ترکیه که همچنان میان دو نگاه ایدئولوژی اسلام گرایانه اردوغان و منافع ملی بر اساس اصول آتاتورک گرفتار است و سیاستهایی پاندولی و غیر منسجم را اجرا میکند، جنگی ویرانگر را علیه سوریه در پیش گرفته است. جنگی به بهانه امنیت که بسیاری از جریانهای سیاسی و امنیتی ترکیه آن را فریب آمریکا برای گرفتار سازی آنکارا در بحران سوریه دانسته و خواستار پایان این وضعیت شدهاند. آنها راهکار امنیت ترکیه را گرایش به سوریه و همکاری با آن علیه تروریسم میدانند. در این میان نکته قابل توجه در سیاستهای ترکیه را اقدامات آن در قبال آوارگان سوری تشکیل میدهد. ترکیه از ابتدای بحران سوریه یکی از کانونهای آواره خیز بوده و تلاش نموده تا از این مسئله به عنوان ابزار قدرت و حتی باج خواهی بهره گیرد. تغییر بافت جمعیتی در مناطق مرزی و نیز سازماندهی آوارگان در قالب مزدورانی برای منافع ترکیه از جمله در لیبی از جمله این اقدامات است. نکته قابل توجه آن است که اخیرا رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در جریان شرکت در مراسم تشییع کشتههای ارتش این کشور گفت که ترکیه مرزهای غربی خود را به روی مهاجرانی که میخواهند به اروپا بروند، باز خواهد گذاشت. وزیر کشور ترکیه نیز اعلام کرد که با باز شدن مرزها، تا صبح دیروز بیش از ۷۶ هزار آواره به سمت اروپا حرکت کردهاند. هر چند که ترکیه تلاش دارد تا چنان نشان دهد که این نتیجه جنگ سوریه است اما واقعیت امر باج خواهی ترکیه از اروپاست. باجخواهی ترکیه زمانی آشکارتر میشود که اردوغان دلیل این اقدام ترکیه را به تحولات ادلب ربط داد و مدعی شد که به دلیل حملات ارتش سوریه در این استان، چهار میلیون نفر آواره شده و به سمت مرزهای ترکیه حرکت کردهاند.
بعد دیگر این باجگیری در مواضع اقتصادی دولتمردان ترکیه مشاهده میشود آنجا که اردوغان با بیان اینکه هفت میلیون و ۳۰۰ هزار نفر پناهنده سوری در ترکیه وجود دارد، از عدم تحقق وعدههای مالی اروپاییها از جمله آلمان در خصوص حمایت از این افراد انتقاد کرد و گفت: به مرکل گفتم پولهای آمادهای که میگویی به دست ما نرسیده است. اگر میخواهید آنها را به پناهجویان بدهید پس ما آنها را به سمت شما میفرستیم و به جای ۲۵ میلیون یوروی شما، ما به شما ۱۰۰ میلیون یورو تقدیم خواهیم کرد. در توافقی که در گذشته میان ترکیه و اروپا امضا شده بود اروپا به اعطای ۲۰ میلیارد دلار به ترکیه وعده داده بود. بر اساس رفتارهای ترکیه میتوان گفت که آنها برآنند تا اروپا را وادار سازند تا در کنار هزینههای مالی در چارچوب اهداف ترکیه در سوریه حرکت نمایند و منافعش در ادلب را تامین نمایند. وارد ساختن ناتو به جنگ و حمایت اروپا از تحرکات ترکیه در برابر حمایتهای ایران و روسیه از سوریه از محورهای این رفتارهاست. به هر تقدیر میتوان گفت که آوارگان سوری بار دیگر قربانی سیاستهای ترکیه شدهاند و اروپا با باجدهی به ترکیه در این جنایت ضد بشری مشارکت میکند.
نویسنده: قاسم غفوری