در حالی که از تابستان سال گذشته طاعون نشخوارکننده حیوانات در پارک خجیر حیوانات زیادی را قربانی کرده بود و آخرینبار گفته شده بود این بیماری تحت کنترل درآمده اما خبرهای رسیده حاکی از این است که این بیماری به منطقه سرخه حصار تهران رسیده است.
طاعون در سرخه حصار
در همین زمینه رئیس اداره نظارت بر امور وحش اداره کل محیطزیست استان تهران علت تلف شدن ۱۰ راس قوچ و میش در پارک ملی سرخه حصار را در دست بررسی عنوان کرد و گفت که احتمالا این حیوانات بر اثر بیماری طاعون نوشخوارکنندگان جان خود را از دست دادهاند.
محمد کرمی اظهار داشت: روز ۱۴ فروردین و پس از پایان تعطیلات نوروزی در حدود ۱۰ راس لاشه قوچ و میش که تلف شده بودند کشف شد و موضوع به سرعت از سوی محیطزیست و دامپزشکی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت.
وی ادامه داد: به احتمال زیاد حیوانات تلف شده دارای بیماری طاعون نوشخوارکنندگان بودهاند؛ بیماری طاعون نشخوارکنندگان در سال ۹۴ و در حوزه خجیر نیز موجب تلف شدن ۸۸ راس کل و بز شد و البته به سرعت کنترل شد که امیدواریم در پارک سرخه حصار نیز هر چه سریعتر شاهد نتیجهبخشی و جلوگیری از تکرار چنین حادثهای شویم.
رئیس اداره نظارت بر امور وحش اداره کل محیطزیست استان تهران درباره اینکه آیا این بیماری به انسان نیز منتقل میشود و یا اینکه خطرساز خواهد بود؟ گفت: این بیماری از دامهای وحشی به حیات وحش سرایت میکند و هیچ خطری برای انسان ندارد.
درخواست از دستگاهها برای کمک
اما محمدهادی حیدرزاده مدیرکل حفاظت محیطزیست استان تهران نیز در اینباره با تاکید به اینکه همه دستگاهها به یاری حیات وحش استان بیایند، گفت: پس از اینکه موج اول تلفات حیات وحش از نوع گونه کل و بز در پارک ملی خجیر در اسفندماه سال گذشته به اتمام رسید، متاسفانه مشاهدات چند روز گذشته بیانگر ادامه این رویداد ناگوار در پارک ملی سرخه حصار است. وی افزود: اداره کل حفاظت محیطزیست استان تهران بلافاصله پس از کشف لاشهها، اقدامات کنترلی لازم و پیشگیرانه در جهت ضدعفونی کردن آبشخورهای حیات وحش در این دو پارک ملی را آغاز کرد.
مدیرکل حفاظت محیطزیست استان تهران با بیان اینکه دامپزشکی استان علت تلف شدن کل و بز منطقه خجیر را بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک اعلام کرده، گفت: نمونهای از قوچ و میش تلف شده روزهای اخیر جهت انجام آزمایشات مربوطه به دامپزشکی تحویل شده و ما منتظر اعلام نتیجه و علت بیماری از سوی این سازمان هستیم.
طاعون نشخوارکنندگان کوچک چیست؟
طاعون نشخوارکنندگان کوچک (ppr) که به نام «طاعون بز» نیز شناخته میشود یک بیماری ویروسی مسری و بسیار خطرناک میباشد که عمدتا گوسفند و بز اهلی و وحشی به آن مبتلا میشوند. از علایم این بیماری تب، ترشحات چشم و بینی، التهاب و جراحات دهانی، اختلال تنفسی و سرفه، ذاتالریه، التهاب رودهها و اسهال میباشد و در نهایت منجر به مرگ حیوان میشود. این بیماری صرفا از طریق دام اهلی به نشخوارکنندگان وحشی به خصوص کل و بز منتقل میشود.
طاعون نشخوارکنندگان کوچک در دام اهلی با روش واکسیناسیون، قرنطینه، معدومسازی دامهای آلوده و گاها معدومسازی تمام دامهای یک گله کنترل میشود اما به دلیل عدم امکان زندهگیری و واکسیناسیون جانوران وحشی، درمان این بیماری در حیات وحش عملا میسر نیست. بهترین روش پیشگیری از بروز این بیماری در حیات وحش، جلوگیری از ورود دام اهلی به مناطق حفاظت شده و زیستگاههای حیات وحش و واکسیناسیون دامهای اهلی در حاشیه زیستگاهها میباشد.
بیماری طاعون نشخوارکنندگان ابتدا برهها و بزغالهها که سیستم ایمنی ضعیفتری دارند و سپس حیوانات بالغ و مسن را از پای در میآورد. واکسیناسیون دام اهلی در حاشیه مناطقه حفاظت شده وظیفه سازمان دامپزشکی کشور است اما معمولا به دلیل کمبود شدید واکسن این بیماری، تا زمان پیگیری مستمر از سوی ادارات محیط زیست، واکسیناسیون توسط سازمان دامپزشکی انجام نخواهد شد.
ويروس ايجادكننده PPR، موربيلي ويروس از خانواده پاراميكسو ويروس است. اين ويروس بسيار مشابه ويروس طاعون گاوي، ويروس ميلز (mealse) انسان، ديستمپر سگسانان، و موربيلي ويروسهاي پستانداران دريايي مي باشد. امروزه سويههاي PPR در چهار گروه طبقهبندي شده است كه داراي سه سويه افريقا و يك سويه آسيايي است كه يك سويه افريقايي در آسيا نيز ديده ميشود. ارزش اپيد ميولوزيك اين گروهبندي كمتر از گروهبندي طاعون گاوي است.
فرم كلينيكي بيماري در گوسفند و بز و نيز در نشخواركنندگان وحشي كوچك نظير نژادهاي گوسفند ديده ميشود. گاو، بوفالو، شتر و خوك نيز ميتوانند آلوده شوند اما علايم واضحي در آنها ايجاد نميكند.
بيماري PPR در بيشتر كشورهاي آفريقايي تشخيص داده شده است. كه از اقيانوس اطلس تا درياي سرخ امتداد دارد. مناطق درگير بيماري در شرق تا شمال مصر و جنوب كنيا و در غرب تا كابان انتشار گرديده است. PPR در بيشتر مناطق شمال و جنوب آفريقا تشخيص داده نشده است.
در سالهاي اخير بيماري در شرق نزديك، كشورهاي حوزه خليجفارس، جمهوري اسلامي ايران، عراق، اردن، كويت، لبنان، عمان، عربستان سعودي، امارات متحده عربي و يمن ديده شده است. در تركيه اين بيماري از نظر سرولوزيكي تاييد گرديده است. مضافا در حال حاضر بيماري در هند، نپال، بنگلادش، پاكستان وافغانستان شايع است.
درمان بیماری
براي درمان دامهاي دامهاي مبتلا درمانهاي كمكي و علامتي انجام ميشود آنتيبيوتيكتراپي وسيعالطيف براي مقابله با عفونتهاي ثانويه، ديكلوفناك سديم و آرامبخشهاي گوارشي و مايعتراپي براي كنترل و درمان بيماري مفيد است. استفاده از علوفههاي نرم و پليت شده و جايگاههاي گرم مفيد است استفاده از آبليمو و مركبات (ويتامين C) براي درمان ضايعات لب و دهان مفيد است. اين روشهاي درماني قدرت زنده ماندن دام را تا ۱۳.۳ درصد افزايش ميدهد.
اما شاید آنچه مهم است توجه به پیشگیری و جلوگیری از توسعه بیماری است که امیدواریم مسئولان مربوطه در این زمینه اقدامات جدی را انجام دهند و در روزهای آتی شاهد مهار بیماری باشیم وگرنه شاید مانند آنچه پیشبینی شده با تلفات گستردهای از دامها روبهرو شویم.
سوشیانت آسمانی