اکنــون به گفتـه مسئولان وزارت نيرو ۹۲ درصد منابع آبي کشور در بخش کشاورزي مصرف مي‌شود که رقم بسيار بالايي است. درصد بالاي مصرف آن در اين بخش به خاطر بهينه ساختن سيستم‌هاي آبياري و مکانيزه و قطره‌اي نشدن آبياري زمينهاي کشاورزي است. براي اين که وضعيت آبياري بخش کشاورزي کشور سامان يابد، نيازمند به سرمايه‌گذاري از سوي وزارت کشاورزي و سازمان‌هاي مسئول در اين زمينه هستيم. اگر چنين اتفاقي در بخش کشاورزي کشور بيفتد، علاوه بر اين مصرف ۹۲ درصدي منابع آبي در کشاورزي بسيار پايين خواهد آمد، سطح زير کشت زمينهاي کشاورزي هم افزايش خواهد يافت که نتيجه آن افزايش توليدات کشاورزي در کشور خواهد بود.
واردات ۲ ميليارد دلاري محصولات کشاورزي از کشور برزيل که البته، آقاي وزير به نوع محصولات وارداتي اشاره‌اي نکرده است، اگر به کشاورزي کشورمان تزريق شود و در زمينه بهينه‌سازي آبياري زمينهاي کشاورزي صرف شود، بسياري از کشاورزان که اکنون به خاطر مشکلات زيادي از جمله کمبود آب، امکانات مکانيزه، سم و کود دست از کار کشيده‌اند، دوباره به سرزمين‌ها خواهد کشاند و آنها را جان تازه‌اي خواهد داد.
اکنون کشاورزان ايراني با شنيدن چنين خبري چه واکنشي از خود نشان خواهند داد؟ آنها در بهت و حسرتي که به خاطر مشکلات حوزه کشاورزي براي آنها ايجاد کرده قرار دارند و اين گونه سياست‌ها و اخبار آنها را رنجورتر و ضعيف‌تر از گذشته خواهد ساخت.
۲ ميليارد دلاري که آقاي وزير کشاورزي اعلام کرده است، مبلغ کمي نيست. با اين مبلغ از برزيل چه محصولات کشاورزي وارد شده است؟ موز، قهوه، گوشت، مرغ و... آيا نمي‌توان با سرمايه‌گذاري و مديريت صحيح و صرف اين مبالغ در کشاورزي خود، کشور را در مقابل هر تهديد و تحريمي در حوزه غذا بيمه کرد؟
طی روزهای گذشته وزیر جهاد کشاورزی از واردات دو میلیارد دلاری محصولات کشاورزی از برزیل برای ساماندهی و توسعه تبادلات تجاری با برزیل و همچنین ارائه پیشنهاداتی به هیئت برزیلی مبنی برکشت فراسرزمینی از طریق اجاره بلند‌مدت و خرید اراضی کشاورزی در این کشور خبر داد و اعلام كرد: درصدد هستیم تا با توسعه همکاری‌های خود با برزیل حجم مبادلات تجاری را افزایش دهیم.
این گفته‌های وزیر جهاد و کشاورزی در حالی عنوان شده که براساس آمار و مستندات موجود ايران يكي از نخستين كشورهاي دنيا است كه در آن كشاورزي و زراعت آغاز شده است و يك‌سوم زمينهاي ايران قابليت كشاورزي دارد.
كشاورزي ايران ظرفيت تغذيه ۲۰۰ ميليون نفر يعني حدود سه برابر جمعيت كنوني را دارد. اقليم‌هاي آب و هوايي متنوع، منابع ژنتيكي متنوع گياهي، دامي و آبزيان، منابع پايه توليد مناسب (آب و خاك)، ظرفيت‌هاي صادراتي و دانش فني و تحقيقات در اين بخش سبب شده است كشاورزي ايران بتواند علاوه بر اينكه نيازهاي غذايي كشور را تامين كند، در ۲۳ محصول جايگاه اول تا دهم دنيا را نيز دارا باشد و در توليد ميوه رتبه نخست در خاورميانه و شمال آفريقا را دارا بوده و سهم قابل‌توجهي در تامين اشتغال و صادرات غيرنفتي كشور ايفا كند.
تنوع زيستي ايران با توجه به وجود انواع گوناگون پوشش‌هاي گياهي و آب و هوايي، ظرفيت بسيار چشمگيري براي توليد انواع محصولات کشاورزي (زراعي، دامي و باغي) فراهم كرده است؛ وجود بافت‌هاي متنوع جغرافيايي با امكان كشت و برداشت انواع محصولات كشاورزي، موجب شده است تا ايران در شاخص تنوع توليدات كشاورزي رتبه سوم جهان را به دست آورد.
جايگاه اول تا دهم در ۲۳ محصول كشاورزي دنيا
در حال حاضر ايران رتبه نخست توليد زعفران، پسته، خاويار، زرشك و ميوه توت را در دنيا، جايگاه دوم توليد زردآلو، خرما، رتبه سوم توليد هندوانه، گيلاس، طالبي، سيب، خيار، رتبه چهارم توليد گوسفند، ميوه‌جات، بِه، پشم، بادام، گردو، رتبه پنجم توليد سبزيجات، رازيانه، نخود، رتبه ششم توليد آجيل، شير گاو، گوجه فرنگي، رتبه هفتم توليد انگور، پياز، آلبالو، كيوي، شير گوسفند، جايگاه هشتم توليد: ادويه جات، هلو، نارنگي، ليمو (زرد و سبز)، پرتقال، شير بز، كدو، كدو تنبل، را داراست رتبه نهم توليد عدس و جايگاه دهم توليد خرمالو، چاي و عسل دنيا را دارد.
زیر ذره‌بین فائو
با وجود تمام این قابلیت‌ها سازمان خوار و بار جهانی (فائو ) از تولید ۲۱ میلیون غله در ایران طی سال ۲۰۱۳ و افزایش ۱۰۰ هزار تنی این رقم نسبت به سال قبل خبر داده و اعلام کرد سهم ایران از کل تولید غلات آسیا در سال ۲۰۱۳ تنها ۱. ۹ درصد بوده است.
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) در آخرین گزارش خود عنوان کرده که تولید غلات آسیا در این سال نسبت به سال قبل ۲. ۳ درصد رشد داشته است و سهم ایران از کل تولید غلات آسیا در سال ۲۰۱۳ تنها ۱. ۹ درصد بوده است.
براساس این گزارش تولید غلات ایران در سال ۲۰۱۳ با رشد ۰. ۷ درصدی نسبت به سال قبل مواجه شده و به ۲۱ میلیون تن رسیده است و میزان تولید غلات ایران در سال گذشته ۲۰. ۹ میلیون تن اعلام شده بود.
این سازمان درخصوص آمار گندم اعلام کرده که گندم مهمترین غله تولیدی ایران است که تولید آن در سال ۲۰۱۳ نسبت به سال قبل ۲۰۰ هزار تن افزایش داشته و به ۱۴ میلیون تن رسیده است و همچنین تولید شلتوک برنج ایران در سال گذشته ۲. ۴ میلیون تن بوده که این رقم با افزایش ۱۰۰ هزار تنی به ۲. ۵ میلیون تن در سال‌جاری رسیده است. فائو در آخرین گزارش خود ابراز امیدواری کرده که ذخایر غلات ایران در پایان سال ۲۰۱۳ نسبت به سال قبل بیش از ۲ برابر شود و به ۸. ۲ میلیون تن برسد و این در حالی که ذخایر غلات ایران در پایان سال ۲۰۱۲ بالغ بر ۳. ۶ میلیون تن بود. این رقم برای پایان سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۹. ۵ میلیون تن پیش‌بینی شده است.
دروازه‌های باز واردات
این سخنان وزیر جهاد کشاورزی در شرایطی عنوان مي‌شود که نه تنها در یکسال گذشته بلکه دیر زمانی است که دروازه های واردات محصولات کشاورزی سایر کشورها به ایران باز شده است و روند رو به رشد آن به شکلی است که درکالاهایی مانند گندم که تا پیش از این متولیان اعلام مي‌کردند که خود‌کفا شده‌ایم نیز به سمت واردات خیز برداشته‌ایم.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در واکاوی این مساله كاهش تعرفه‌ها به بهانه كنترل قيمت‌ها را مدنظر قرار داده و مي‌گویند: این مساله موجب کاهش توانايي توليدكنندگان براي تصميم‌سازي و سرمايه‌گذاري و از دست دادن فرصت‌هاي شغلي شده است و پیرو آن ساختارهاي توليد به مخاطره افتاده است.
این گروه با بیان اینکه بيشتر واردات بي‌رويه با طرح حمايت از مصرف‌كنندگان و تنظيم بازار صورت مي‌گيرد بر این باورند که نگاه متولیان و تصمیم گیران اقتصادی کشور در راستای وضع تعرفه سبك عامل مهمی است که واردات ارزان‌تر اين كالاها را عملي مي‌سازد و در نهایت سبب تغيير الگوي كشت و تضعيف بخش كشاورزي و بي‌توجهي هرچه بیشتر به آن مي‌شود.
تحلیلگران اقتصادی در نگاهی جامع‌تر علت اصلي واردات بي‌رويه صورت گرفته طي سال‌هاي اخير را به افزايش درآمدهاي نفتي و ضعف يكپارچگي و تعامل بين اجزاي بدنه سياست‌گذاري در عرصه توليد و واردات محصولات كشاورزي از سوي ديگر نسبت مي‌دهند و مدعی هستند تداوم اين وضعيت، در چند سال آينده به ايجاد بحران در بخش كشاورزي كشور منجر خواهد شد.
نیاز داخل اولویت است
موسی‌الرضا ثروتی نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در کشور ظرفیت‌های خوبی در حوزه کشاورزی وجود دارد به سیاست روز گفت: با توجه به نقش بخش كشاورزي در اشتغال و توليد ناخالص ملي باید بکوشیم تا حداکثر بهره‌برداری از این حوزه صورت گیرد اما تا مادامیکه نتوانیم به سطح تولید مورد نیاز برسیم باید به واردات اقدام شود.
وی افزود: در حال حاضر خوراک دام و طیور مورد نیاز کشور است و تا زمانی که سطح تولید ما در این موارد پایین است باید برای تامین نیاز داخل وارد کنیم.
ثروتی با اشاره به واردات ۹۰ درصدی روغن خوراکی خاطرنشان کرد: تا زمانی که وزارت جهاد کشاورزی در این موضوع نتواند برنامه‌ریزی کرده تا در داخل تولید صورت گیرد باید از سایر کشورها انجام شود.
این نماینده مجلس با اشاره به بالا بودن رقم واردات ۲ میلیارد دلاری از برزیل تصریح کرد: رقم واردات محصولات کشاورزی هر چقدر باشد بالاست و این در حالی است که ما مي‌توانیم به جای آنکه گوشت و مرغ و دام وارد کنیم تنها به واردات مواد اولیه آن اقدام کنیم و با افزایش تولید داخل را از واردات بی‌نیاز کنیم. وی افزود: ارائه این پیشنهاد که زمین‌های کشاورزی را اجاره کنیم با توجه به کمبود آب کشور بدون کارشناسی نبوده است و چون آب نداریم ناچار هستیم به این سمت حرکت کنیم.
ثروتی خاطرنشان کرد: در حال حاضر با استفاده از شیرین کردن آب در صنعت بهره می‌گیرند اما در مورد کشاورزی این اقدام صرفه اقتصادی ندارد.
به گفته وی برای تولید یک کیلو برنج ۴۰ لیتر آب لازم است و برای هر یک لیتر ۴ تومان هزینه مي‌شود که با این تفاسیر برای یک کیلو برنج ۱۶۰ تومان هزینه آب برآورد مي‌شود که توجیه‌پذیر نیست.
