سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان سازمان نظارتی بر بازار سرمایه طی این دو سال درصدد اصلاح و تغییر برخی بندهای قانونی موجود در بازار بوده است که سبب میشد جریان جاری در بازار سرمایه کشور سیال نبوده و با مشکل مواجه شود. یکی از اقداماتی که در همین راستا و به تازگی صورت گرفته تغییر در روند زمانی بازگشایی نمادها در بازار سرمایه است.
آنطور که رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفته از این پس اصل بر این است که نمادها طی ۶۰ تا ۹۰ دقیقه بازگشایی شود تا بر این اساس ودر شرایطی که اطلاعات توسط ناشران اوراق بهادار ارائه میشود نمادی بیش از ۹۰ دقیقه متوقف نماند.
در حالی تغییر رویه ۱۰ ساله نحوه توقف و بازگشایی نمادها صورت گرفته است که این تغییر نیاز به اصلاح شش دستور العمل داشت و برای تحقق این امر، ضمن توجه به شرایط موجود بازار تجربه سایر کشورها نیز بررسی شده است.
آنطور که شاپور محمدی میگوید حدود هشت ماه مطالعات کارشناسی و تخصصی برای اصلاح نحوه توقف و بازگشایی نمادها صورت گرفته و با توافق وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی و همکاری سازمان حسابرسی مقرر شده است صورتهای مالی بانکها سریعتر ارائه شود و سازمان بورس آمادگی دارد بلافاصله پس از افشای اطلاعات، نمادهای بانکی را بازگشایی کند.
البته نمادهایی که پیش از ابلاغ این دستورالعمل متوقف شده باشند مشمول اصلاحات انجام شده نیستند. وزير امور اقتصادي و دارايي نیز با اشاره به روند اصلاح زمان بازگشایی نمادها میگوید: حداکثر زمان پیش بینی شده برای توقف نمادها ۲۰ روز است و بعد از ۲۰ روز توقف نماد، ناشران میتوانند تنها ۱۰ روز دیگر درخواست مهلت کنند و پس از گذشت ۳۰ روز توقف نماد امکانپذیر نخواهد بود.
براساس گفته مسعود کرباسیان در صورتی که ناشران طی ۱۰ روز ابتدایی اطلاعات را افشا نکنند موضوع اعلام عمومی میشود و درخواست مجدد ارسال اطلاعات مالی از سوی سازمان بورس نیز به عموم اعلام خواهد شد. بعد از مدت تعیین شده نماد بازگشایی خواهد شد و اگر ناشری اطلاعات را افشا نکرده باشد از سوی سازمان بورس به فعالین بازار سرمایه اعلام میشود تا در معاملات خود این موضوع را در نظر بگیرند.
باید توجه داشت در دستور العمل جدید مگر در مواردی که مشکلات قضایی وجود داشته باشد، نماد بیش از ۳۰ روز بسته نخواهد بود و اختیار داد و ستد در زمان ابهام صورتهای مالی به فعالین بازار سرمایه داده شده است.
گفتنی است زمان اجرایی شدن کامل اصلاح دستور العمل نحوه بازگشایی و توقف نمادها حداکثر تا یک ماه و نیم دیگر است و براساس آنچه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفته یکی از اقدامات سازمان بورس برای جذابیت بیشتر معاملات الگوریتمی و معاملات پربسامد و همچنین افزایش حجم داد و ستد، کاهش کارمزدها بود و پیرو آن بورسها نیز همین رویکرد را اتخاذ کردند.
نباید از یاد برد با کوتاه شدن زمان توقف نمادها ناشران مجبور میشوند اطلاعات شفافتر و دقیقتری بدهند چراکه دیگر توقف طولانی به دلیل عدم ارائه اطلاعات وجود ندارد و در صورت عدم شفافیت سهام با کاهش قیمت و صف فروش مواجه میشود. به گونهای میتوان گفت ناشران در صورت عدم شفافیت با سهامداران و واکنش آنها مواجه میشوند.
سقف سپردهگذاری در بانکها مشخص شد
سازمان بورس در سه ابلاغیه مجزا خطاب به کلیه نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار سقف جدید سرمایه صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت، نیکوکاری و قابل معامله و حد نصاب سرمایهگذاری آنها در سپرده بانکی و سهام را اعلام کرد.
سازمان بورس و اوراق بهادار در سه ابلاغیه مجزا خطاب به کلیه نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار سقف جدید سرمایه صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت، نیکوکاری و قابل معامله و حد نصاب سرمایهگذاری آنها در سپرده بانکی و سهام را اعلام کرد.
ابلاغیه اول
براساس این گزارش در ابلاغیه شماره ۱۲۰۲۰۰۸۷-۱۱/۷/۱۳۹۶ مدیریت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس با موضوع «اعلام نصاب مجاز سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری در گواهی سپرده بانکی و سپردههای بانکی و چگونگی احتساب کارمزد از مأخذ یاد شده برای ارکان مدیر و ضامن نقدشوندگی صندوقها و تغییر نصاب سرمایهگذاری صندوقها در فرابورس ایران» خطاب به کلیه نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار آمده است: براساس مصوبات جلسه شماره ۴۷۲ مورخ ۱۵/۰۶/۱۳۹۶ هیأت مدیره این سازمان، نصاب مجاز سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری در گواهی سپرده و سپرده بانکی، نصاب مجاز سرمایهگذاری در فرابورس ایران و نحوه محاسبه کارمزد مدیر و ضامن نقدشوندگی صندوقهای سرمایهگذاری از مأخذ یاد شده به شرح زیر اعلام میشود:
۱- نصاب مجاز سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری «در اوراق بهادار با درآمد ثابت»، «مختلط» و «سهام» در گواهی سپرده بانکی و سپردههای بانکی به ترتیب به میزان حداکثر ۵۰ درصد، ۲۵ درصد و ۱۵ درصد از ارزش کل داراییهای تحت مدیریت صندوق تعیین گردید.
۲- بند ۲ مصوبه شماره ۲۹۸ هیأت مدیره سازمان درخصوص شرایط سهام و حق تقدم سهام پذیرفته شده در بازار دوم فرابورس ایران جهت سرمایهگذاری صندوقها لغو گردید و نصاب سرمایهگذاری در سهام و حق تقدم سهام پذیرفته شده در بازار اول و دوم فرابورس ایران مشابه نصاب سرمایهگذاری در سهام و حق تقدم سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران لحاظ شد.
۳- اخذ کارمزد توسط مدیر صندوق از مأخذ گواهی سپرده و سپردههای بانکی حداکثر به میزان نصابهای مجاز موضوع بند (۱) قابل اعمال است. نحوه محاسبه کارمزد مدیر از مأخذ یاد شده صرفاً به شرح «سالانه» حداکثر ۲ درصد سود حاصل از گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی و تا میزان نصاب مجاز سرمایهگذاری در آنها امکانپذیر باشد.
۴- برای ضامن نقدشوندگی از محل گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی کارمزدی قابل احتساب نمیباشد. براساس مفاد بندهای (۱) و (۲) این ابلاغیه، نصاب جدید ترکیب دارایی صندوقهای سرمایهگذاری به شرح پیوست ارائه میگردد. صندوقهای سرمایهگذاری و فعال ملزم به تطبیق وضعیت ترکیب داراییهای خود مطابق الزامات بند (۱) ظرف حداکثر یک سال از تاریخ ابلاغ این مصوبه و تطبیق نحوه محاسبه کارمزد مدیر و ضامن نقدشوندگی مطابق الزامات بندهای (۳) و (۴) حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه هستند. همچنین از تاریخ ابلاغ این مصوبه، بررسی درخواستهای تمدید فعالیت، افزایش سقف واحدهای سرمایهگذاری و سایر تغییرات در صندوقهای سرمایهگذاری منوط به احراز شرایط این مصوبه و رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه خواهد بود.
ابلاغیه دوم
در ابلاغیه دوم مدیریت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس نیز با شماره ۱۲۰۲۰۰۸۸-۱۱/۷/۱۳۹۶ با موضوع«لزوم سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری در اوراق بهادار قابل معامله در بورسها و اعلام برخی مفاد اصلاحی در اساسنامه و امیدنامه صندوقهای سرمایهگذاری» خطاب به کلیه نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار عنوان شده: «براساس مصوبات جلسه شماره ۴۷۲ مورخ ۱۵/۰۶/۱۳۹۶ هیأت مدیره این سازمان، درخصوص اصلاح شرایط سرمایهگذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، امکان تضمین یا پیشبینی نرخ سود توسط صندوقهای سرمایهگذاری و الزام صندوقهای سرمایهگذاری به رعایت مقررات ابلاغی به شرح زیر اعلام میشود:
۱- تمامی صندوقهای سرمایهگذاری صرفاً مجاز به سرمایهگذاری در اوراق بهاداری هستند که در یکی از بورسها قابل معامله باشد. به همین منظور ویژگی «به تشخیص مدیر، یکی از مؤسسات معتبر بازخرید آنها (اوراق بهادار با درآمد ثابت) را قبل از سررسید تعهد کرده باشد یا امکان تبدیل کردن آنها به نقد در بازار ثانویه مطمئن وجود داشته باشد «به شرح در یکی از بورسها قابل معامله باشد» اصلاح گردید.
۲- امکان تضمین نرخ سود توسط صندوقهای سرمایهگذاری وجود ندارد. در مورد صندوقهای سرمایهگذاری «در سهام» و «مختلط» نیز با توجه به ماهیت ترکیب پرتفوی صندوق و ریسک موجود در آن، امکان پیشبینی نرخ سود وجود ندارد.
۳- با توجه به لزوم رعایت مقررات ابلاغی توسط سازمان، مادهای به شرح «صندوق و ارکان آن همواره ملزم به رعایت الزامات، قوانین و مقرراتی هستند که توسط سازمان یا سایر مراجع اداری صلاحیت تصویب و ابلاغ میگردد» در اساسنامه نمونه صندوقهای سرمایهگذاری گنجانده شد. صندوقهای سرمایهگذاری فعال، از تاریخ ابلاغ این مصوبه، ملزم به رعایت مفاد این ابلاغیه و اصلاح صندوقهای سرمایهگذاری فعال، از تاریخ ابلاغ مصوبه مذکور، بررسی درخواستهای تمدید فعالیت، افزایش سقف واحدهای سرمایهگذاری و سایر تغییرات در صندوقهای سرمایهگذاری منوط به احراز شرایط این مصوبه و رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه خواهد بود.»
ابلاغیه سوم
همچنین در ابلاغیه شماره ۱۲۰۲۰۰۸۹-۱۱/۷/۱۳۹۶ مدیریت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس با موضوع «تعیین سقف سرمایه صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر صدور و ابطال و اعلام حداقل سرمایه لازم برای شروع و تمدید فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری نیکوکاری» خطاب به کلیه نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار» اظهار شده: «براساس مصوبات جلسه شماره ۴۷۲ مورخ ۱۵/۰۶/۱۳۹۶ هیأت مدیره این سازمان، سقف مجاز سرمایه صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر صدور و ابطال و میزان حداقل سرمایه لازم برای شروع و تمدید فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری نیکوکاری به شرح زیر اعلام میشود:
۱- سقف مجاز سرمایه صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر صدور و ابطال، براساس ارزش اسمی واحدهای سرمایهگذاری به میزان ۲۵۰ هزار میلیارد ریال تعیین میگردد. لازم به ذکر است تغییر سقف واحدهای سرمایهگذاری صندوقها نسبت به سقف فعلی آنها منوط به رعایت تشریفات موجود در اساسنامه و رعایت سایر قوانین و مقررات است.
۲- حداقل سرمایه لازم برای شروع فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری نیکوکاری به میزان ۲۰ میلیارد ریال و حداقل سرمایه لازم برای اولین تمدید آن پس از گذشت ۳ سال از آغاز فعالیت به میزان ۵۰ میلیارد ریال تعیین میگردد.»