۱.در اصل ۱۰۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصل هفتم، هدف از تاسیس شوراها را «پیشبرد سریع برنامههای اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی» ذکر کرده است.
بر حسب ماده ۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخاب شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، همین هدف مجددا ذکر و بر آن تاکید شده است. اعضای شورای شهر فارغ از انتخاب شهردار وظایفی دارند که از اهمیت بسیاری در ایجاد آسایش زیست شهری شهروندان دارد.
بر اساس قانون، ۲۹ وظیفه برای شورای شهر بر شمرده شده است؛ که شاید مهمترین آن حتی بیش از «انتخاب شهردار»، دومین وظیفهای است که در قانون تعریف شده است. در این وظیفه در بیان تکلیف اعضای شورای شهر تصریح شده است «بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارساییهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرحها و پیشنهادهای اصلاحی و راهحلهای کاربردی در این زمینهها جهت برنامهریزی و ارائه آن به مقامات مسئول ذیربط» و در میان وظایف نیز شاید حاشیهایترین وظیفه در وظیفه بیست و چهارم آمده است: «تصویب نامگذاری معابر، میادین، خیابانها، کوچه و کوی در حوزه شهری و همچنین تغییر نام آنها». در مقایسه این دو وظیفه درمییابیم که این وظیفه اخیر ولو در جای خود میتواند در فرهنگسازی موثر باشد؛ اما از لحاظ عملی کمترین اثر را در زندگی روزمره شهروندان دارد. بهویژه که در نشست «نامگذاری اماکن و خیابانهای تهران، سلیقهای، علمی یا مردمی» که با حضور پژوهشگران و اعضای شورای شهر در سال ۹۷ برگزار شد رسما توسط یکی از پژوهشگران خبر داده شد که بر اساس آمارها، ۵۵ درصد از پاسخگویان به ندرت از نامهای جدید استفاده میکنند و ترجیح میدهند همان نامهای قدیمی را به کار برند. به عبارت ساده؛ تغییر نام چندان هم موضوع مهم بخش اعظم شهروندان نبوده و انتقال از نام قدیم به نام جدید معمولا بهدشواری اتفاق میافتد.
۲.در حالی که تغییر نام خیابانها بیشتر امری سمبلیک بوده و شهروندان بیش از هر چیز از شورای شهر بر اساس وظایف مصرح در قانون، انتظار ایجاد تحول در زیست شهری خود را داشته و کلانشهری چون تهران در عمل الگوی سایر شهرهای دیگر بشمار میرود و روند تهران بر سایر شهرها نیز میتواند اثر مثبت بگذارد؛متاسفانه شاهدیم شورای شهر تهران بخشی قابل تامل از وقت خود را درگیر مباحث جنجالی و حتی درگیری با سایر نهادها چون فرمانداری در نامگذاری خیابانها مینماید. چالشآفرینی در نامگذاری خیابانها به نام مهندس بازرگان، کوروش، شجریان و یا مهرداد میناوند بدون رد یا تایید صحت این نامگذاریها، این شبهه را به ذهن متبادر میکند که هدف حداقل بعضی از اعضای شورای شهر بیش از دغدغه فرهنگی یا انجام وظیفه بیشتر بازی سیاسی - رسانهای با رویکرد پوپولیستی برای طرح خود در رسانهها و ارسال سیگنال به بخشهایی از جامعه میباشد. متاسفانه نگاهی به رویکرد شوراهای شهر در دوران حاکمیت اصلاحطلبان، دال بر آنست که اصلاحطلبان اساسا به شورای شهر به عنوان سکوی پرشی به سوی انتخابات ریاست جمهوری نگریستهاند؛ لذا میکوشند در زمان حضور در شورای شهر با ایجاد چالشهای مصنوعی، جامعه را دوقطبی نموده و از ثمره این شکاف اجتماعی - سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری بهرهبرداری نمایند. تجربه اولین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا که جنجالیترین حضور چهرههای شاخص اصلاحطلبان در شورای شهر تهران بود؛ هنوز از یادها نرفته است. مروری بر روزنامههای آن دوران نشان میدهد که خیلی زود کار اعضای شورا به افشاگریهای سخیف علیه یکدیگر کشید و سریال دعواهای شورای شهر به جذابترین سریال مطبوعات در نیمه دوم سال ۸۱ تبدیل شد؛ تا جایی که اعضای شورای شهر از بیآبرو کردن هم ابا نداشتند. نقل فقط یک بخش از وقایع آن روزگار خود گویای بسیاری چیزهاست: «یک روز محمود علیزاده طباطبایی، از موافقان شهردار، مخالفان را به "گرفتن آپارتمانهای لوکس در الهیه" متهم میکرد. روز دیگر، اصغرزاده از واریز میلیاردها ریال پول شهرداری به حساب شخصی شهردار خبر میداد. حتی اصغرزاده کار را به جایی رساند که ملکمدنی (شهردار وقت) را به نداشتن «تعادل روانی» متهم کرد و از او خواست که گواهی عدم اعتیاد خود را ارائه دهد. اعضای شورای شهر که همه بالاتفاق اصلاحطلب بودند به اصطلاح عوام، حتی پته زندگی شخصی یکدیگر را هم روی آب میریختند. برای مثال، معلوم شد که یکی از اعضای شورا که در مقطعی جزو مخالفان ملکمدنی بود و بعد تغییر جهت داد، برای همسر دوم خود از شورا آپارتمانی لوکس گرفته بود!».
۳.روشن است که جامعه ایرانی بهخصوص با مشاهده رفتارهای نادرست بعضی از اعضای شورای شهر در دورههای مختلف از بلوغ ویژهای برخوردار شده است. از این رو، از شورای شهر تهران میطلبد که بهجای بازی در حاشیههای بیربط به دغدغههای زندگی آنان، به وظیفه اصلی خود که بهینهسازی زیست شهری است؛ بپردازد. به زبان سادهتر، شورای شهر تکالیف مهمی بر دوش دارد و لازم است به جای بازی «اسم و فامیل» به وظایف اصلی خود بپردازد، فقط همین!
نویسنده: امیر نورایی