علي شکوهی:
این برای نخستین بار نیست که پای صحبتهای دکتر منوچهری مدیرعامل شرکت پتروپارس مینشینیم. آرام، شمرده و در عین حال با قاطعیت سخن میگوید و به نظر میرسد به آنچه میگوید اعتقاد دارد. اگرچه پتروپارس تاکنون موفقیتهای فراوانی کسب کرده و پروژههای مؤثری در کشور با تلاش مدیران و کارکنان این شرکت به ویژه در منطقه گازی پارس جنوبی افتتاح شده و از این جهت نمرات مثبتی در کارنامه این شرکت به ثبت رسیده است اما آنچه موجب میشود که من همواره در ذهن خود به دکتر منوچهری نمره مثبتی بدهم و عملکرد او را به عنوان یک مدیر موفق ستایش کنم نه صرفاً پروژههای افتتاح شده تحت مدیریت او، بلکه تلاش او برای عبور دادن پتروپارس از گردنههای سخت سیاسی است. منوچهری زمانی مدیرعامل پتروپارس شد که این شرکت در پروندههای سیاسی و جناحی درگیر شده بود و انحلال آن، محتمل به نظر میرسید.
به همین دلیل وقتی دکتر منوچهری به عنوان مدیرعامل پتروپارس انتخاب شد عدهای تصور میکردند انتخابی صوری است تا او نقش کاتالیزور را در انحلال پتروپارس ایفا کند و رسالت خود را به انجام برساند اما دکتر منوچهری از یک شرکت اقتصادی- سیاسی در آستانه ورشکستگی، شرکتی موفق به دور از خط و ربطهای سیاسی ساخت و پتروپارس دوباره در سرزمین پارس قد علم کرد. پروژهها یکییکی افتتاح شدند و منوچهری، مدیری که از نفت نبود اما نفتی شده بود نشان داد که مدیریت مطلوب تا چه حد میتواند نقش مثبتی در رشد و توسعه یک شرکت ایفا کند .اکنون بار دیگر فرصتی دست داد تا با منوچهری به گفت و گو بنشینیم.
گفت و گو همزمان با برگزاری پانزدهیمن نمایشگاه بین المللی نفت، گاز و پالایش و پتروشیمی تهران انجام شد؛ در شرایطی که همه چیز آماده میشود تا پتروپارس پس از پروژه فاز 12 اجرای فازهای 27 و 28 پارس جنوبی را نیز با انعقاد قراردادی بر عهده بگیرد؛ پروژهای که سال گذشته، در مراسم با شکوه دهمین سالگرد تأسیس پتروپارس، مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران وعده آن را به مدیران و کارکنان پتروپارس داده بود و اکنون زمان تحقق آن وعده فرا رسیده است.
با دکتر منوچهری در ابتدا در مورد ویژگیهای صنایع بالادستی نفت و شرکتهای فعال در این حوزه صحبت کردیم. مدیرعامل شرکت پتروپارس در این زمینه گفت: آنچه که صنعت نفت را میتواند توسعه دهد و در یک سطح رقابتی نگه دارد، اکتشاف میدانهای جدید، توسعه میدانهای اکتشاف شده و بکارگیری آخرین روشها برای حفظ سطح تولید است که اینها فعالیتهای بالادستی محسوب میشود. چه در نفت و گاز و چه د ردریا و خشکی، رقابتیترین و کیفیترین بخش را در دنیا در صنعت نفت، بخش بالادستی میدانند. طبیعتاً در حوزه نفت مسایلی همچون حفظ سطح قیمتها، عرضه و تقاضا در عرصه بینالمللی، هماهنگیها و ... هم مطرح است اما تولید در بالادستی از اهمیت خاصی برخوردار است که شرکت پتروپارس در این جهت متمرکز شده و استراتژی آینده شرکت این است که توان رقابتپذیری و استعداد خود را در بخش توسعه میادین بالادستی افزایش دهد. طبیعتاً ما برای رسیدن به این شرایط، نیاز به توسعه بخش مهندسی در بالادستی و مهندسی مخازن نفت داریم و زیر مجموعههایی مثل زمینشناسی و سیالات و ... که مجموعه مهندسی بتواند پاسخگوی نیازهای فنی و مراحل مطالعاتی در زمان اکتشاف و ارزیابی مخزن و توسعه میدان باشد. پس در جهت توسعه مهندسی مخزن قدم برداشتهایم و افزایش توانایی در جهت انجام عملیات حفاری هم کاری است که به طور گستردهای در کشور به آن توجه شده که البته هنوز به ویژه در دریا معضل پیچیدهای محسوب میشود، اما خوشبختانه ما در فاز 12 بخش حفاری دریا را هم تجربه کردیم و در حال پیشبرد آن هستیم.
مدیرعامل پتروپارس در ادامه گفت: بخش دیگری که از اهمیت خاصی برخوردار است مدیریت و تقسیم کار برای اجرای امکانات و تأسیسات بالادستی است که این مساله در بخش دریا پیچیدهتر و در بخش خشکی سادهتر است. در بخش دریا، جکتها، سکوها و خطوط کن دریا وجود دارند که پتروپارس با شناخت فنی کامل از طریق پیمانکاران، این امور را به انجام میرساند. در پالایشگاهها نیز با کمک مهندسان فرآیندی و بخشهای مختلف مکانیک، برق، ساختمان، زمینشناسی و ... توانسته کلیه امور یک مجموعه را به انجام برساند. ما باید یک طرح را از مرحله شناخت به سطح مهندسی مفهومی، پایه تفصیلی و اجرا برسانیم و راه اندازی کنیم که خوشبختانه تمامی این سیکل در فازهای 6 و 7 و 8 میدان گازی پارس جنوبی با موفقیت توسط پتروپارس انجام شد و در تمامی این لایههای کاری ما از متخصصان خوبی بهرهبردیم. دکتر منوچهری مدیریت پروژه را از الزامات کار ارزیابی کرد و گفت: بخش دیگری از کار مدیریت، تأمین سرمایه است که در این زمینه چون شرکت نیکو حضور داشته ما تاکنون نتوانستهایم خیلی مستقل عمل کنیم.
در حوزه بهرهبرداری هم فعال بودهایم که علاقه داریم در آینده در این بخش فعالتر شویم چون باعث میشود نقایص کار را از نزدیک لمس کنیم و در آینده طرحهای بهتر و پختهتری ارائه دهیم. به هر حال پتروپارس توانسته به تجربه برسد و ادعا داشته باشد که یک سرزمین بکر را که حوزه نفتی است به یک میدان در حال تولید برساند و تولید را در خدمت کشور قرار دهد. مدیرعامل پتروپارس در ادامه این گفت و گو با ذکر این نکته که پتروپارس سخت گیرانهترین رویهها را در کنترل کیفی دارد و از بالاترین استانداردهای کیفی در مقیاس داخلی برخوردار است به فعالیتهای این شرکت در حوزه بینالملل اشاره کرد و گفت: در بخش بینالملل چند سال است که در بازار آفریقا و آمریکای لاتین حضور پیدا کردهایم، بلوکها و شرایط آنجا را شناختهایم و آنها هم ما را شناختهاند. البته دوران فرصتهای طلایی در این کشورها گذشته و اگر فکر کنیم که هم اکنون آنها یک میدان طلایی را با شرایط آسان در اختیار ما قرار میدهند اشتباه کردهایم. ما رقیبان زیادی بویژه در بین شرکتهای آمریکایی و اروپایی داریم و حتی شرکتهای سطح دوم از کانادا و استرالیا و اسپانیا و برزیل و شرکتهای مرتبط با کشورهای تولید کننده نفت از جمله امارات و کویت و عربستان سعودی در این بازارها حضور دارند و رقابت سختی وجود دارد. برای حضور در این پروژهها منابع مالی هم مورد نیاز است که شرکتها خودشان باید این منابع مالی را تأمین کنند، اما ما محدویت زیادی در این زمینه داریم و مقیاس پروژهها هم بالاست.
از نظر مدیریتی و ساختار تصمیمگیری هم به راحتی نمیتوانیم تصمیم بگیریم و محافظه کارانه قدم برداشتهایم. موانعی هم وجود داشته که از آن اطلاع دارید. وی ادامه داد: در آمریکای جنوبی پروژه آیا کوچو7 را در ونزوئلا مسیری طولانی پیش بردیم اما این پروژه نیاز به سرمایه گذاری عظیمی دارد که متوقف شده است. پروژه دوبوکوبی بلوک کوچکتری است که امضای قرارداد آن در انتظار سفر آتی رئیس جمهور ونزوئلا است. توان تولید دوبوکوبی حدود 15 هزار بشکه است که تا 40 و حتی 60 هزار بشکه قابل افزایش است. میزان سرمایهگذاری در این پروژه 450 میلیون دلار تخمین زده میشود که از این میزان 40 درصد را ما پرداخت میکنیم و 60 درصد سهم ونزوئلا است. پروژههای دیگری هم در کشورهایی همچون کوبا، بولیوی و نیکاراگوئه تعریف شده که در صدد پیشبرد آن هستیم.
دکتر منوچهری در پاسخ به پرسش «سیاست روز» در مورد راهکارهای گسترش تعاملات بینالمللی صنعت نفت گفت: ما با مناسبات سیاسی درگیر هستیم و هرجا آمریکاییها و اروپاییها ردپای ما را ببینند ما را میزنند. از سوی دیگر ما نیاز به سرمایه داریم شرکتهای نفتی ما هنوز سرمایه زیادی ندارند. دولت بودجه نمیدهد، بانکها هم برای کارهای بالادستی تسهیلات کافی نمیدهند. ما تجربه بینالمللی هم نداریم و این مسأله کار را مشکلتر میکند. شرکتهایی که میخواهند بینالمللی شوند باید تمام مختصات آنها بینالمللی شود ولی با این وجود ناامید نیستیم. فرصتهای خوبی در قاره آفریقا وجود دارد که اگرچه چین و مالزی ردپای بزرگی در آنجا دارند اما ما هم سعی میکنیم حضور موفقی در قاره سیاه داشته باشیم.
وی ادامه داد: کشور این فرصت را در اختیار ما قرار داده که بتوانیم بزرگترین پروژههای گازی کشور را که پروژههای چندین میلیارد دلاری است اجرا کنیم و دستاوردهای بزرگی کسب کنیم. هم اکنون شرکتهای خارجی، پتروپارس را به عنوان شرکتی با برند بینالمللی میشناسند و این نشان میدهد که ما میتوانیم فاز 12 و سایر پروژهها را به خوبی پیش ببریم. البته گلایه داریم که چرا هنوز کار جدیدی به ما ندادهاند هرچند که قول مساعد در مورد فازهای 27 و 28 داده شده که انشاءا... در طول برگزاری نمایشگاه قرارداد آن منعقد خواهد شد. مدیرعامل پتروپارس تصریح کرد: بالاترین فناوری در بخش نفت، شناخت مجموعهها در نفت و پیوند دادن آن مجموعه به عنوان پالایشگاه است که این توان در پتروپارس به وجود آمده است. البته بخشهای مختلف در کشور این توان را دارند اما پتروپارس همه اینها را خود جمع کرده و این افتخاری برای کشور ما محسوب میشود که شرکتی ایرانی بتواند طرحی را از صفر تا صد پیش ببرد. اگر هم در بخش مهندسی از مشاوران خارجی کمک میگیریم، نه به این علت که در داخل کشور توان آن وجود ندارد، بلکه به دلیل اهمیت بخش طراحی و مهندسی و هزینههای بالای آن، تلاش بر این است که هزینههای اجرا کاهش یابد.
وی افزود: در بخش ساخت تجهیزات، روبه رشد هستیم و البته هنوز به خودکفایی نرسیدهایم اما حدود 70 تا 80 درصد از لحاظ وزنی و حدود 50 درصد از لحاظ ارزش، تجهیزات مورد نیاز در داخل کشور ساخته میشود. ما باید کار سه ساله را سه ساله انجام دهیم و هم اکنون در حال پی بردن به نقاط ضعف برای رسیدن به سطح اول جهانی هستیم. اما این تجربیات نباید از هم گسسته شود. مسایلی همچون خصوصیسازی، تغییر کارشناسان، تغییر مدیران و... میتواند موجب ایجاد انفصال شود که به شکر خدا با حمایت دولت و مجلس تاکنون این مشکل ایجاد نشده و تجربیات حفظ شده است. برنامهریزی و توان کارفرما و جامعیت نظر کارفرما برای پیشبرد پروژه بسیار مهم است.
در توسعه میادین، همه ا مور بر عهده پیمانکار نیست و طرح کلی توسعه با کارفرما است و بخشی از پیشبرد امور به ثبات کارفرما هم مربوط است، ضمن اینکه موضوع تأمین مالی هم از اهمیت خاصی برخوردار است بویژه وقتی از سرمایهگذاران خارجی محروم میشویم. در ادامه این گفت و گوی تفصیلی درباره پروژه فاز 12 به عنوان مهمترین پروژه در دست اجرای شرکت پتروپارس در منطقه پارس جنوبی سوال کردیم. دکتر منوچهری در اواخر دی ماه سال گذشته اعلام کرده بود که اجرای پروژه فاز 12، حدود 4 میلیارد دلار نیاز دارد که در صورت تأمین به موقع آن، پروژه ظرف 30 ماه به بهرهبرداری میرسد. اگرچه اندکی دیر، اما در فرودین سال جاری، دکتر منوچهری از تأمین مالی 8/1 میلیارد دلاری این پروژه خبر داد. به همین دلیل در این گفت و گو از حل مشکل مالی این پروژه خبر داد و در ادامه در مورد مشارکت کشورهای خارجی در این پروژه گفت: در مورد ابراز تمایل هند برای مشارکت در فاز 12 هنوز در حال گفت و گوها و ارزیابیهای کارشناسی هستیم. آنها یکی دو مساله و دغدغه خود را مطرح کردهاند که اگرچه صحیح است اما به نظر ما نباید مانع از حضور آنها در پروژه شود و تصور میکنیم مشارکت آنها در گروه یک تصمیم مدیریتی و سیاسی است تا شاهد حضور آنها در این پروژه باشیم، البته علاقهمندی شرکتهای خارجی به قراردادهای درازمدت LNG است که باید با ایران LNG به توافق برسند که توافقات اولیه در سفر مدیرعامل محترم شرکت ملی نفت ایران به هند در بخش بالادستی و LNG حاصل شده است. ونزوئلا هم علاقهمند به سرمایهگذاری 10 درصدی در فاز 12 است و در مقابل درخواست کرده که ما هم در بلوک گازی آنها در دریای کارائیب مشارکت کنیم. سهم 20 درصدی مشارکت آنگولا در فاز 12 نیز نهایی شده و شرکت گاز پروم روسیه هم پس از ابراز علاقهمندی برای مشارکت در فاز 12، مقدماتی را انجام داد، اما سرانجام توافق نهایی حاصل نشد.
دکتر منوچهری در بخش دیگری از این گفت و گو از پیشرفت خوب پروژه فاز 12 خبر داد و گفت: پیشرفت بخش دریا 54 درصد و پیشرفت بخش خشکی 11 درصد است. در ساخت سکوها در خرمشهر تحرک خوبی داشتهایم و اولین سکوی ما حداکثر تا بهار آینده برای نصب به محل مورد نظر منتقل خواهد شد. در کارگاه ما در تنبک هم اکنون 1000 نفر کار میکنند که ظرف یک ماه آینده به 2000 نفر و درشهریور ماه به 6000 نفر افزایش مییابند که نشاندهنده افزایش سرعت کار است. پروژه میدان کیش، پروژه دیگری است که شرکت پتروپارس در اجرای آن نقش دارد. دکتر منوچهری با بیان اینکه سهم پتروپارس از این پروژه حدود 12 درصد است گفت: پروژه کیش، یک پروژه سه فازی بزرگ است که هر فاز آن یک میلیارد فوت مکعب گاز معادل تولید یک فاز پارس جنوبی گاز
تولید میکند.
وی همچنین از علاقهمندی پتروپارس برای ورود به پروژههای بخش خشکی خبر داد و گفت: امسال قصد داریم در پروژههای بخش خشکی هم فعال شویم. مدیرعامل شرکت پتروپارس در بخش پایانی این گفت و گو با نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران و آثار و پیامدهای برگزاری این نمایشگاه اشاره کرد و گفت: نمایشگاههای تخصصی در سراسر دنیا محل ارائه قابلیتها، نوآوریها و ایجاد فرصت برای مذاکرات تجاری و قراردادی و جایگاهی برای متخصصین و نه برای عموم مردم است. طبیعتاً چنین نمایشگاهی باید از گسترش کمی و کیفی هم برخوردار باشد، اما گسترش کمی نمایشگاه به خودی خود میتواند موجب کاهش سطح کیفی نمایشگاه شود به طوریکه تنوع عرضهکنندگان خدمات فنی و مهندسی در فضا و زمان محدود موجب میشود به نتیجه مطلوبی نرسید. بنابراین ما به عنوان یک شرکت اپراتور و توسعه دهنده نفتی، تمایل داریم رقبای ما که در صنایع بالادستی حرفی برای گفتن دارند در نمایشگاه حضور یابند. به همین دلیل نباید نگاه صرفاً اقتصادی به نمایشگاه وجود داشته باشد تا جا برای شرکت کنندگان واقعی تنگتر شود. اگر صرفاً نگاه کمی به نمایشگاه وجود داشته باشد از کیفیت کاسته میشود.
وی تصریح کرد: نمایشگاه باید فرصتی باشد تا روی نقاط کلیدی و قوتها و ضعفها بحث شود و سمینارهای تخصصی برپا شود، اما متأسفانه شرکتهایی که ارتباط بسیار کمی با نفت دارند هم در این نمایشگاه حضور مییابند. در حالیکه مسؤولان برگزاری نمایشگاه باید به سراغ صاحبان واقعی صنعت و تأثیرگذاران آن بروند و حضور کارفرمایان، پیمانکاران و سازندگان باید در نمایشگاه تعریف شود تا در زمان محدود برگزاری نمایشگاه، حداکثر بهرهوری را داشته باشیم.