدار دفاعی و هسته ای کشور ذکر شد یک اصل مهم وجود دارد و آن اجرایی ساختن مطالبه مردم در حوزه اقتصادی است که مورد تاکید رهبر انقلاب بوده است. رئیس جمهوری اسلامی ایران دیروز در نشست هیات دولت بر این دستور رهبری تاکید کردند که دولت باید برای رفع مشکلات اقتصادی در رساندن قیمت ها به ثبات و رفع مشکلات معیشتی مردم با تمام توان گام بردارد. این مطالبه به حق مردمی و رهبری در حالی مطرح می شود که برخی این سوال را مطرح می سازند که در شرایط تحریم و فشارهای خارجی چگونه می توان این مهم را محقق ساخت؟
در این میان برخی با برجسته سازی مسائلی همچون فساد در ساختار اقتصادهای، کاستی هایی که در تهیه مواد اولیه وجود دارد و سوء استفاده های اقتصادی و ... رویکرد به مذاکره و پذیرش خواسته های اروپا را مطرح می سازند. آنها با بیان برخی نمونه های تاریخی، نسخه نهایی را رویکرد به غرب عنوان می دارند.
حال این سوال مطرح است که آیا واقعا چنین رویکردی باید صورت گیرد و درغیر این صورت چنانکه برخی تئوریسین ها اجتماعی و سیاسی ادعا کرده اند باید در انتظار طغیان اجتماعی بود؟ در پاسخ به این سوال، وجود کاستی های اقتصادی و حتی چالشهایی همچون فساد در ساختار اقتصادی و نیاز تعامل با سایر کشورها امری انکارناپذیر است اما در این زمینه چند نکته قابل توجه وجود دارد. نخست در باب فساد در ساختار اداره کشور نگاهی دقیق و ریشه ای نشان می دهد که «شکاف ذهنی» در جامعه با تجربه ملموس شخصی در مورد فساد اقتصادی حدود ۶۴ درصد بوده و بسیار بیش آنکه ساختار اقتصادی و اداری کشور دچار فساد باشد، شاهد وجود ذهنیت منفی نسبت به وجود فساد در این ساختار ها هستیم. شواهد نشان می دهد که در کنار تبلیغات منفی شدید رسانه های معاند علیه سلامت ساختارها، ارکان و شخصیت های نظام، عدم تفکیک بین دو مقوله «مطالبه گری در جهت مبارزه با فساد» از یک سو و پمپاژ اخبار غیردقیق و مایوس کننده و عموما با اهداف سیاسی ـ حزبی از سوی دیگر، عملا موجب تعمیق فضای بدبینی و احساس وجود فساد در افکار عمومی شده است. براین اساس ایجاد فضایی شفاف در این عرصه ها می تواند گامی مهم در ایجاد فضای امید در جامعه و حرکتی موثرتر در جهت تولید و توسعه اقتصادی باشد. دوم آنکه مجموعه ساختارهای اقتصادی دولت، مجلس، قوه قضاییه و تمام نهادها و سازمان های مربوطه باید وارد عرصه صحیح اقتصادی شده و در چارچوب مقاومت فعال ایفای نقش نمایند.آنچه در حوزه اقتصادی به یک آفت برای کشور مبدل شده موازی کارها و البته عدم نظارت های صحیح است، چنانکه در موضوع ارز ۴۲۰۰ تومان گزارش های متعددی مبنی بر فساد و عدم تحقق تعهدات گیرندگان ارز مطرح شده است که البته نافی مسئولیت دستگاه های مربوطه مبنی بر کم کاری در پیگیری و مدیریت صحیح ارزهای اختصاص داده شده نمی گردد. به هر تقدیر مقاومت فعال و حرکت تمام ساختارهای اقتصادی در جهت تحقق این عرصه اصلی ترین راهکار برای تحقق مطالبات مردم و رهبری برای مدیریت صحیح بازار خواهد بود. چنانکه طی هفته های اخیر مدیریت ارز و سکه موجب کاهش نرخ ارز شده است اجرای مدیریت صحیح می تواند زمینه ساز تبدیل این کاهش ارزی به مولفه های ملموس بر سر سفره های مردم باشد که در کنار پیشبرد اهداف اقتصادی کشور زمینه ساز شکستی دیگر بر آنانی خواهد بود که چشم به ابزارهای اقتصادی برای رویکرد ایران به مذاکره دوخته اند؛ مذاکره ای که به گفته رئیس جمهور در شرایط تحمیلی یعنی تحقیر.
نویسنده: قاسم غفوری
