طی ماه‌های گذشته بین ایتالیا و فرانسه اختلافات جدی شکل گرفته و حتی مقامات دو کشور علیه یکدیگر مواضع تندی اتخاذ کرده اند. ظواهر و شواهد عینی نشان می‌دهد که دلیل عمده این اختلاف در نوع برخورد با مهاجرات و چگونگی پذیرفتن یا نپذیرفتن آنها در خاک خود است اما این مسئله نمی تواند عامل اصلی اختلافات باشد. اگر چه طی سال‌های اخیر بخصوص همزمانی بحران مالی اقتصادی اروپا، غرب با انقلابات و بحران‌های خاورمیانه، پدیده پناهندگان و مهاجران را بار دیگر پررنگ کرده و اروپا نیز هدف اولیه پناهجویان است، اما مهاجرت معلول بحث است و ریشه اصلی اختلافات قطعا جایی دیگر است.
حدود یک ماه پیش وزارت خارجه فرانسه در قبال آنچه که اظهارات «خشم برانگیزانه» و «حملات بی سابقه» توصیف کرد، سفیر خود را از رم به پاریس فراخواند تا عمق اختلافات دو طرف بیشتر شود. البته ماکرون در گفتگو با شبکه Rai ۱ ایتالیا گفته است که «میان فرانسه و ایتالیا سوء تفاهم به وجود آمده است که باید حل و فصل شود». اما رئیس جمهور فرانسه می داند که وضعیت وخیم تر از این مسائل است و به ریشه های فکری و تغییرات بنیادین شکل گرفته در اروپا و حتی غرب باز می گردد. موضوعی که فراتر از بحران مالی، چالش های خاورمیانه و اختلافات جزئی بر سر مهاجران یا هر چیز دیگر است.
واکنش های منفی به همگرایی جمعی، اقدام علیه نادیده گرفتن هویت های ملی و میهنی، ضدیت با اتحادیه گرایی، بروز مداوم ناسیونالیسم افراطی و ... از جمله مسائلی است که دامن اروپا را گرفته و به نظر می آید به راحتی آن را رها نمی کند. البته اگر بپذیریم که اروپا از این مرحله عبور می کند!
اختلافات جدی و رقابت های آسیب زای روسیه و آمریکا در کل جهان از جمله منطقه اروپا به وخامت این موضوع افزوده است. از طرفی دیگر حس استقلال خواهی اروپا بار دیگر خودنمایی می کند. آمیخته ای از مسائل مطرح شده، فضای کم سابقه ای را ایجاد کرده است که بی شک اروپا را تهدید می کند. این موضوعی نیست که مقامات و متفکران اروپایی از آن بی خبر باشند.
بنابراین آنچه که امروز بین فرانسه و ایتالیا می‌گذرد، تنها به موضوع مهاجران باز نمی گردد، بلکه مسئله بنیادین بودن یا نبودن اتحادیه اروپا در میان است. حامیان اتحادیه گرایی در اروپا که بعد از جنگ جهانی دوم برای آن تلاش کرده و برنامه ریخته اند، این سالها نگران واگرایی هستند که از سوی ناسیونالیسم افراطی تبلغ می‌شود. به هر جهت آنچه که در حال حاضر اروپا را تهدید می کند و همین مسئله باعث واکنش ماکرون شده که تاکید دارد اروپا در خطر است، بحث انتخابات پارلمانی پیش رو است. یعنی انتخابات به عنوان یکی از نمادهای مهم دموکراسی در غرب، تبدیل به بزرگ ترین بحران آن شده است. چون می تواند همچون دهه ۱۹۳۰ میلادی افراط گرایی مطلق را به قدرت بگمارد. بحران اقتصادی و اوج گیری ناسیونالیسم افراط گرا در حال حاضر بسیار به سال هایی که هیتلر و موسولینی در اروپا روی کار آمدند شباهت دارد. اروپا این روزها با اختلافات شدیدی شده که آینده آن را زیر سوال برده است.
نویسنده: فرامرز اصغری
