ناظران سیاسی در ارزیابی از بیانیه اتحادیه اروپا در واکنش به بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران بر این باورند که اروپا عادت دارد از موضع مدعی و طلبکار وارد شود و تحت هیچ شرایطی آنها بخاطر ما و برجام با آمریکا سرشاخ نخواهند شد و بطورحتم اقدام ایران اتمام حجت با اروپایی‌ها به شمار می‌رود و باید آنها این هشدار را جدی بگیرند.
اتحادیه اروپا روز پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت با صدور بیانیه‌ای هرگونه اولتیماتوم از سوی جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه جامع اقدام مشترک را رد و اعلام کرد که هیچ ضرب‌الاجلی را از سوی تهران نمی‌پذیرد. در بیانیه مشترک فدریکا موگرینی نماینده ویژه اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا که در خروجی وبگاه این سازمان قرار گرفته، آمده است: ما با نگرانی شدید، بیانیه ایران درباره تعهداتش ذیل برجام را ملاحظه می‌کنیم. ما تماما به حفظ و اجرای کامل برجام پایبند هستیم، توافقی که دستاوردی مهم در ساختار عدم اشاعه هسته‌ای جهانی و به نفع امنیت تمام ما است. موگرینی و وزرای خارجه سه کشور با درخواست تحکم‌آمیز از ایران برای اجرای کامل تعهداتش ذیل برجام و برنداشتن گام‌های تنش‌زا، تاکید کردند: ما هرگونه اولتیماتوم را رد می‌کنیم و پایبندی ایران به تعهداتش ذیل برجام را بر اساس عملکرد آن و معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای ارزیابی می‌کنیم. در این زمینه، ما نقش مهم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظارت و راستی‌آزمایی از اجرای تعهدات هسته‌ای ایران را یادآور می‌شویم. ما همچنین امیدواریم که ایران به پایبندی به فرمت‌ها و مکانیزم‌های مستقر ذیل برجام، شامل کمیسیون مشترک برجام ادامه دهد.
اروپا همچنان عادت دارد از موضع مدعی و طلبکار وارد شود
سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه گفت: محتوای بیانیه اتحادیه اروپا و سه کشور حاکی از آن است که نه تنها هیچ راه‌حل استوار و سازنده‌ای برای جلوگیری از فروپاشی برجام ندارند، بلکه از هیچ عزم و اراده جدی نیز برای این هدف برخوردار نیستند. سید محمدعلی حسینی در ارزیابی از بیانیه مشترک اتحادیه اروپا در واکنش به بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران در خصوص توقف برخی تعهدات برجامی عنوان کرد: بیانیه مشترک نماینده ویژه اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه نشان می‌دهد که اروپا علیرغم ضعف و ناتوانی، همچنان عادت دارد که در حالی که بر اساس شواهد و قرائن گوناگون در موضع بدهکار و متهم قرار دارد، از موضع مدعی و طلبکار وارد شود و به جای پرداختن به آنچه برعهده آن بوده و باید انجام می‌گرفته و بابدعهدی انجام نگرفته، به آنچه طرف مقابل بر عهده داشته و چند سالی است به طور منظم و قابل راستی آزمایی به انجام رسانده، می‌پردازد.
وی خاطرنشان کرد: محتوای این بیانیه حکایت از آن دارد که اتحادیه اروپا و سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه نه تنها هیچ راه‌حل استوار و سازنده‌ای برای جلوگیری از فروپاشی برجام ندارند، بلکه از هیچ عزم و اراده جدی نیز برای این هدف برخوردار نیستند. سفیر پیشین ایران در ایتالیا یادآور شد: طی یک سالی که از خروج یکجانبه رژیم آمریکا از برجام گذشته، اروپا هیچ واکنش خاصی در مقابل آمریکا به عنوان طرف یاغی و شرور برجام؛ جز ابراز تأسف انجام نداده و بعضا با برخی از رویکردهای ضد ایرانی واشنگتن همنوایی نیز داشته است.
وی اضافه کرد: آنان بدون آنکه در پاسخ به حسن نیت و پایبندی مسئولانه ایران به تمامی تعهداتش، به وظایف و تکالیف خود ذیل برجام عمل کنند، با تاخیر فراوان، از سازوکاری به نام اینستکس رونمایی کردند که به یک سرگرمی برای گذر زمان و فرصت سوزی بیشتر شباهت دارد تا یک راه‌حل دلگرم کننده برای حل مشکلات و رفع موانع.
حسینی گفت: اینها همه در حالی است که از جمهوری اسلامی انتظار دارند حتی نسبت به جنازه برجام نیز پایبند و متعهد باقی بماند.
سخنگوی اسبق وزارت خارجه پرسید: اگر اروپا، آنچنان که بارها گفته و در بیانیه اخیر نیز بدان تصریح کرده که «برجام، دستاوردی مهم در ساختار عدم اشاعه هسته‌ای جهانی و به نفع امنیت تمام ماست» و یا در جای دیگر، با عباراتی مشابه، آن را دستاوردی بزرگ در عرصه دیپلماسی چندجانبه بین‌المللی قلمداد کرده، چرا حاضر به پرداخت کمترین هزینه‌ها برای حفظ و حراست از این دستاورد نیست و انتظار نابه‌جا از جمهوری اسلامی دارد که هرگونه هزینه را در این باره از حساب ملت ایران پرداخت کند؟
حسینی خاطرنشان کرد: نماینده ویژه اتحادیه اروپا و وزرای خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه بهتر است با تغییر رویکرد گذشته خویش، اقدام و هشدار اخیر شورای عالی امنیت ملی ایران را که حاصل اجماع و اتفاق نظر همه ارکان نظام جمهوری اسلامی و طیف گسترده گرایشات سیاسی داخلی است و پس از یک دوره طولانی و فوق العاده صبر و خویشتنداری، اعلام شده، جدی بگیرند و به جای رد عجولانه و شتابزده اولتیماتوم ۶۰ روزه، این فرصت را برای حفظ دستاوردی که بدان معترفند و بیش از آن برای صیانت از اعتبار و اعتمادی که نسبت به اروپا به شدت آسیب دیده و همچنین اقدام و عمل به تعهدات خود ذیل برجام مغتنم شمارند.
ترامپ باید منزوی شود
سفیر اسبق ایران در اردن با بیان اینکه تا زمانی ما در برجام باشیم اروپا هم در این توافق می‌ماند، گفت: اروپا به خاطر ما و برجام، با آمریکا سرشاخ نمی‌شود.
نصرت‌الله تاجیک درباره بیانیه اخیر اروپا در واکنش به بیانیه شورای عالی امنیت ملی کشورمان که هرگونه اولتیماتوم از سوی جمهوری اسلامی ایران درباره برجام را رد کرده است،گفت: من انتظار این موضع‌گیری را از اروپا داشتم و فکر می‌کردم که اروپا چنین برخوردی کند کما اینکه در قدم اول فرانسه ابراز امیدواری کرد که ایران همچنان در برجام بماند.
وی همچنین بیان کرد: اصل اول ما باید این باشد که در زمین ترامپ بازی نکنیم، تمام هدف ترامپ از خروج از برجام این بود که سایرین را همراه خودش به بیرون از توافق ببرد و ما همچنان تنها باشیم و بتواند دو مرتبه ما را در تنهایی زیر فشار قرار دهد، برای امتیازگیری یا هر هدف دیگری که دارد. تاجیک عنوان کرد: در هر تحرکی و اقدامی باید استراتژی ما به گونه‌ای باشد که نه تنها هم پیمانان را از دست ندهیم، بلکه سعی کنیم ترامپ در این رفتار منزوی بماند. سفیر اسبق ایران در اردن درباره مهلت ۶۰ روزه‌ای که ایران به سایر طرف‌های برجام از جمله اروپا داده است تا تعهدات مالی و بانکی خود را عملیاتی کنند نیز خاطرنشان کرد: اروپا به خاطر ما و برجام با آمریکا سرشاخ نمی‌شود. اروپایی‌ها مشکلات عدیده‌ای با ترامپ دارند، سر جریان تعرفه‌ها و الان هم شاهد مشکلات عدیده چینی‌ها با آمریکا بودیم. آمریکا با این کشورها دارای مشکلات است، ولی نمی‌توان انتظار داشته باشیم که به خاطر ما سرشاخ شوند. وی افزود: می‌توانیم انتظار داشته باشیم اروپایی‌ها در چارچوب تعهداتشان اقداماتی را انجام دهند، معتقدم اروپایی‌ها پای کار هستند، البته برخی معتقدند بین اروپا و آمریکا تقسیم کار شده و موضوع پلیس خوب و بد و جنگ زرگری است که من قرینه‌ای در این زمینه پیدا نکردم.
این دیپلمات سابق کشورمان اضافه کرد: اروپا سرشاخ نمی‌شود، ولی دارای ظرفیت است، اروپا نمی‌خواهد ایران را از دست بدهد و نمی‌خواهد با ایران در مسائل خاورمیانه سرشاخ شود. اروپا به وزن ایران در منطقه قائل است و علاقه‌مند است ایران در برجام بماند. البته ما در ارتباط با اروپا کم کار کردیم، بیشتر می‌توانستیم اروپایی‌ها را از نظر دیپلماتیک و کار بسیج کنیم. وی به تشکیل نهاد متناظر اینستکس در ایران اشاره کرد و افزود: ما خیلی زودتر می‌توانستیم نهاد ایرانی را تاسیس و اجرایی کنیم تا برای روسیه و چین و سایر کشورهای طرف مبادله ما به الگویی تبدیل شود. تاجیک درباره آینده برجام هم گفت: اروپا علاقه‌مند است با ما دیالوگ داشته باشد، قائل به قطع کردن و سریع پشت سر ترامپ رفتن نیست. باید دیپلماسی را قوی کرده و صحنه اروپا را بیشتر درک کنیم و کار بیشتری انجام دهیم. رسانه کانال انتقال پیام است و باید تولید پیام را در دست دیپلمات‌ها بگذاریم، باید همکاری بین موسسات مطالعاتی و دانشگاه‌ها را روان‌تر کنیم تا نگذاریم روابط تلخ شود به محض اینکه روابط ما و اروپا تلخ شود ترامپ سعی می‌کند نقش آفرینی کند.
سفیر اسبق ایران در اردن خروج اروپا از برجام را بعید خواند و افزود: تا زمانی ما در برجام باشیم آنها بعید است برجام را ترک کنند و البته منافع ما نیز در ماندن در برجام است. اروپا می‌خواهد ایران در برجام بماند، نمی‌خواهد تحولات سیاسی به تحولات امنیتی و گسترش خشونت و تروریسم منجر و مسائل خاورمیانه حاد شود، چرا که اگر خاورمیانه به هم بخورد حلقه اول امنیتی خاورمیانه، اروپاست و هر جنگی در منطقه شکل بگیرد، اروپا متاثر می‌شود و اروپا دنبال این است که این مسائل امنیتی نشود.
اقدام ایران اتمام حجت با اروپا است
یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: اقدام ایران به نوعی اتمام حجت با اروپا و توجیه افکار عمومی است که بدانند ایران چندین مرتبه به اروپا فرصت داد تا تعهداتش را انجام دهد، اما آنها چنین نکردند. مصطفی انتظاری، در گفت‌وگو با مهر، در خصوص اقدام اخیر شورای عالی امنیت ملی در واکنش به بدعهدی‌های صورت گرفته از سوی اروپا و خروج آمریکا از برجام، اظهار داشت: یکی از اهدافی که ایران از ابتدای مذاکرات هسته‌ای که منتج به قرارداد برجام شد داشت، این بود که با انجام اقداماتی میان اروپا و آمریکا فاصله ایجاد کند. وی گفت: ایران به دنبال این بود که با ایجاد شکاف و فاصله میان اروپا و آمریکا بتواند منافع مد نظر خود را در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی تأمین کند.
انتظاری تصریح کرد: پس از روی کار آمدن ترامپ، اروپایی‌ها نه‌تنها فاصله خود را با آمریکا بیشتر نکردند بلکه تا حدودی با سکوت خود که نشان دهنده رضایت آنها بود با سیاست‌های ترامپ همراهی کردند. کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: پس از خروج آمریکا از برجام، اروپا سکوت و انفعال خود را همچنان ادامه داد و تلاش‌های ما در راستای ایجاد اختلاف و شکاف میانه آنها صرفاً منتج به چند بیانیه سیاسی از سوی شد که آنها هم چندان ضد آمریکایی نبود. وی ادامه داد: پس از گذشت یک سال از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، آنهایی که امید داشتند که بتوان میان اروپا و آمریکا اختلاف ایجاد کرد به این نتیجه رسیدند که این موضوع شدنی نیست و باید اقدامی صورت گیرد تا مشخص شود که اروپا چه موضع مشخصی در قبال برجام و ادامه همکاری با ایران دارد.
انتظاری بیان کرد: در واقع ایران می‌خواهد بداند که آیا اروپا حاضر است به تعهدات برجامی خود در قبال ایران عمل کند یا اینکه همچنان همراه سیاست‌های تحریمی ترامپ علیه ایران است. کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: شاید تنها فایده‌ای که این اتفاقات می‌تواند برای ما داشته باشد این است که از آن حالت سردرگمی و تعلیقی که داشتیم خارج شویم و به طور یقین بدانیم که اروپا در مسیر برجام و همکاری با ما، به کدام سمت حرکت می‌کند. وی تصریح کرد: به نظر من چیزی بیشتر از آنچه که در یک ساله اخیر میان ما و اروپا بوده، در دو ماه پیش رو به عنوان فرصتی که ایران در اختیار آنها برای انجام تعهداتشان در نظر گرفته رخ نخواهد داد و مواضع اروپایی‌ها نسبت به اقدام اخیر ایران هم به نوعی بیانگر همین مطلب است. انتظاری بیان کرد: به هر حال اقدام اخیر ایران به نوعی اتمام حجت با طرف اروپایی و توجیه افکار عمومی برای آن است که بدانند ایران چندین مرتبه فرصتی را در اختیار اروپایی‌ها قرار داد تا آنها بتوانند به تعهدات خود در قالب برجام عمل کنند، اما آنها چنین کاری نکردند. اما، اگر ایران از برجام خارج می‌شد یا دست به اقدام متقابل می‌زد، پروپاگاندای طرف مقابل اینطور القا می‌کرد که این ایران بود که عهد شکنی کرد و برجام را از بین برد. این کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان خاطرنشان کرد: اقدام اخیر ایران می‌تواند در بلند مدت در افکار عمومی جهان این تأثیر را بگذارد که در موضوع برجام، جمهوری اسلامی ایران کشوری بود که پایبند به تعهداتش ماند اما طرف‌های مقابل ایران عهدشکنی کردند.
