۲۱‌ماه از آغاز ناآرامی‌های سوریه می‌گذرد اما نه تنها هنوز افق روشنی برای بازگشت آرامش به این کشور و حل و فصل بحران آن به چشم نمی‌خورد بلکه بحران هر روز پیچیده تر از گذشته می گردد . با نگاهی به گذشته دیده می شود که بحران سوریه مراحل مختلفی را طی نموده است . اما امروز وارد مسیر تازه ای می شود که از نظر نگارنده بسیار هشدار دهنده به نظر می رسد . فارغ از مسایل نفتی و گازی که مسئله مخفي در اين جنگ اين است(1) ، جنگ سوریه امروز رنگ دینی و مذهبی به خود گرفته و هرچه بیشتر رنگ دینی و مذهبی به خود بگیرد حل آن به مراتب سخت تر خواهد شد . دلایل متعددی برای اثبات این فرضیه وجود دارد .
به دلیل اینکه در میان تروریست‌های سوری اجماعی وجود ندارد، هیچ گاه بحث و گفت‌و گو برای رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک از سوی معارضین جدی گرفته نمی شود . تروریست های سوری به دلیل اینکه تحت امر غرب و ترکیه هستند اعتنایی بر مذاکره ندارند و همچنان به درگیری ها ادامه می دهند . از سویی آمریکا تعیین کننده سیاست‌های کلان حضور معارضین در سوریه و ترکیه مسئول آموزش معارضین را برعهده دارند، از این جهت فرصت برای رسیدن به یک راه حل سیاسی برای حل بحران سوریه در حال از دست رفتن است اما معارضین مسلح به این امر توجه نمی کنند .
مسایل مذهبی و دینی جزء خط قرمزهای کشورهای اسلامی است و از سوی دیگر چون این کشورها دچار تعصبات دینی – قومی هستند این مسئله نه تنها ادامه ی جنگ را طولانی تر می کند بلکه ممکن است اثرات بسیار وخیمی در جهان اسلام و میان طرفداران اقوام گوناگون درگیر جنگ داشته باشد ، بلکه ممکن است دامنه آن به دیگر کشورهای اسلامی برای حمایت از فرقه های مختلف درگیر بینجامد . طبيعي است اگر جنگ مذهبي در سوريه ادامه یابد تنها به اراضي اين کشور محدود نخواهد ماند بلکه به لبنان و ترکيه نيز کشيده خواهد شد و شرایط خونباری را در منطقه به وجود خواهد آورد .
به دليل وجود طوايف شيعه و علوي در لبنان و ترکيه قطعأ اين طوايف نمي‌توانند نسبت به کشتار هم کيشان خود در سوريه بي‌تفاوت باقي بمانند و قطعأ به کمک آنان خواهند شتافت . این درحالی است که شروع منازعات در ابتدا رنگ و بوی دینی نداشت و وارد شدن در این مسیر یکی دیگر از توطئه های غربی برای سرنگونی دول اسلامی است تا بدین صورت از طریق مردم سوریه - با درگیری مذهبی- بتوانند شرایط را برای حضور غرب هموار نمایند .
در این میان عربستان سعودي و مجموعه ۱۴ مارس به رهبري سعد الحريري، نخست وزير سابق لبنان براي سرنگوني دولت علوي بشار اسد، کمک‌هاي مالي و لجستيکي زيادي در اختيار سلفي‌ها قرار داده اند . هدف از سرنگوني دولت بشار اسد تشکيل يک دولت سلفي شبيه طالبان در افغانستان و رژيم آل سعود در عربستان است تا اين نوع حکومت پس ازشکل‌گيري به کشتار علويان و شيعيان بپردازد .

آمريکا وغرب بدون توجه به عواقب احتمالي شکل گيري يک دولت خشونت طلب سلفي در سوريه همواره عليه دولت بشار اسد موضع‌گيري مي‌کنند . بشار اسد، رئيس جمهوري سوريه همزمان با آغاز تظاهرات مردمي در شهرهاي مختلف سوريه شروع به اصلاحات سياسي در کشور خود کرده است . بی‌گمان، ادامه درگیری‌ها در سوریه تنها به سود غرب و اسرائیل خواهد بود و به نابودی زیرساخت‌ها می‌انجامد.
تحليلگر و نويسنده فرانسوي شبکه خبري آبخازي، تيري مسان تحليلگر و مدير سايت اينترنتي ولتر نیز در این سایت خبری اظهار داشته بود ؛ از آنجا که غرب نتوانست جنگ مطلوب خود را در سوريه راه بيندازد ، تلاش کرده است با ايجاد جنگي مذهبي توسط فرقه اي مذهبي وابسته به خود اين کشور را به خاک و خون بکشد و براي اين کار مزدوران زيادي نيز به خاک سوريه فرستاده است . (2)
امروز آنچه در سوریه روی می‌دهد، دیگر یک درگیری میان مخالفان سوریه و دولت نیست، بلکه میان گروه‌های خارجی و برخی از شهروندان سوری با دولت است؛ گروه‌هایی که از کشورهای عربی، لیبی، لبنان و افغانستان به این کشور آمده‌اند. که نباید این گروه ها را نماینده مردم سوریه دانست چرا که میان آنها و جامعه سوریه تشابهی وجود ندارد .
در این میان حکومت ها و دولت های عربی و یا مداخله گر در امور سوریه به جای این که در اختلافات نقشی بی طرفانه، میانجی گرایانه و مدبرانه در پیش گیرند، خود را یک طرف دعوا می بینند و عملاً به نفع یک سوی درگیری می ایستند. کشتار وحشيانه سه خانواده سوري از طايفه علويان در شهر حمص " ۱۶۵ کيلومتري شمال دمشق" نشان دهنده این موضوع است . اين سه خانواده علوي که هيچگونه وابستگي سياسي به حاکميت سوريه نداشتند، اخيرأ بطرز دردناکي توسط سلفي‌هاي شهر حمص به‌قتل رسيده اند .
در پي آن برخي ازعلويان که از قتل اين ۳ خانواده بي گناه دچار خشم شده بودند به مساجد اهل سنت شهر حمص حمله کرده و در گيري‌هايي ميان علويان و سلفي‌ها بوجود آمد .قتل اين سه خانواده فقير علوي موجي از خشم ونفرت ميان شيعيان وعلويان عليه اقدامات غير انساني سلفي‌هاي سوريه بر انگيخته است و بيم آن مي رود که جنگ مذهبي سراسرسوريه را فرا گيرد .
این رخداد نه تنها برای اقوام ساکن در یک کشور و پیروان آنها غیر قابل تحمل است بلکه در جوامع سنتی و حتی قبیله ای گذشته های دور نیز روسای باتجربه قبایل و طوایف و حتی خانواده های گسترده می دانستند که در هنگام بروز اختلافات باید نقشی بی طرفانه و بی غرضانه برای حل اختلافات در پیش گیرند و گرنه اوضاع بدتر که می شود، هیچ حتی می تواند به جنگ های خونین بی حاصل و بی پایان کشیده شود. اما امروز انگار کمتر کسی است که به خصوص در کشورهای اسلامی خاورمیانه قرار است از تاریخ اسلام و کتاب و سنت درس بگیرد .در گزارشی ۱۰ صفحه ای نیز که تیمی از محققان مستقل حقوق‌بشر به ریاست پائولو بنیرو کارشناس برزیلی آن را تهیه کرده بود بر این مسئله صحه گذاشته است که ؛ همزمان با نزدیک شدن عمر درگیری‌ها میان ارتش سوریه و مخالفان مسلح به پایان دومین سال خود، ماهیت این منازعات به‌صورت کاملا آشکار، مذهبی شده است. در همین حال، کارین ابو زید عضو این تیم در کنفرانسی مطبوعاتی در بروکسل تصریح کرده بود که تحولات ماه‌های اخیر گویای آن است که اقلیت‌هایی که سعی در برکنارماندن از این منازعات داشته‌اند، برای دفاع از خود، مجبور شده‌اند که مسلح‌شوند . که اکثر پیکارجویان خارجی برای پیوستن به گروه‌های مخالف یا جنگیدن به‌صورت مستقل از کشورها و قاره‌های مختلف - از خاورمیانه گرفته تا اروپا و آمریکا- برای جنگ با دولت سوریه به این کشور رفته‌اند. تاکنون نام ۲۹کشور در این گزارش ثبت شده است . مقام‌های سوریه اعلام کرده بودند که بخش اعظم پیکارجویان مستقر در این کشور، از تابعیت‌های عربی و بیگانه بوده و با هدف جنگ در راه خدا و تحت عنوان جهاد می‌جنگند و اساسا هیچ میانه‌ای با مقولاتی نظیر آزادی و دمکراسی و حکومت چند صدایی ندارند. هر چند مطالبات مردم سوريه براي ايجاد تغيير واصلاحات کاملا مشروع بود اما سلفي‌ها که هيچ اعتقادي به دموکراسي و مردمسالاري ندارند، وارد تظاهرات مردمي شدند .
سلفي‌ها در طول تظاهرات اخير مردمي با تشکيل جوخه‌هاي مرگ، اقدام به ترور سربازان و مأموران پليس سوريه کردند تا تظاهرات مردم را به خشونت بکشانند . تا کنون نیز بيش از ۱۲۰۰ نفر از مأموران پليس و سربازان ارتش سوريه توسط جوخه‌هاي خشونت طلب سلفي‌ها به قتل رسيده اند . سلفي‌ها همچنين به حسينيه‌ها و مساجد شيعيان وعلوي‌ها در شهرهاي حمص، ادلب ،لاذقيه و حماء حمله کرده و اين مساجد را به آتش کشيده اند . علويان شاغل در نيروهاي مسلح و دستگاه‌هاي امنيتي در برابر خشونت‌هاي غير قابل توجيه سلفي‌ها عليه هم کيشان خود واکنش نشان دادند و تعدادي از خشونت طلبان سلفي را به قتل رساندد. متأسفانه گروه‌هاي خشونت طلب سلفي که به نوعي به القاعده وابستگي دارند از برخي کشورهاي عرب منطقه و گروه‌هاي سياسي لبنان کمک‌هاي مالي و تسليحاتي دريافت مي‌کنند .
مسان تحلیلگر فرانسوی در جای دیگر نوشته ی خود می نویسد : در حقيقت از زمان وتوي روسيه و چين ، آمريکا متوجه شد که نمي تواند اين جنگ را به شيوه اي قانوني آغاز کند. اما آمريکا همچنان به تحريک متحدان خود ادامه داد و وانمود کرد که مي خواهد جنگ را پيش ببرد تا اينکه وتوي دوم روسيه و چين به وقوع پيوست. آمريکا به اين ترتيب متحدان خود را در زماني بحراني تضعيف کرد .
مسئله مهمی که اين کارشناس فرانسوی به آن اشاره می کند اين است که ناتو براي بي ثبات سازي سوريه از سلاحي خاص استفاده مي کند و آن استفاده از "مذهب" است. ناتو مي خواهد از فرقه اي مذهبي موسوم به تکفيري ها استفاده کند. اعضاي اين فرقه عقيده دارند که فقط کساني که تکفيري هستند حقوق سياسي دارند و ديگران بايد کنار گذاشته شوند و حتي کشته شوند. آمريکا از طريق عربستان سعودي، شبکه هاي تلويزيوني راه اندازي کرده که در آنها، خطيبان اين نوع نفرت را ترويج مي کنند. حداکثر صد و پنجاه هزار نفر در کشوري با جمعيت بيست و سه ميليون نفر عضو اين فرقه شده اند. اين افراد عمدتا افراد کم سواد روستايي مناطق دور دست هستند که از طرف مزدوران خارجي حمايت نظامي مي شوند .
اگر این بحران ادامه پیدا کند قطعاٌ حل آن با راه حل «سوری- سوری» ناشدنی خواهد بود و وضعیت را برای حضور مستقیم ناتو و آمریکا مهیا خواهد ساخت و آمریکا تحت اقتدارگرایی گذشته مانند حضور یکجانبه در افغانستان و آمریکا سوریه را نیز محل تاخت و تاز خویش قرار خواهد داد .
مرضیه سخاوتی/کار شناس ارشد روابط بین الملل
(1)- منابع گازي قابل توجهي در اين منطقه کشف شده است که چاههاي آن از مصر تا اسرائيل و سرزمين هاي فلسطيني و لبنان و سوريه و قبرس وسعت دارد. مرکز اين ميدان هاي گازي در منطقه کارا واقع است که منطقه اي بين دمشق و حمص است و قديمي ترين صومعه مسيحي جهان نيز در آن جا است 
(2)تحليلگر و نويسنده فرانسوي شبکه خبري آبخازي، تيري مسان تحليلگر و مدير سايت اينترنتي ولتر