کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی همواره این موضوع را هشدار می‌دهند که بیماری اقتصاد ایران مربوط به دیروز و امروز نیست و سال‌هاست که اقتصاد این کشور از بیماری‌های متعدد و گوناگونی که متاسفانه در گذر و گذار زمان شدیدتر و وخیم‌تر شده‌اند بشدت رنج می‌برد.
این اتفاقات در حالی رخ داده که در طول سال‌های اخیر تلاش‌ها و اقدامات اصلی و اساسی در جهت ریشه‌کن شدن بیماری‌های مزمن اقتصادی صورت گرفته اما به اعتقاد کارشناسان نتایج به تلاش‌های صورت گرفته تنها در حد تسکین، کاهش درد موضعی و به تعویق انداختن امراض اقتصادی بوده است و نتیجه عمیقی نداشته است.
برخی کارشناسان و منتقدان بر این باورند که بزرگترین عامل عدم موفقیت در رفع مشکلات و درمان بیماری‌های اقتصادی وجود خلاء تصمیم‌سازی برای سیاستگذاران و قانون‌گذاران است که منجر به آن شده که این متولیان نتوانند در تصمیم‌سازی‌های خود از میان گزینه‌های موجود بهترین گزینه را انتخاب کنند.
برخی دیگر با بیان اینکه اقتصاد ایران"بانک‌محور" است لذا کلیه مفاسد اقتصادی ریشه در نظام بانکی دارد مدعی هستند که مشکلاتی همچون نرخ تورم، رشد منفی اقتصاد، رشد بی‌وقفه نقدینگی و... به عنوان اصلی‌ترین معضلات اقتصاد کشور است و بخش عمده‌ای از این مشکلات را ناشی از عملکرد صنعت بانکداری است.
این گروه می‌گویند: بحران‌هاي اقتصادي و قرار داشتن در ركودي طولاني‌مدت و... موجب شده تا بانك‌ها مانند قلكي باشند كه وظيفه‌اي جز تامين نقدينگي مورد نياز دولت در موارد خاص به منظور جبران کسری‌های دولت و به تبع آن سازمان‌ها و ارگان‌هاي موجود در كشور ندارند.
البته این گروه معتقدند اين نوع نگاه با در نظر داشتن توانايي و پتانسيل‌هاي موجود در صنعت بانكداري كه همچنان مغفول مانده، نگاه منصفانه‌اي نيست اما تا زماني كه بانك‌ها نتوانند در مسير چارچوب‌های استانداردی که برای آنها در دنیا تعریف شده؛ گام بردارند راه به جايي نخواهند برد.
اين نوع نگاه موجب شده تا تحليلگران و منتقدان اقتصادي به اين باور برسند كه نظام بانکی ایران نه تنها قادر به هدایت نقدینگی به سمت و سوی تولید و فعالیت‌های مولد نيست بلكه در موارد متعدد، عاملی هستند تا منابع از فعالیت‌های تولیدی منفک و جدا شده و با جذب در فعالیت‌های غیرتولیدی و غیرمولد به بخش سوداگری جامعه وارد شوند.
رسوب‌زدایی بهترین راه‌حل
مدیرعامل بانک مسکن با اشاره به اینکه شبکه بانکی کشور در سال‌های اخیر به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد با افزایش رشد مطالبات معوق مواجه شده و در حال حاضر با تنگنای اعتباری دست و پنجه نرم می‌کندمعتقد است بهترین روش برای حل این مشکل رسوب‌زدایی از سیستم بانکی است.
محمدهاشم بت‌شکن اعلام کرد: اقتصاد ایران در سال‌های تحریم آسیب‌های بسیاری را متحمل شد و با جهش سه برابری نرخ ارز در سال‌های گذشته تورم افسار گسیخته ۴۰ درصدی را تجربه کرد.
وی تصریح کرد: این تورم به همراه رکود اقتصادی بی‌سابقه منجر به ورشکستگی بسیاری از صنایع تولیدی و رشد اقتصادی منفی در کشور شده است.
بت‌شکن خاطرنشان کرد: تمام این عوامل اقتصاد ایران را در شرایط غیرعادی قرارداد و در این وضعیت دیگر ابزار عادی و متعارف جوابگوی اقتصاد ایران نبودند. وی با اشاره به شیوع بیماری هلندی در سال‌های قبل، گفت: در این شرایط نقدینگی کشور به بخش مسکن به عنوان یک کالای سرمایه‌ای سرازیر شد و در شرایط فعلی با رکود بخش مسکن میزان قابل‌توجهی از منابع بانکی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در این بخش قفل‌شده است.
مدیرعامل بانک مسکن ادامه داد: از طرف دیگر نیز عمده‌ای از دارایی‌های بانک‌ها به‌صورت بدهی دولت به شبکه بانکی و مطالبات معوق قفل‌شده بنابراین برای تقویت سیستم بانکی باید این بدهی‌ها از ترازنامه بانک‌ها خارج شود تا این مؤسسات مالی بتوانند به شرایط عادی بازگردند.
بت‌شکن با اشاره به بحران مالی ۲۰۰۸ میلادی در آمریکا، گفت: اثرات زیان‌بار این بحران تا کشورهای جنوب شرقی آسیا و ژاپن گسترش یافت و مهم‌ترین شاخص آن نیز افزایش قابل‌توجه حجم مطالبات معوق بانک‌ها در این کشورها بود.
بت‌شکن عنوان کرد: این کشورها برای حل این معضل به جای افزایش سرمایه سیستم بانکی، بانک‌ها را رسوب‌زدایی کردند و این امر به معنای این بود که معوقات بانکی که دارایی‌های سمی به‌حساب می‌آیند را از بانک‌ها خریداری و شبکه بانکی را از شر این مطالبات خلاص کردند .
وی افزود: در این کشورها شرکت‌های مدیریت دارایی عمومی به‌منظور خریداری مطالبات معوق بانک‌ها ایجاد و در ازای این مطالبات به سیستم بانکی پول نقد پرداخت شد و از این طریق بانک‌ها رسوب‌زدایی و به شرایط عادی خود بازگشتند.
بدهکاری ۱۰۷ هزار میلیارد تومانی دولت
این مسایل در حالی مطرح می‌شودکه رئیس شورای هماهنگی بانک‌های کشور از بدهی ۱۰۷ هزار میلیارد تومانی دولت به بانک‌ها خبر داده و گفت: تنها ۲۳ هزار میلیارد تومان از بدهی‌های دولت به بانک ملی تعلق دارد.
همتی با بیان اینکه برجام بستر فعالیت بانک‌ها را باز کرده است با تأکید بر اینکه بانک‌ها دچار کمبود سرمایه هستند، افزود: بسیاری از بانک‌ها برخلاف ۵ سال گذشته به دوران رکود و زیان‌دهی رسیده‌اند.
وی با تأکید بر اینکه رونق تولید در گرو حمایت از بانک‌هاست، گفت: متأسفانه انتظارات از بانک‌ها بالاست و همین موضوع جو عمومی را علیه آنها کرده است. همتی با اشاره به مشکلات عدیده بانک ملی در یک دهه گذشته گفت: پس از قضیه اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی خسارات زیادی به بانک ملی وارد شد.
وی با اشاره به تعهدات و تسهیلات تکلیفی بانک ملی، افزود: در دو سه سال اخیر به دلیل تحریم‌های خارجی و تعهدات ارز، زیان سنگینی به بانک ملی وارد شد و به تبع آن سود تسهیلات برای جلوگیری از ورود پول به بازار سکه و ارز بالا رفت.
مدیرعامل بانک ملی ایران با اشاره به اقدامات دولت برای احیای بانک ملی، گفت: در دولت جدید اقداماتی برای احیای بانک صورت گرفت و خوشبختیم که اعتماد مردم به بانک ملی هنوز برقرار است و بیش از ۶۰ میلیون ایرانی در بانک ملی حساب دارند.
وی از ارائه ۳۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش‌های مختلف اقتصادی کشور در سال گذشته خبر داد و افزود: همچنین ۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه و ۹۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ازدواج سال گذشته پرداخت شد.
همتی، گزارشی از تسهیلات ویژه‌ای که به طلاب حوزه علمیه داده شده است اشاره کرده و گفت: بیش از دو هزار میلیارد تومان وام قرض‌الحسنه به هشت هزار نفر در قم داده‌ایم که بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان وام ازدواج، ارائه ۲ فقره وام مسکن به طلاب، هزار و ۸۰۰ وام مسکن به طلاب و ۶۰۰ فقره وام به اساتید حوزوی از جمله این وام هاست.
وی با ابراز خرسندی از اینکه بانک ملی به جایگاه اصلی خود بازگشته است، گفت: بیش از ۴۵ هزار کارمند این بانک در یک دهه اخیر با ایجاد رشد ۲۴ درصدی اعتبار و اعتماد مردم را جلب کرده‌اند.
رئیس شورای هماهنگی بانک‌های کشور با اعلام اینکه بیش از ۸۷ درصد تأمین مالی در کشور توسط بانک‌ها صورت می‌گیرد، گفت: بانک‌ها نقش اساسی در ترویج و توسعه اقتصاد مقاومتی دارند.
وی با تأکید بر اینکه راه توسعه در حمایت از بانک‌ها می‌گذرد، گفت: برخی از بانک‌ها با ورود به کارهای تجاری و سفته بازی سیستم بانکی را زیر سوال برده‌اند. همتی با بیان اینکه بانک‌های کشور پس از برجام جایگاه از دست رفته بین‌المللی خود را بازیافته‌اند، ادامه داد: بانک ملی با بیش از ۶۰ میلیون مشتری و ۴۰ هزار تراکنش روزانه نقش اساسی در رشد و توسعه مالی کشور دارد.
مدیرعامل بانک مسکن بهترین راهکار برای تقویت شبکه بانکی در کشور بهره‌برداری از این تجربه عنوان کرد و گفت: ایجاد شرکت‌های مدیریت دارایی عمومی در کشور برای رسوب‌زدایی از شبکه بانکی را می‌توان به‌عنوان یکی از روش‌ها به‌منظور تقویت بانک‌های کشور دانست. وی گفت: بخشی از منابع این طرح می‌تواند با موافقت مقام معظم رهبری از صندوق توسعه ملی تأمین شود زیرا دولت به‌منظور تحرک اقتصادی در درجه اول باید درصدد حمایت و تقویت از شبکه بانکی حرکت کند.
