مذاکره یا عدم مذاکره با غرب دوقطبی‌ای بود که در سال ۹۲ جان گرفت و مقدمات ورود روحانی و کابینه اش را در پاستور فراهم آورد. این روزها بازهم به نظر می رسد که دولت به دنبال بهره بردن از این روش قدیمی است.
بدون شك ورود یک متغیر خارجی به بحث‌ها و معادلات سیاسی داخلی می‌تواند تبعات غیرمنتظره و غیرقابل كنترلی به همراه داشته باشد.
این روزها هم ورود بایدن به کاخ سفید و طرح موضوع مذاکره مجدد با امریکا در عرصه سیاسی تبدیل به موضوعی شده که برخی جریان‌ها و گروه‌های سیاسی به استقبال آن شتافته‌اند و تلاش می کنند تا از این مسیر به اهداف نهایی خود دست یابند. در این میان دولت با استفاده از تجربه گذشته خویش در این زمینه وارد شده و تلاش می کند تا از مذاکره با آمریکا به عنوان ابزاری برای تقویت کارنامه ضعیف خود بهره گیرد.
این اقدام نه تنها شرایط را برای پاسخگویی دولت بهتر می کند بلکه دولت این شانس را دارد تا شانس نامزدهای نزدیک به خود را در انتخابات ۱۴۰۰ افزایش دهد.
نگاهی به اظهارات اخیر رئیس جمهور نیز حکایت از آن دارد که این پروژه همچنان از سوی دولت دنبال می شود.
حسن روحانی رئیس جمهور چهارشنبه ۲۰ اسفند در نشست هیئت دولت گفت: ما در برابر کاخ سفید آماده‌ایم، به صراحت اعلام کرده‌ایم که برگردید به قانون، خجالت نکشید. ۱۵ گزارش آژانس نشان داده که ایران تا آخرین روز پای پیمان خود می‌ایستد.
رئیس دولت دوازدهم اظهار داشت: شرایط برای ۷ کشور که به تعهد قبل برگردند آماده است، آمریکا باید پیش قدم باشد. برای بازگشت به تعهدات به صورت کل در برابر کل و یا جزء در برابر جزء آماده ایم این شما هستید که می توانید مسیر درست و صحیح را انتخاب کنید.
سخنان رئیس جمهور در حالی عنوان می شود که سیاست قطعی جمهوری اسلامی از سوی مقام معظم رهبری اعلام شده است و بر این اساس ضروری است که آمریکایی‌ها تحریم‌ها را لغو و سپس بعد از راستی آزمایی بحث بازگشت ایران به تعهدات انجام شود. در غیر این صوت بنا به نظر همه کارشناسان حتی کارشناسان درون دولت بازگشت به برجام نه تنها ثمری برای ایران نخواهد داشت بلکه ممکن است مشکلات جدیدی را برای کشور به وجود آورد.
در این میان این سوال مطرح می شود که انگیزه رئیس جمهور از این اظهارات چیست ؟
چنین راهبردی در حالی دنبال می شود که مقام معظم رهبری در فرمایشات خود بارها سیاسیون را از پرداختن به موضوعات این چنینی برحذر داشتند. ایشان با تاکید بر این که
نباید انتخابات دو قطبی شود، در این زمینه فرمودند: دو قطبی شدن جامعه در جریان انتخابات نه تنها به انسجام و همبستگی نیروهای انقلابی منجر نمی شود که باعث ایجاد خصومت و دشمنی در آحاد ملت و مردم می شود. بنابراین اولین راه کار این است که کاندیداتورها در نوع رفتار و تبلیغات به گونه ای عمل کنند تا هوادارانشان برای جانبداری از آنها کار را به تخریب رقیب مقابل نبرند. از سوی دیگر اگر رقابت بر سر برنامه ها باشد مردم با آگاهی بهتر و بیشتری می تواند کاندیدای مناسب را انتخاب کنند.
درحقیقت دو قطبی نشدن به این معنا است که در واقع گروه های سیاسی و کسانی که در واقع کنشگران صحنه سیاسی هستند در داخل محوطه تعریف شده نظام بازی کنند.
از سوی دیگر انتخابات نباید با فضایی تنش‌زا روبه رو شود، مسلم است که رقابت وجود خواهد داشت اما رقابت در درون خانواده انقلاب باید با اخلاق و عقلانیت باشد.
*این کلید در قفل شکسته است
اظهارات روحانی درحالی عنوان می شود که مردم کشورمان دیگر اعتقادی به گشایش های برجام ندارند و شرایط سال‌های اخیر به آنها نشان داد که نگاه به سوی غرب برای آنها دستاوردی جز گستاخ شدن دشمنان به دنبال ندارد.
تجربه تلخ برجام تجربه‌ای است که از یاد مردم ایران نمی رود و حالا اگر قرار باشد در انتخابات ۱۴۰۰ نیز دوقطبی‌های این چنینی پدید آید و بدون درس گرفتن از تجربه برجام و اصلاح ناكارآمدی‌های داخلی، حل مشكلات از نگاه به دریچه خارجی میسر نخواهد بود و نتیجه مطلوب و دلخواهی برای ایران و تامین منافع ملی به دنبال نخواهد داشت .
حجت الاسلام علیرضا سلیمی عضو هیئت رئیسه مجلس در این باره گفت: روحانی با ۲ قطبی‌سازی پیروز انتخابات شد و به دنبال بهره‌گیری مجدد از این حربه در انتخابات ۱۴۰۰ است اما این حربه آقای روحانی نخ نما شده است.
وی با بیان اینکه بازگشت به برجام بدون رفع تحریم ها به معنی امتیاز و پاس گل دیگر به آمریکا دادن است، تصریح کرد: بازگشت ایران به برجام به معنای پذیرش و زورگویی آمریکا است چرا که آمریکایی ها خودسرانه و یکطرفه از برجام بیرون رفتند و به تعهدات خود عمل نکردند و هدف از برجام نیز رفع تحریم ها بوده است و حالا ما بیاییم در دهان آمریکایی ها شیرینی بگذاریم.
سلیمی خاطرنشان کرد: روحانی استاد حاشیه سازی برای پرت کردن حواس مردم از مسائل اصلی است و تصور می کند با این سخنان می تواند افکار عمومی را از مسائل اصلی دور کند اما این فضا اکنون برای این شگرد وجود ندارد.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی عضو هیات رئیس مجلس نیز با اشاره به اظهارات اخیر رئیس‌جمهور درباره برداشته شدن گام به گام تحریم‌ها توسط آمریکا به فارس گفت: رئیس‌جمهور سعی دارد با این اظهاراتش اینگونه القا کند که عده‌ای به دنبال مذاکره و برداشته شدن تحریم‌ها هستند و عده‌ای هم مخالف این موضوع و خواستار ادامه تحریم‌ها هستند.
وی اظهار داشت: رئیس‌جمهور در اکثر اظهاراتش به دنبال سفسطه است و یک جمله درست را با یک جمله غلط ممزوج می‌کند و نتیجه‌گیری خود را از این کار دارد.
علی اکبر کریمی نماینده اراک و عضو فراکسیون نمایندگان ولایی نیز گفت: حسن روحانی با طرح دوگانه‌های متعدد مانند جنگ و صلح به دنبال قرار دادن مردم در دوراهی تصمیم‌گیری بوده است. معمولاً این صحبت‌ها در بزنگاه‌های تاریخی خاص ایراد می‌شود تا منجر به ایجاد تردید بین مردم شود.
نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: تلاش حسن روحانی برای قرار دادن مردم در دو راهی و دوگانه‌ها است. مانند اینکه وی به دوگانه صلح و جنگ دامن زد تا اذهان مردم را به سمتی سوق دهند که تصمیم‌گیری خاص منجر به جنگ شده و یا یک تصمیم‌گیری خاص دیگر منجر به صلح خواهد شد.
کریمی گفت: ایجاد دو قطبی و دوگانگی بین مردم یکی از شگردهای تبلیغی و روانی و رسانه‌ای حسن روحانی محسوب می‌شود که در طول سال‌های گذشته از آن زیاد استفاده کرده است.
سالک نائب رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس نیز اظهارات رئیس‌جمهور و تلاش وی برای ایجاد دو قطبی‌های جدید در انتخابات را برای فرار از پاسخگویی در مورد عملکرد دولت دانست و گفت: رئیس‌جمهور به جای این بازی‌های سیاسی باید به مشکلات مردم پاسخ دهد.
*نگاهی غیر واقعی
باید گفت که چنین نگاهی از واقعیات و بدیهیات به دور است. اگر چنین دیدگاه‌هایی قرار است بر تصمیمات و سیاست خارجی حكمفرما باشد حتی در صورت بازگشت آمریكا به برجام بدون هیچ پیش شرطی(كه بعید است) عملاً ایران ناچار خواهد شد از ذخائر و اندوخته‌های استراتژیك خود فراتر از آن چه در توافق هسته ای رخ داد كوتاه آید كه در همه كشورها عملاً اموری غیرقابل مذاکره و مرتبط با منافع حیاتی و اولیه است.
از سوی دیگر بخصوص اینكه تاكید بر مذاكره و حل مشكلات از دریچه روابط خارجی در نهایت منجر به اشراف و آگاهی طرف مقابل از نقطه ضعف و پاشنه آشیل ایران خواهد شد.
امریکا تلاش می کند علاوه بر اینکه امتیازی ندهد تهران را به پذیرش به پذیرفتن وعده نسیه مجبور کند و چماق تحریم، فشار و تهدید را نیز بر روی میز نگه دارد.
تجربه نشان داده است که علاوه بر این امور ممکن است تجربه تنش‌های سیاسی درونی را دامن بزند.
ناصر ایمانی تحلیلگر مسائل سیاسی در این باره گفت: درست است که مردم باید برای آمدن پای صندوق‌های رای تحریک شوند و در همه کشور‌های دنیا نیز همین‌طور است، اما راه آن دو قطبی کردن نیست، زیرا بعد از انتخابات آثار زیان‌باری دارد. این دوقطبی‌ها بعد از انتخابات باعث کدورت‌ها و کینه‌های اجتماعی می‌شود و یک احساس فروخفته بین پیروز شدگان و شکست یافتگان در انتخابات ایجاد می‌کند. چیزی شبیه آنچه در انتخابات ۸۸ رخ داد. همچنین در انتخابات ۷۶ ، ۹۲ و ۹۶ نیز شاهد برایند چنین نگاهی بودیم.
بنابراین اگر برخی جریانات سیاسی تلاش كنند تا با ایجاد دو قطبی کاذب، نسخه‌ای تكراری تجویز كنند تا شاید این گونه به قدرت برسند حداكثر عایدی آنها همان برجامی خواهد بود كه تا لبه پرتگاه و نابودی پیش رفت بدون این كه امتیازی جدی و غیرقابل ابطال نصیب ایران نماید. همین مسئله نیز ضرورت راهبردی واحد و همه‌جانبه‌نگر از سوی سیستم سیاسی را قبل از این که دیر شود ضروری می‌سازد.
