در حالی که عزم هيات ايراني مذاكرهكننده كشورمان براي رسيدن به توافقي احتمالي جدي است صهیونیستها، مخالفان توافق در داخل آمریکا و برخي محافل سياسي و رسانهاي غرب تحرکات خود را برای به شکست کشاندن مذاکرات دو چندان کردهاند.
با وجود آغاز آخرین دور مذاکرات هستهای میان ایران و ۱+۵ برای رسیدن به توافق جامع، کماکان، بحث «نحوه لغو تحریمها» موضوع چالشی و محوری است به ویژه اینکه تحریمهای اعمال شده علیه ایران صرفا از سوی یک نهاد صورت نگرفته و کشورها و سازمانهای مختلف در آن دخیل بودهاند. تحریمهای شورای امنیت، تحریمهای یکجانبه اتحادیه اروپا، دولت آمریکا و کنگره از جمله مهمترین بخشهای تحریمها را تشکیل میدهند؛ تحریمهایی که ایران خواستار لغو همزمان و یکجای آنهاست ولی ظاهرا با مقاومت طرف غربی روبرو شده است.
لغو تحریمهای شورای امنیت؛ خواست کنونی ایران
در همین راستا، روزنامه لسآنجلس تایمز در گزارشی به آخرین درخواست ایران از آمریکا و ۱+۵ پرداخته و نوشته، تهران خواستار تسهیل سریع تحریمهای سازمان ملل شده است.
این روزنامه در تشریح این موضوع نوشت: طی ۹ ماه گذشته مذاکرات هستهای، ایران و ۶ قدرت جهانی حاضر در مذاکرات بر روی لغو تحریمهای یکجانبه اعمال شده از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا متمرکز شدهاند. تحت این مذاکرات، اگر ایران محدودیتها در برنامه هستهای خود و آنچه که غرب احتمال دستیابی به تسلیحات هستهای میخواند، را بپذیرد، واشنگتن و دیگر کشورها لغو تحریمهای مالی و نفتی ایران را در دستور کار قرار خواهند داد. اما این کشورها ترجیح میدهند تا آخر برای لغو تحریمهای تحمیلی سازمان ملل که بین سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ اعمال شدهاند، منتظر بمانند. اما در هفتههای اخیر مذاکره کنندگان ایران با تغییر بازی خواستار تسهیل تحریمهای سازمان ملل نیز شدهاند.
بهانه ۱+۵ برای مخالفت با لغو تحریمهای شورای امنیت
به گزارش لسآنجلستایمز، پنج قطعنامه شورای امنیت علیه ایران به اندازه تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا سنگین نیست اما تحریمهای سازمان ملل مداخلهجویانه و ناخوانده است و به کشورهای عضو سازمان ملل اجازه داده تا محمولههای ایران را بازرسی کنند. به علاوه، فروش تسلیحات و تجهیزات دو منظوره به ایران را ممنوع کرده است. اما موضوع این است که ۶ قدرت بزرگ جهان احتمالا با درخواست ایران برای لغو تحریمهای سازمان ملل مخالفت کنند زیرا برداشتن این تحریمها در وهله اول اهرم آنها برای آنکه از تهران بخواهند با شرایط سازمان ملل هماهنگی داشته باشد، را کاهش میدهد و همچنین اگر تهران به تعهدات خود عمل نکند، تحریم مجدد سازمان ملل علیه این کشور دشوار میشود و باید شورای امنیت مجدداً علیه ایران تحریمهایی را تصویب کند.
پروژه مقصرسازی ایران
این موضوع در کنار سایر مسائلی که هنوز حلنشده باقی ماندهاند، روند پیشروی مذاکرات را کُند ساخته است تا جایی که یک دیپلمات ارشد غربی میگوید اکنون مذاکرات به دشواری پیش میرود. اما این فرد جمله دیگری به زبان آورد که از سناریو بعدی غربیها در صورت عدم حصول توافق خبر میدهد. وی گفت: «ایران به هیچ وجه از مواضع خود کوتاه نیامده است».
به نظر میرسد مقامات و رسانههای غربی با توجه به اختلافات باقیمانده ناشی از زیادهخواهیهای آمریکا، از حالا بازی مقصرنمایی طرف مقابل را آغاز کردهاند. «وندی شرمن» نماینده آمریکا در مذاکرات هستهای اولین بار یک ماه قبل در سخنرانیای در مرکز مطالعات راهبردی و بینالملل در واشنگتن این مسئله را مطرح کرده و گفت در صورت شکست مذاکرات، همه ایران را مقصر خواهند دانست. اظهاراتی که دو هفته قبل از سوی «باراک اوباما» رئیسجمهور آمریکا هم تکرار شد.
حالا هم یک دیپلمات ارشد غربی به خبرگزاری رویترز گفته است: «مذاکرات به سختی پیش میرود... ایرانیها یک اینچ هم عقب نمیروند. فقط ۱۰ روز تا ضربالاجل فاصله داریم و هنوز اختلاف بسیار زیادی داریم». همچنين یک دیپلمات غربی شرکت کننده در مذاکرات ضمن اشاره به درخواستهای ایران در مذاکرات تاکید کرد که "ایرانیها همه چیز را یک دفعه میخواهند و چنین چیزی واقعبینانه نیست."
براساس اعتقاد اين ديپلمات غربي اگر این مذاکرات به توافق منجر شود یکی از بدترین بن بست ها در عرصه سیاست جهانی در قرن ۲۱ پایان خواهد یافت. این توافق احتمالا موجب کاهش دشمنی و بی اعتمادی بین کشورهای توسعه یافته و ایران خواهد شد.
مزیتهای توافق با ایران برای اوباما
اما با این وجود، به نتیجه رساندن مذاکرات برای دولتمردان آمریکایی، به ویژه باراک اوباما از اهمیت بالایی برخوردار است. در روزهای اخیر نیز تحلیلهای متعددی در این رابطه نوشته شده، از جمله شبکه خبری «آی ۲۴» که نوشته: اوباما ناگزیر از توافق با ایران است و وی به وسیله توافق با ایران در صدد است تا خود را نجات دهد.
این شبکه اسرائیلی افزود: بدون شک کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا تمام سعی خود را برای توافق با ایران به کار خواهند بست تا جایی که بشود تا ۲۴ نوامبر توافق صورت بگیرد چراکه از نظر آمریکا، تهران میتواند در راستای تغییرات عمده در خاورمیانه به واشنگتن کمک کند، در ایجاد ثبات در عراق و افغانستان ایران نقش مؤثری میتواند داشته باشد. اوباما میداند که برخی کشورهای عربی مخالف این توافق هستند، اما در صدد رضایت آنها نیست، نه اینکه به کشورهایی چون مصر و عربستان نیازی ندارد، بلکه به خوبی میداند این کشورها نیز نمیتوانند از آمریکا بی نیاز باشند.
در ادامه این مطلب آمده: توافق با ایران میتواند بر تمامی دنیا تأثیر بگذارد و اوباما به خوبی میداند که باید با توافق با ایران خود را نجات دهد تا پس از این به عنوان یک «قهرمان لَنگ» شناخته نشود و شاهد انتقادات کلینتون از تلویزیون نباشد. اما تمامی اینها به این معنی نیست که اوباما تمام پیشنهادات ایران را قبول میکند، بلکه به این معنی است که توافق نزدیک است.
به هر حال میزان مسائل باقی مانده بر روی میز احتمال تمدید مذاکرات را افزایش داده است. روزنامه «هاآرتص» نیز نوشته ارزیابی جامعه اطلاعاتی و وزارت خارجه اسرائیل این است که طرفین مذاکرات را برای چند ماه دیگر تمدید میکنند. یک مقام ارشد رژیمصهیونیستی نیز میگوید تلآویو تصور میکند ایران و ۶ کشور تلاش خواهند کرد تا روز سوم آذر به توافقی کلی که موضوعات مورد تفاهم را جمعبندی میکند، دست یابند و سپس مذاکره برای حل موضوعات باقیمانده را چند ماه دیگر تمدید کنند.
جوسازی مقامات آمریکایی و صهیونیستی درباره پیامدهای توافق
البته جمهوریخواهان و مخالفان توافق با ایران نیز بیکار ننشستهاند و در تلاشند با القاي خطرات توافق با تهران این مسئله را تحتالشعاع قرار دهند. در همین راستا، قرار است اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک امروز نشستی را با مقامات آمریکایی و صهیونیستی درخصوص موضوع پیامدهای توافق هستهای با ایران برگزار کند.
در این نشست قرار است «توماس پیکرینگ» سفیر سابق آمریکا در تلآویو و سازمان ملل و معاون سابق وزیر خارجه آمریکا، «اوزی ایلام» مدیرکل سابق کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل، «استوارت ایزنستات» نماینده سابق آمریکا در اتحادیه اروپا و معاون سابق وزیر خزانهداری آمریکا حضور داشته باشند. محور این نشست، پیامدهای توافق هستهای با ایران است و شورای آتلانتیک گزارش میدهد با نزدیک شدن مهلت ۲۴ نوامبر، خطرات توافق ایران و جامعه بینالملل بسیار بالاست.
این اندیشکده آمریکایی که نگران رژیم صهیونیستی است، گزارش میدهد بسیاری در تلآویو و آمریکا درباره پیامدهای توافق با ایران برای امنیت اسرائیل و اینکه آیا این توافق ایران را از هستهای شدن باز میدارد، نگران هستند.
صدای آمریکا نيز همصدا با صهيونيستها در گزارشی در آستانه دور جدید مذاکرات ایران و ۱+۵ در وین نوشت: اظهارنظرها نشاندهنده کاهش خوشبینی به توافق در مهلت باقی مانده است. این گزارش میافزاید: رسانههای غربی هم به نقل از دیپلماتها اعلام کردهاند که طرفین مذاکرهکننده بیش از هر زمانی به توافق نزدیک شدهاند اما اظهارنظرها نشان میدهد که حاصل گفتوگوهای عمان امیدوارکننده نبوده است.
تحرکات صهیونیستها در آستانه ضربالاجل ۳ نوامبر
این تنها مخالفان توافق با ایران نیستند که نگران رژیم صهیونیستی هستند. دولتمردان آمریکایی نیز در تلاشند به هر نحوه ممکن موافقت صهیونیستها را جلب کنند. به همین دلیل بود که «جان کری» وزیر خارجه آمریکا روز دوشنبه در آستانه آغاز دور تازه مذاکرات هستهای در تماس تلفنی با «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیمصهیونیستی، با وی در مورد ایران گفتوگو کرد.
مقامات آمریکایی که رژیمصهیونیستی را «نزدیکترین متحد خاورمیانهای» خود میخوانند و میگویند روابط ویژهای با تلآویو دارند، پیش و پس از هر دور از مذاکرات هستهای، با حضور در فلسطین اشغالی، به مقامات اسرائیلی گزارش کار میدهند. با نزدیک شدن به ضربالاجل سوم آذر که بر اساس توافق موقت به دست آمده در سال ۹۲ آخرین مهلت برای حصول توافق هستهای است، تحرکات صهیونیستها برای اثرگذاری بر روند مذاکرات، افزایش یافته است.
دو هفته قبل «یوسی کوهن» مشاور امنیتی نتانیاهو به آمریکا سفر کرد و هفته گذشته هم «یوال اشتاینیتز» وزیر اطلاعات و مسئول پرونده ایران در کابینه اسرائیل به فرانسه رفت. وی پیش از این هم برای دیدار با وزیر خارجه و مقامات ارشد انگلیس به لندن سفر کرده بود. نتانیاهو دو روز قبل هم در بیتالمقدس با «فرانک والتر اشتاینمایر» وزیر خارجه آلمان دیدار کرد. روزنامه صهیونیستی «جروزالمپست» گزارش داده است که مسئله هستهای ایران محور اصلی این نشست بوده است.
نخستوزیر رژیمصهیونیستی روز یکشنبه نیز در مصاحبه با برنامه «در پیشگاه ملت» شبکه سیبیاس بار دیگر تلاش کرد ایران را به عنوان تهدید اصلی در منطقه کند و گفت تهران دشمن اصلی آمریکاست و همکاری با تهران برای مبارزه با داعش، «پیروزی در یک نبرد و شکست در یک جنگ است».
صدای آمریکا در گزارشی در آستانه دور جدید مذاکرات ایران و۱+۵ در وین نوشت: خوشبینیها به توافق در مذاکرات ایران و ۱+۵ تا سوم آذر کاهش یافته است.
«رابرت آینهورن»، دیپلمات سابق آمریکایی و کارشناس موسسه بروکینگز نيز میگوید: «احتمالی برای آنکه یک توافق کامل تا ۲۴ نوامبر حاصل شود، وجود ندارد.»
وی افزود: «من فکر میکنم دو طرف برای تمدید توافق موقت تا چند ماه دیگر توافق میکنند.»
از سوی دیگر، «کلسی دیونپورت» کارشناس اتحادیه کنترل سلاح میگوید که خروج از مذاکرات فاجعهبار خواهد بود. «با توجه به سرمایه سیاسی که هر دو طرف برای این مذاکرات صرف کردهاند، خروج از مذاکرات غیرعاقلانه بوده و یک فرصت تاریخی را از بین میبرد.»
خبرگزاری آسوشیتدپرس آمریکایی با اذعان به اینکه اوباما همچنان نتوانسته روابط واشنگتن با تهران را بهبود دهد، نوشت: به مذاکرات ایران و ۱+۵ که از ديروز در وین آغاز شده، به موانع موجود بر سر راه حصول توافق هستهای اشاره کرده که تندروهای کنگره و رژیم صهیونیستی از آن جملهاند.
آسوشیتدپرس در گزارش خود ضمن اشاره به نامه اخیر رئیسجمهور آمریکا به رهبر معظم انقلاب اسلامی، مدعی شده که وی در این نامه تصریح کرده است که حصول توافق میتواند به بهبود روابط گستردهتر بین ایران و ایالات متحده منجر شود.
آسوشیتدپرس همچنین تصریح کرد: دهها سال بیاعتمادی بر مذاکرات هستهای ایران و ۱+۵ سایه افکنده است. این بیاعتمادی حتی به پیش از انقلاب اسلامی ایران و به دوران سرنگونی دولت محمد مصدق بازمیگردد.
تمديد مذاكرات نگاه رسانههاي غربي
برخي رسانه هاي غربي نيز بحث تمديد را مطرح كرده اند چنانچه خبرگزاری فرانسه گزارش داد با توجه به اختلافات موجود، بسیاری از تحلیلگران پیشبینی میکنند یک تمدید دیگر در کار باشد.
«رابرت آینهورن»، دیپلمات سابق آمریکایی و کارشناس موسسه بروکینگز میگوید: «احتمالی برای آنکه یک توافق کامل تا ۲۴ نوامبر حاصل شود، وجود ندارد.» وی افزود: «من فکر میکنم دو طرف برای تمدید توافق موقت تا چند ماه دیگر توافق میکنند.» از سوی دیگر، «کلسی دیونپورت» کارشناس اتحادیه کنترل سلاح میگوید که خروج از مذاکرات فاجعهبار خواهد بود. «با توجه به سرمایه سیاسی که هر دو طرف برای این مذاکرات صرف کردهاند، خروج از مذاکرات غیرعاقلانه بوده و یک فرصت تاریخی را از بین میبرد.»
این در حالی است که روز دوشنبه یک مقام ارشد آمریکایی ابراز داشت که تمدید در دستور کار مباحث مذاکرات وین ۱۰ نیست. مذاکرات وین ۱۰ از امروز آغاز میشود.