روسیه و ایران درحالی دو شریک راهبردی و استراتژیک در منطقه و بینالملل محسوب میشوند که برخی محافل رسانهای غربی با اهداف مغرضانه با وارونه جلوه دادن این روابط سعی در ایجاد تردید به تداوم این اتحاد مینمایند.
اخیرا هفته نامه نیوزویک در تحلیلی از احتمال رقابتی شدن ایران و روسیه خبر داده و نوشته است؛ اگرچه اخیراً روسیه به صورتی پایدار و محکم با محور شیعه به رهبری ایران در خاورمیانه متحد شده است اما روابط روسیه و ایران با همکاری استراتژیک آنها اغلب متفاوت به نظر میرسد.
از سال ۲۰۱۳ روسیه به عرصه خاورمیانه بازگشت. روسیه به عنوان یک بازیگر بزرگ و فعال با استفاده از وضعیت جدید پس از بهار عربی با دست آوردن مجدد قدرت جهانیاش، در برابر ایالات متحده و به طورکلی از کل غرب در مناسبات خاورمیانه ورودکرد. این موقعیت جدید موجب شده است که روسیه موقعیت بهتری برای چانه زنی با غرب در مذاکرات پس از الحاق کریمه در شرق اوکراین داشته باشد.
در این مطلب آمده علاوه بر این، گسترش نفوذ روسیه در منطقه خاورمیانه به طور بالقوه موجب افزایش فرصتهای تجاری برای روسها به منظور مبارزه اقتصادی روسیه با غرب و تضمین فروش محصولات این کشور خواهد بود. حتی مهمتر از آن، این مسئله اجازه میدهد تا کرملین به شهروندان خود تصویری از عظمت ملی ارائه بدهد که برای حفظ مشروعیت داخلی رژیم پوتین در زمان مشکل اقتصادی بسیار مهم است.
در سال ۲۰۱۵، روسیه، سوریه، عراق و ایران یک ائتلاف ضد داعش تشکیل دادند. از سال ۲۰۱۵ روسیه در کنار نیروهای ایرانی و با حمایت ایران و حزبالله در سوریه میجنگد و به بشار اسد سلاح میدهد. ایران نیز در سوریه سربازان خود را دارد و همچنین مبارزان حزبالله لبنان. هیچ آمار و ارقام دقیقی در دسترس نیست.
روسها بیشتر تمرکز خود را به حملات هوایی، جمع آوری اطلاعات و کمک تدارکاتی به شرکای خود محدود کردهاند. علاوه بر این، زمانی که تحریمها علیه ایران برداشته شد، کرملین اعلام کرد که سامانه موشکی S-۳۰۰ را به ایران تحویل میدهد و ۸ میلیارد دلار تجهیزات نظامی به ایران میفروشد. همچنین استقرار بمبافکنهای روسی در پایگاه هوایی همدان ایران به منظور انجام حملات علیه دشمنان اسد در سوریه نیز نشان داد که روابط ایران و روسیه رو به بهبود است. اما بسیاری از مفسران در مورد روابط ایران و روسیه در آینده تردید دارند.
از نگاه این هفته نامه در مقابل، روسیه وایران رقبای مستقیم یکدیگردربازار جهانی انرژی هستند که برای بودجه هر دو کشور بسیار مهم است. ازاین رو، جای تعجب نیست که برای سالهای بسیاری، روسیه و ایران در مذاکرات تقسیم منابع دریای خزر شکست خورده اند. به نظر میرسد ایران به صورت هدفمند از حل وفصل این مسئله با روسیه سر باز میزند، تا بتواند در آینده و با کسب موقعیتی بهتر و دستی بالاتر در مذاکرات حاضر شود. در همین حال، هر دو کشور همچنان به تقویت نیروهای دریایی دریای خزر میپردازند. پس از رفع تحریمهای بینالمللی ایران، روسیه احساس کرد که نمی تواند برای حفاظت از منافع خود در ایران به غرب امیدوار باشد بنابراین سیاست تعامل با ایران را برگزید. اوایل سال جاری، رسانه های رسمی روسیه از معامله ۸ میلیارد دلاری اسلحه با ایران خبر دادند. بر اساس این گزارش، ایران برای خرید جنگندههای Su-۳۰ ، هواپیمای آموزشی یاک ۳۰، هلیکوپترهای مختلف نظامی، سیستمهای دفاع ساحلی K-۳۰۰، کشتیهای سطحی جدید و زیردریایی جدید برنامهریزی کرده است. اخبار بیشتر به گمانه زنی در مورد ایجاد روابط حسنه قابل توجهی روسیه و ایران دامن زده است. بااین حال، سرنوشت این معامله همچنان نامشخص است. ایرانیها برای مهارت خود در منتظر گذاشتن شرکای خود با وعدههای توخالی مشهورند و در سوی دیگر روسها در معامله کردن بدنام هستند و ضربالمثل "فروختن پوست خرس شکار نشده" در مورد آنها مشهور است.
این تحلیل قابل تامل در حالی مطرح میشود که روسیه یکی از شرکای راهبردی جمهوری اسلامی در عرصه منطقه و بینالملل تلقی می شود؛ اما برخی بازیگران خارجی سعی در وارونه جلوه دادن این اتحاد استراتژیک میکنند. ناظران سیاسی بر این باورند در بسیاری از موارد میتوان از اظهار نظر دشمنان برای تعمیق دوستیها و گسترش روابط و تعیین حدود منافع بیشترین و بهترین بهره را برد. آنچه ناظران سیاسی بر آن اتفاق نظر دارند اینکه دستگاه سیاست خارجی ایران به این نکات توجه ویژه نموده و با اقدامات موثر دشمن که همان آمریکا و رژیم صهیونیستی است را درخماری غرق نماید.
توهمات غرب با ارائه گزارشهای مغرضانه
دکتر سید رضا صدرالحسینی کارشناس مسائل سیاست خارجی درخصوص القای برخی محافل رسانهای به احتمال تبدیل شدن ایران و روسیه به رقیب منطقهای گفت: با نگاهی به مراکز پشتیبانی برخی رسانههای غربی همچون نیوزویک به خوبی درک مینماییم حامیان مالی این نشریهها برای رسیدن به بعضی اهداف خود و حتی برخی از آرزوها و توهمات خویش سفارش انجام چنین گزارشات و مقالاتی مینمایند. وی افزود: از جمله مقالهای که در آن به پایان همکاریها و تفاهمات جمهوری اسلامی و روسیه اشاره شده است.
صدرالحسینی با طرح این سوال که چرا این نشریه در شرایط که همکاریهای دو کشور مذکور به سطح راهبردی رسیده بدون ارائه هیچ دلیل و نشانهای ادعای به هم خوردن روابط دوستانه این دو کشور را مینمایند و حتی بالاتر ازآن مدعی میشود که این دو کشور از سطح رفاقت به سطح رقابتهای پنهان و آشکار خواهند رسید، تصریح کرد: به نظر میرسد سفارش دهندگان این مطلب به دنبال ایجاد اختلاف بین تهران و مسکو و از سویی دیگر ایجاد امیدواری برای مخالفان این تعامل و ارتباطات هستند. به اعتقاد این کارشناس مسائل سیاست خارجی یعنی اینکه آنان از یک طرف آرزوهای خویش برای ایجاد اختلاف بین دو کشور را بیان نموده و از طرف دیگر سعی میکنند که غربگرایان در کشور را به گونهای امیدوار نمایند که روابط تعمیق نخواهد شد. وی در ادامه اظهار داشت: آنان میتوانند اهداف خود را در دو کشور پیاده کنند اما چرایی این مطلب ما را به عمق روابط دو کشور ایران و روسیه آگاه کرده که اولا اهداف دو کشور در سوریه و عراق که همان مقابله با تروریسم تکفیری است در حال به نتیجه رسیدن است،دوم اینکه این روابط هنوز برای تعمیق جای قابل توجه و باید تداوم یابد. صدرالحسینی گفت: از طرف دیگر درلایههای پنهان آن میتوان از میزان بغض و ناراحتی سران آمریکا نسبت به گسترش تعاملات دو کشور پی برد. وی در پایان بیان داشت: درجمع بندی باید اذعان داشت در بسیاری از موارد میتوان از اظهار نظر دشمنان برای تعمیق دوستیها و گسترش روابط و تعیین حدود منافع بیشترین و بهترین بهره را برد و امید است دستگاه سیاست خارجی ایران به این نکات توجه ویژه نموده و با اقدامات موثر دشمن که همان آمریکا و رژیم صهیونیستی است را درخماری غرق نماید.
دشمنان به دنبال فرافکنی در روابط تهران و مسکو
حسن هانی زاده دیگر کارشناس مسائل سیاست خارجی نیز در اینباره گفت: روسیه یکی از کشورهای همپیمان جمهوری اسلامی در عرصههای مختلف امنیتی، سیاسی و اقتصادی تلقی می شود . وی افزود: با توجه به حضور روسیه در کنار نیروهای مقاومت و ایران یک همپیمانی محکم و قدرتمندی میان تهران و مسکو شکل گرفته است.
وی درپایان گفت: لذا کشورهای غربی تلاششان بر این است که این همکاری تنگاتنگ به یک رقابت تخریبی تبدیل شود اما با توجه به وجود عقلانیت و آینده گری نسبت به منطقه رهبران این دو کشور درصدد رقابت تخریبی نخواهند بود.