دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۸ - ۲۲:۱۸
کد مطلب : 111018
روزنامه سیاست روز بر اساس گزارش رسمی سال ۱۳۹۷ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پرسشگری (۲) می‌کند:

قانونگذاری؛ از آنچه که هست تا آنچه که باید!؟

اشاره تاکنون موضوع آسیب شناسی قانونگذاری در ایران از سوی پژوهشگران و نویسندگان بسیاری مورد توجه قرار گرفته است و هر یک به تناسب تخصص و تجربه خود به این موضوع مهم پرداخته اند. نکته قابل توجه در این دست پژوهش های آسیب شناسانه، قابلیت استناد یا اصولا مستندسازی دیدگاه ها و نظرات به شواهد عینی و واقعیت های متقن است. انتشار گزارش «آسيب شناسي نظام قانونگذاري جمهوري اسلامي ايران» (ويرايش اول) از سوی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی این سوال را به ذهن متبادر می کند که پس از 113 سال سابقه قانونگذاری وجود خیل عظیم آسیب های ریز و درشت در حوزه قانونگذاری، نشانه چیست؟ قانونگذاری کشور با این همه آسیب و مشکلاتی که دارد، چگونه می تواند به حل معضلات سایر بخش های جامعه بویژه حل مشکلات متعدد و روزافزون زندگی مردم بپردازد؟ چرا که قبل از هر کاری خود نیازمند تغییر و تحول است! نظر به اینکه بیان آسیب ها دردی را از جامعه درمان نمی کند روزنامه سیاست روز بر طبق رسالت رسانه ای خود گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی را مبنای پرسشگری آگاه ساز از تقسیم کار ملی در حوزه قانونگرایی کشور قرار داده است تا به ریشه یابی علل و آثار آسیب ها بپردازد. امید است که پاسخگویی به هنگام دستگاه ها و نهادهای مربوطه بتواند به گسترش گفتمان تحول در قانونگذاری برای انتخابات پیش رو کمک بسزایی نماید. این نوشتار به چهار مورد از آسیب های قانونگذاری در کشور می پردازد که هم اکنون از نظر خوانندگان و همراهان می‌گذرد:
قانونگذاری؛ از آنچه که هست تا آنچه که باید!؟

مقدمه
«آسيب شناسي نظام قانونگذاري جمهوري اسلامي ايران» (ويرايش اول) موضوع گزارش رسمی شماره ۱۶۰۸۰ است که در سال ۰۷/۰۷/۱۳۹۷ توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است. این پژوهش به سفارش معاونت پژوهش های سیاسی-حقوقی و توسط دفتر مطالعات حقوقی (گروه حقوق عمومی) انجام شده است. گروه تهيه و تدوين كنندگان گزارش شامل آقایان علي عبدالاحد، ابوالفضل درويش وند، سيد مجتبي حسيني پور اردكاني، حامد ناظمي، سيدمحمدهادي راجي و علي بهادري جهرمي است. گروه همكاران تهیه و تدوین گزارش شامل آقایان علي فتاحي زفرقندي، محمد جواهري طهراني، حسن وكيليان، حسين عبداللهي، حسن امجديان، يحيي مزروعي و حمزه اشكبوس است. ناظران علمي گزارش نیز آقایان جليل محبي و احمد حكيم جوادي است. برای پرهیز از هر گونه پیش داوری در مورد آسیب شناسی قانونگذاری کشور، عینا از متن گزارش رسمی یاد شده در آسیب های مختلف استفاده شده است که هر گونه شائبه نگاه شخصی، تفسیرهای سلیقه ای و سوء برداشت سیاسی و جناحی را از بین ببرد. نقل عین مطالب گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در توضیح آسیب های حوزه قانونگذاری، ارائه مطالب غیرقابل انکاری است که توسط جمعی از پژوهشگران (شامل تهيه و تدوين كنندگان، همكاران و ناظران علمي) مورد اعتماد مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تهیه و منتشر شده است. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، مرکزی است که قانونا در ساختار تشکیلاتی مجلس شورای اسلامی قرار دارد و به عنوان بازوی پژوهشی و تحقیقاتی آن عمل می کند و ریاست آن توسط رییس مجلس شورای اسلامی منصوب می شود. گزارش های منتشره از سوی مرکز پژوهش ها سندی رسمی و متقن با قابلیت استنادی، اطمینان بخشی، روایی و پایایی نتایج است. سفارش دهنده این پژوهش معاونت پژوهش های سیاسی-حقوقی و مجری آن دفتر مطالعات حقوقی (گروه حقوق عمومی) است که هر دو از بخش های تابعه مستقیم مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی هستند. اعلام رسمی آسیب های حوزه تقنین از سوی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، دلیل پذیرش تحقق آنهاست و کار را بر محققان این حوزه در امر اثبات و تحلیل آسیب ها آسان نموده است و نیازی به نقل مطالب اثباتی از منابع علمی معتبر شامل کتاب ها و مقالات در نشریات دارای رتبه علمی و پژوهشی یا انجام پژوهش های میدانی و عملیات آماری برای اثبات یا رد فرضیه های پژوهش نیست. رسمیت گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی موید این حقیقت است که در انتخاب موضوع و روش و مراحل انجام پژوهش، کلیه ملاحظات علمی، سیاسی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. مضافا اینکه شان و جایگاه مجلس شورای اسلامی در نزد پژوهشگران و فرآیند پژوهش حفظ و رعایت شده است. به عبارت دیگر انجام پژوهش و انتشار این گزارش، وظیفه ذاتی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی بوده و نوعی نقد درون خانواده بزرگ قوه مقننه است. انتشار این گزارش به معنای واقعی کلام، دلیل روشن و قاطع برای ناکارآمدی قانون و قانونگذاری در کشور و ناتوانی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در انجام وظایف ذاتی خویش است. پرداختن به آسیب های قانونگذاری و پرسشگری مستمر پیرامون علل و آثار آن می تواند افق درخشان تحول قانونگذاری و ارتقای کارآمدی قوانین در راستای حل مشکلات زندگی مردم را پیش چشمان ملت بزرگوار ایران مجسم سازد.

۵ آسيب های ناشی از تعدد مراجع قانونگذاری و عدم تعيين حدود صلاحيت آنها
از ديگر آسيب هايي كه نظام قانونگذاري با آن مواجه است عدم تبيين جايگاه نهادهاي پژوهشي در امر تقنين است. توضيح اينكه اگرچه راه استفاده از مراكز پژوهشي مسدود نبوده و قوه مقننه، مستقلا داراي نهادي پژوهشي تحت عنوان مركز پژوهش هاي مجلس است، و در آيين نامه داخلي نيز سازوكاري براي دريافت و استفاده از نظرات و بررسي هاي اين مركز پيش بيني شده است، اما صرف وجود چنين امكاني براي مرتفع شدن نيازها و ضرورت هاي پژوهشي در امر تقنين كفايت نمي كند و لازم است اين مهم به درستي تبيين شود. توضيح اينكه هريك از قوانين داراي ابعاد مختلفي هستند كه لازم است به درستي مورد بررسي قرار گرفته و آثار گوناگون آن، اعم از آثار منفي و مثبت، به دقت مطالعه شود، تا مجلس به اين اطمينان برسد كه تصويب قانون مدنظر داراي بيشترين منفعت و كمترين آسيب احتمالي است. در اين خصوص مي توان گفت چه بسا قانوني، با هدف ساماندهي به برخي مشكلات به تصويب رسيده است، لكن به دليل عدم بررسي دقيق و كارشناسانه ابعاد مختلف آن، آسيب هاي جديدي متوجه كشور كرده است. آنچه در اين ميان حائز اهميت است، تنها انجام مطالعه و پژوهش از سوي اين نهادها نيست، بلكه ترتيب اثر دادن به نظرات كارشناسانه مراكز پژوهشي است. در حال حاضر رويه به نحوي است كه نظرات مراكز پژوهشي از جمله مركز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي، صرفا جنبه مشورتي دارد و اين امكان وجود داشته و دارد كه طرح يا لايحه اي به رغم مخالفت قطعي مراكز پژوهشي به تصويب رسيده و تبديل به قانون شود در حالي كه جايگاه مراكز پژوهشي بايد به نحوي در قوانين تبيين گردد كه نقش اساسي و تعيين كنندهاي در فرايند تقنين داشته باشند.

۶ نبود نظام تنقيح قوانين
از آسيب هاي مهم نظام قانونگذاري در جمهوري اسلامي ايران نبود نظام تنقيح قوانين است كه خود منشأ و علت آسيب هاي فراوان ديگري، چه در سطح قانونگذاري و چه در سطح اجراست. مطالعه اين امر در نظام حقوقي جمهوري اسلامي ايران، نخست نيازمند درك مفهوم تنقيح قوانين است. تنقيح در ادبيات حقوقي عبارت است از گردآوري و تدوين مقررات مربوط به يك رشته يا مبحث حقوقي خاص با نظم منطقي و فهرست هاي لازم و تعيين مقررات مغاير و متعارض و ناسخ و منسوخ در يك مجموعه و يا به عبارت ساده تر پالايش قوانين و مقررات. بر اساس تعريف ارائه شده مي توان دو رويكرد و گرايش كلي را در زمينه تنقيح قوانين در ميان صاحبنظران مشاهده كرد. برخي تنقيح را امري جدا از تدوين و ناظر بر قوانين و مقررات موجود مي دانند و كارويژه اصلي آن را گردآوري قوانين بر مي شمرند. بر اين اساس تنقيح به بررسي آنچه هست مي پردازد و نمي تواند تغيير و تحولي در قوانين ايجاد كند. در مقابل، گرايش دوم، تنقيح را روندي مي داند كه مبتني بر آن، نه تنها امكان تغيير در قوانين و مقررات وجود دارد بلكه روند بازبررسي از مرحله پيش نويس قانون آغاز مي شود و تا اجراي آن ادامه مي يابد كه با تكيه بر اهدافي همانند جلوگيري از تورم قوانين، ساده و قابل فهم نمودن آنها، رفع ابهامات و ايرادات و ... صورت مي پذيرد. با مطالعه تعاريف و حدود ارائه شده از مفهوم تنقيح به راحتي مي توان دريافت كه تنقيح قوانين براي همه نظام هاي حقوقي امري ضروري و حياتي به شمار ميآيد، چرا كه قانونگذار مطابق با نيازها و حوادث روزآمد، اقدام به قانونگذاري درخصوص موضوعات مشخص مي نمايد و بر همين اساس امكان تغيير احكامِ موضوعات، متناسب با شرايط جديد همواره وجود دارد. اين در حالي است كه در صورت عدم وجود نظام صحيح و جامع تنقيح قوانين، تناقض و تعارض ميان قوانين مختلف موجب بروز اختلال در اداره كشور مي شود. اين امر در نظامي همانند نظام قانونگذاري ايران به علت حجم بالاي قانونگذاري و انباشت قوانين، وجود مصوبات نهادهاي داراي صلاحيت مقرره گذاري در موضوع واحد، امري ضروري به نظر مي رسد. همين امر باعث شده است كه لزوم توجه به امر تنقيح از دهه هاي گذشته مورد توجه قانونگذار قرار بگيرد. تاريخ اولين قانون درخصوص تنقيح مقررات كشور به سال ۱۳۵۰ باز مي گردد كه بر اساس ماده واحده قانون تشكيل سازمان تنقيح و تدوين قوانين و مقررات كشور به منظور تدوين قوانين و مقررات كشور و پيشنهاد تنقيح آنها سازماني به همين نام زير نظر نخست وزير تأسيس شد. اين سازمان كليه قوانين و مقررات لازم الاجرا را با نظر متخصصان فن برحسب روش موضوعي فهرست و به صورت مجموعه ها تنظيم و تدوين خواهد كرد. در مورد قوانيني كه با يكديگر متناقض و مغاير هستند سازمان موارد تناقض و مغايرت را تعيين و به كميسيون دادگستري مجلسين كه به طور مشترك تشكيل خواهد شد تقديم مي كند. نظر كميسيون در اين موارد لازم الاجراست و مادام كه تعيين تكليف نهايي آن از طرف مجلسين به عمل نيامده به اعتبار خود باقي است. تنقيح قوانين و مقررات فراموش مي شود تا نهايتا قريب به ۳۰ سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي، قانون تدوين و تنقيح قوانين و مقررات كشور ۲۵/۰۳/۱۳۸۹ به تصويب مجلس شوراي اسلامي مي رسد و به موجب آن معاونت قوانين مجلس شوراي اسلامي با وظايف مشخص تشكيل مي گردد. در حالي كه با مشاهده وضعيت قوانين موجود و عدم توجه به تنقيح در فرايند تصويب قوانين در مجلس شوراي اسلامي مشخص مي شود كه اين قانون نيز در ساليان گذشته نتوانسته نقشي جدي در روند تنقيح قوانين و مقررات ايفا كند. مبتني بر آنچه بيان شد نبود نظام كارآمد تنقيح قوانين در فرايند قانونگذاري در نظام تقنيني جمهوري اسلامي ايران از جمله آسيب هايي است كه خود موجب بروز آسيب هاي متعدد ديگري از قبيل پراكندگي قوانين و وجود احكام يك موضوع در قوانين متعدد، مشخص نشدن وضعيت قوانين سابق در قوانين جديد و وجود احكام تكراري در قوانين كه موجب سردرگمي مجري مي شود گرديده است.

۷مشخص نشدن وضعيت قوانين سابق در قوانين جديد
مشخص نبودن وضعيت قوانين سابق، هنگام وضع قانون جديد يكي ديگر از آسيب هايي است كه نظام تقنيني جمهوري اسلامي ايران به علت نبود نظام تنقيح كارآمد با آن رو به رو است. در اين خصوص بايد بيان كرد كه پس از تصويب قانون جديد مطابق با نيازهاي روز، بايد وضعيت

قوانين سابق درخصوص موضوعات مندرج در قانون جديد به روشني توسط قانونگذار بيان و تصريح شود كه قوانين سابق چه وضعيتي خواهند داشت و كداميك نسخ شده است. چرا كه در غير اين صورت دو قانون با موضوع واحد وجود دارد كه اين امر موجب سردرگمي و ابهام درخصوص قانون لازم الاجراي فعلي مي گردد. اين در حالي است كه قانونگذار در فرايند فعلي تنقيح، وضعيت قوانين سابق را روشن نمي كند. براي نمونه به نظر مي رسيد با وضع قانون مديريت خدمات كشوري به عنوان قانون عام درخصوص موضوعات اداري و استخدامي، قانونگذار، همه قوانين سابق را نسخ كند يا نسبت به آنها تعيين تكليف كند، درحالي كه با مراجعه به قوانين استخدامي ديگر در مي يابيم كه همچنان بسياري از قوانين مرتبط از جمله برخي مواد قانون استخدام كشوري ۱۳۴۵ به قوت خويش باقي هستند. در حالي كه چنين امري علاوه بر سردرگمي مجريان و مخاطبان قانون، منجر به ايرادهاي متعددي در حوزه عمل مي شود. لازم به ذكر است كه آوردن عبارتي همچون كليه قوانين مغاير با اين قانون ملغي است مشكلي را حل نمي كند، چراكه معمولا در تعيين مصاديق مغايرت، بين اشخاص و دستگاه ها اختلافاتي مشاهده مي شود. بنابراين، از جمله كاركردهاي يك نظام تنقيح كارآمد تعيين تكليف قوانين سابق است و بايد مشخصا تصريح كند كه كدام قوانين نسخ شده اند و كداميك به قوت خود باقي هستند و در عين حال موادي كه نسخ نشده اند را در قالب يك قانون مادر ساماندهي كند و متناسب با ساير قوانين موجود، خصوصا قوانين جديدالتصويب بازبررسي نمايد.

۸ وجود احكام تكراري در قوانين
علاوه بر آسيب مربوط به پراكندگي قوانين و وجود احكام يك موضوع در قوانين ديگر، آسيب مشابه ديگري نيز وجود دارد و آن، وجود احكام تكراري در قوانين است به اين معنا كه قانونگذاري در يكي از قوانين موضوعه، حكمي را به تصويب رسانده و همين حكم، با اندك تغييري در قانون موضوعه ديگري به تصويب رسيده است. چنين مواردي ريشه در عدم نظام تنقيح قوانين كارآمد دارد. به عنوان مثال قانونگذار در موارد متعددي به تعريف يك مفهوم واحد پرداخته كه اين تعريف نيز بعضا با يكديگر متعارض يا متفاوت مي باشد. براي نمونه ماده ۵ قانون محاسبات عمومي مؤسسات عمومي غيردولتي را واحدهاي سازماني مشخصي مي داند كه با اجازه قانون به منظور انجام وظايف و خدماتي كه جنبه عمومي دارد، تشكيل شده و يا مي شود و در تبصره آن مقرر شده فهرست اين نهادها بايد به تصويب مجلس شوراي اسلامي برسد، در حالي كه ماده ۳ قانون مديريت خدمات كشوري در تعريف اين دسته از مؤسسات بيان مي دارد: واحد سازماني مشخصي است كه داراي استقلال حقوقي است و با تصويب مجلس شوراي اسلامي ايجاد شده يا مي شود و بيش از پنجاه درصد بودجه سالانه آن از محل منابع غيردولتي تأمين گردد و عهده دار وظايف و خدماتي است كه جنبه عمومي دارد. حال مشخص نيست وضعيت و ارتباط اين دو ماده با يكديگر چگونه است و كداميك، ملاك عمل در تشخيص اينگونه مؤسسات هستند. چنين مواردي ريشه در عدم نظام تنقيح قوانين كارآمد دارد. مثال ديگر در اين خصوص، ناظر به قانون برنامه ششم توسعه و قانون احكام دائمي برنامه هاي توسعه است. با اين توضيح كه احكام متعددي در قانون برنامه ششم و قانون احكام دائمي برنامه هاي توسعه با موضوع واحد آمده است و همين امر باعث شده كه مقنن در متن قانون برنامه ششم كه اندكي مؤخر بر ديگري است، قانون حاكم را مشخص كند و حال آنكه با توجه به نزديكي زمان تصويب آنها، اصولا وجود احكام تكراري در اين دو قانون پذيرفتني نيست و طبعا تعارض ميان آنها نيز قابل پذيرش نمي باشد.
به منظور واکاوی دقیق آسیب های فوق الذکر و ریشه یابی علل و آثار آنها، پرسشگری از تقسیم کار ملی در حوزه قانونگذاری ضروری است. پاسخگویی بموقع تقسیم کار ملی موجب تقویت گفتمان تحول قانونگذاری در زمان باقیمانده تا انتخابات دوره جدید مجلس شورای اسلامی می شود. 

پرسشگری از مجمع تشخیص مصلحت نظام
- چگونه بدون تنقیح قوانین کشور می توان به تشخیص مصلحت نظام در موضوعات گوناگون پرداخت؟
- مصلحت سنجی دانشیک چیست؟
- پشتوانه پژوهشی مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از انحلال مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست؟
- راهکار پیشنهادی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تنقیح قوانین کشور چیست؟
- اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تامین نیازهای پژوهشی خود چه می کنند؟
- گزارش عملکرد مجمه تشخیص مصلحت نظام پیرامون گردش علمی نخبگان در فرآیند مصلحت اندیشی ها چیست؟ 

پرسشگری از دولت
- دولت در اداره امور کشور با چند ده هزار قانون تنقیح نشده چه می کند؟
- فعالیت های دولت در تنقیح قوانین کشور چه نتایجی داشته است؟
- دستگاه های اجرایی برای اجرای قوانین مرتبط با ماموریت های خود چگونه به قوانین معتبر دست می یابند؟
- آیا تامین داده های مورد نیاز برای اداره کشور، از طریق انجام پژوهش های میدانی انجام می شود؟
- الگوی پژوهشی دولت برای تامین داده های دانشیک مورد نیاز اداره امور کشور چیست؟
- گزارش عملکرد دولت پیرامون گردش علمی نخبگان در فرآیند تدوین لوایح و اجرای قانون چیست؟
- مراکز پژوهشی وابسته به دولت تا چه میزان در تصمیم گیری های کلان دولت دخالت دارند؟
- پشتوانه پژوهشی لوایح تنظیمی توسط دولت چگونه تامین می شود؟ 

پرسشگری از مجلس شورای اسلامی
- نیازهای دانشی نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای تصویب قوانین از چه طریقی تامین می شود؟
- علل ناکامی چندباره تنقیح قوانین کشور در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چیست؟
- آیا با شیوه فعلی قانونگذاری، موضوع مهم تنقیح قوانین قابلیت تحقق دارد؟
- نسبت بروز و تشدید مشکلات زندگی مردم با قانونگذاری ناکارآمد چیست؟
- راهکار پیشنهادی مجلس شورای اسلامی برای تنقیح قوانین کشور چیست؟
- گزارش عملکرد مجلس شورای اسلامی پیرامون گردش علمی نخبگان در عرصه های تقنین و نظارت چیست؟ 

پرسشگری از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
- آیا مرکز پژوهش ها در ارائه نظرات مشورتی به مجلس شورای اسلامی موفق عمل کرد است؟
- آیا مشکلات وضع موجود در زندگی مردم بویژه در دهه گذشته محصول تلاش های نافرجام مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در ارائه گزارشات مشورتی ناکارآمد نیست؟
- آیا رکوردهای ثبت شده در سامانه قوانین و مقررات مرکز پژوهش ها حاوی همه قوانین و مقررات جاری در کشور است؟
- الگوی پژوهشی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ویژه قانونگذاری چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
- راهکار پیشنهادی پژوهش محور مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در امر خطیر و بر زمین مانده تنقیح قوانین کشور چیست؟
- گزارش عملکرد مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی پیرامون گردش علمی نخبگان در عرصه های پژوهشی مورد نیاز تقنین و نظارت چیست؟ 

پرسشگری از شورای نگهبان
- آیا عملکرد پژوهشی پژوهشکده شورای نگهبان برای تایید دقیق مصوبات مجلس شورای اسلامی بر اساس شرع و قانون اساسی کافی است؟
- با وجود تلاش های قابل تقدیر پژوهشکده شورای نگهبان، چرا قوانین تایید شده از سوی شورای محترم نگهبان همواره با بحران ناکارآمدی مواجه اند؟
- الگوی مشورتی مجمع فقهی و حقوقی شورای محترم نگهبان، برای تامین کننده دیدگاه های پژوهشی مورد نیاز شورای محترم نگهبان چیست؟
- الگوی پژوهشی پژوهشکده شورای نگهبان در تامین نیازهای پژوهشی فقها و حقوقدانان شورای محترم نگهبان چیست؟
- راهکار پیشنهادی پژوهشکده شورای نگهبان برای تنقیح قوانین کشور چیست؟
- گزارش عملکرد شورای محترم نگهبان پیرامون گردش علمی نخبگان در فرآیند تایید و تفسیر قانون چیست؟ 

پرسشگری از پژوهشکده شورای نگهبان
- میزان گردش علمی نخبگان در پژوهشکده شورای نگهبان چقدر است؟
- آیا گزارش های پژوهشی منتشره از سوی پژوهشکده شورای نگهبان از سطح علمی و تجربی کافی برخوردار است؟
- الگوی حمایت و پشتیبانی دانشیک پژوهشکده شورای نگهبان در نحوه تایید مصوبات مجلس شورای اسلامی بر اساس شرع و قانون اساسی چیست؟
- دیدگاه پژوهشی پژوهشکده شورای نگهبان در تایید مصوبات ناکارآمد مجلس شورای اسلامی توسط شورای محترم نگهبان چیست؟
- گزارش عملکرد پژوهشکده شورای نگهبان پیرامون گردش علمی نخبگان در فرآیند قانونگذاری چیست؟ 

پرسشگری از قوه قضاییه
- گزارش عملکرد سازمان بازرسی کل کشور در خصوص نظارت بر وضعیت تنقیح قوانین در کشور چیست؟
- با عدم وجود تنقیح قوانین در کشور سازمان بازرسی کل کشور چگونه بر حسن اجرای قوانین نظارت می کند؟
- با مشخص نشدن وضعيت قوانين سابق در قوانين جديد، چگونه می توان بر قوانین سابق و جدید نظارت داشت؟
- میزان بهره مندی سازمان بازرسی کل کشور از نظارت پژوهش محور چیست؟
- آیا گردش علمی نخبگان در نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر حسن اجرای قوانین وجود دارد؟ 

پرسشگری از رسانه های گروهی
- نقش رسانه های گروهی در دخالت دادن پژوهش و پژوهشگران در قانونگذاری کشور چیست؟
- نقش سازنده رسانه های گروهی در زمینه سازی انجام تنقیح قوانین کشور چیست؟
- آیا همسویی با آسیب های قانونگذاری و بی توجهی به آن با رسالت رسانه های گروهی سازگار است؟
- آیا توجه به ناکارآمدی قوانین کشور در حل مشکلات زندگی مردم در شمار وظایف اجتماعی رسانه های گروهی است؟
- نقش سرنوشت ساز رسانه های گروهی در تحول قانونگذاری و حل مشکلات زندگی مردم چیست؟ 

پرسشگری از اندیشمندان و نخبگان
- جایگاه اندیشمندان و نخبگان در نهادینه سازی پژوهش در قانونگذاری کشور چیست؟
- ارزیابی اندیشمندان و نخبگان از میزان بهره مندی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از دستاوردهای مراکز پژوهشی چیست؟
- به نظر اندیشمندان و نخبگان عملکرد قانونگذاری کشور در خصوص تنقیح قوانین چگونه ارزیابی می شود؟
- آیا در قانونگذاری و حل مشکلات زندگی مردم گردش علمی اندیشمندان و نخبگان وجود دارد؟
- از نظر اندیشمندان و نخبگان جایگاه پژوهش در تنقیح قوانین کشور چیست؟ 

نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه

https://siasatrooz.ir/vdcjvvevouqevyz.fsfu.html
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی