ناظران سیاسی معتقدند با وجود وعده‌های سه کشور اروپایی به تهران برای انجام تعهدات برجام در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل اما، همچنان این تردید وجود دارد که روی اروپا می‌توان حساب کرد یا نه!
این روزها برجام به اعتبار سیاسی اتحادیه اروپا گره خورده و پراکنده‌گویی برخی مقامات بروکسل در ارتباط با اجرای توافق هستهای نه تنها در راستای منافع اتحادیه قابل ارزیابی نیست که بازی در زمین ایالات متحده قلمداد می‌شود.
پس از گذشت سه سال از عمر برجام و چند ماه از برجام گریزی آشکار آمریکا، همچنان اروپاییها برای انجام تعهدات خود مردد رفتار می‌کنند و حتی گاهی حرف های آمرکیا را نیز تکرار می‌کنند؛ چناچنه ماه گذشته وزیر امور خارجه فرانسه با اظهارات خود مقامات کشورمان را به واکنش واداشت؛ اظهاراتی که خاطرات مذاکرات هستهای و نقش غیرسازنده پاریس را در رسیدن به توافق ژنو زنده کرد.
ژان ایو لو دریان در آن وقت، درخصوص سه موضوع آینده تعهدات هستهای ایران پس از سال ۲۰۲۵، برنامه ساخت و گسترش موشک‌های دوربرد و همچنین نقش تهران در ایجاد ثبات در منطقه خاورمیانه به اظهار نظر پرداخت؛ موضوعی که می‌تواند تنها به مذاق دشمنان توافق هستهای خوش آید چراکه ارتباط دادن برجام با مسائل حاشیه‌ای، بی‌تردید اجرای توافق را با مشکل مواجه خواهد کرد.
پس از این اظهارنظرها، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در تماسی تلفنی با همتای فرانسوی، ابعاد آن را مورد تجریه و تحلیل قرار داد. ضمن اینکه صریح‌ترین مواضع از سوی بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه انعکاس یافت.
سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان همان موقع در واکنش به اظهارات وزیر امور خارجه فرانسه گفت: جمهوری اسلامی ایران بارها مواضع روشن و شفاف خود را درخصوص نگرانی‌های بی مورد و ناشی از برداشت‌های نادرست و از سر ناآگاهی برخی کشورها اعلام داشته است ... وزیر امور خارجه فرانسه می داند که در این شرایط و بر اساس تفاهمات انجام شده قبلی، آنان را گزیر و گریزی از انجام تعهدات شان نیست و ایران و ایرانی را نیز تا عدم انجام تمامی تعهدات آنان هیچ گزیری و گریزی از بی‌اعتمادی به آنان نیست.
جهان بر این اصل که ایران به تعهدات خود عمل کرده یقین دارد و این مهم را می توان از دوازدهمین و به عبارتی آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی دریافت. یوکیا آمانو مدیر کل آژانس در گزارشی که به شورای حکام و شورای امنیت ارائه داد بار دیگر از همکاری‌های سازنده تهران در برابر تعهدات برجامی خود خبر داد.
مدیر کل این سازمان راستی آزما تصریح کرد که آژانس به تمام مراکز هستهای ایران که بازرسان تمایل به بازدید از آن را داشته‌‌اند، دسترسی داشته است. وی ضمن تاکید بر اهمیت همکاری داوطلبانه ایران برای فراهم آوردن دسترسی به مراکز اتمی، اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین ایران به صورت جزئی در مقایسه با اردیبهشت ماه افزایش یافته اما این افزایش هنوز در چارچوب برجام است.
در بین کشورهای اروپایی عضو برجام اما نباید از نقش انگلیس غافل ماند؛ کشوری که پس از اجرای برگزیت و جدایی از بدنه اتحادیه که در آینده نزدیک اجرایی خواهد شد به شدت دنبال شرکای جدید در مناطق مختلف جهان است. از این‌رو در چهارمین دور مذاکراتی که طی روزهای گذشته بین مقامات ایران و انگلیس در تهران برگزار شد به وضوح می‌توان میزان اراده لندن را در حفظ برجام سنجید.
در دیداری که بین الیستر برت معاون وزیر خارجه انگلیس در امور غرب آسیا و شمال آفریقا با سید کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی انجام گرفت، خرازی تاکید کرد که سه کشور اروپایی تاکنون نتوانسته‌‌اند اقدام لازم را برای تأمین منافع ایران از برجام انجام دهند. اعمال تحریم‌‌ها و فشارها و عدم اقدام سریع اروپا در اجرای تعهدات خود در قالب برجام تبعات جدی درپیش خواهد داشت. در مقابل، برت نیز از تلاش رهبران اروپا برای یافتن مکانیسم‌های کارامد برای تقابل با سیاستهای آمریکا خبر داد.
ایران به دنبال تضمین‌های عملی و مکانیسم‌های ملموس از سوی اروپا است که به طور دقیق و حساب شده شده، راه‌های تداوم اجرای برجام را مشخص سازند و گرنه حمایت‌های اعلانی همواره در این سال‌ها از زبان سران بروکسل ساری و جاری بوده است.
بیشتر تحلیلگران در این نکته که اروپا از اراده کافی برای نجات برجام برخوردار است، اتفاق نظر دارند اما آیا اتحادیه اروپا از توان کافی نیز برای انجام تعهدات خود برخوردار است یا خیر؟
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه استاد دانشگاه و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی معتقد است؛ اروپاییها برای حفظ برجام جدی هستند البته اقدامات آن‌ها کافی نیست. وی تاکید می‌کند که عرصه مشخص است؛ یک طرف سیاستهای تحریمی آمریکا و طرف مقابل قانون انسداد اروپاست. به میزانی که اروپاییها پول می‌‌گذارند و سیاستهای تشویقی را تعیین می کنند می‌توانند وضعیت را پیش ببرند و به منافع مالی برسند. هنوز اروپاییها در این مورد خوب عمل نکرده‌‌اند. دیپلماسی ایرانی
