کلیدواژه «دیپلماسی ایدئولوژیک» که از سوی مقام معظم رهبری در دیدار وزیر و مسئولان وزارت امور خارجه و سفرا و رؤسای نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور، مطرح شد، موضوع مهمی است که بایستی در شرایط فعلی کشور مورد توجه قرار گیرد.
ایشان فرمودند: «برخی به غلط، سخن از لزوم جدایی دیپلماسی از ایدئولوژی به میان می‌آوردند، درحالی‌که دیپلماسی ایدئولوژیک هیچ اشکالی ندارد و القای تقابل میان ایدئولوژی و منافع ملی، صحیح و منطقی نیست.»
معظم له در خصوص چرایی عدم تضاد میان منافع ملی با ایدئولوژی به سه دلیل مهم اشاره کردند: ارتباط خردمندانه، هوشمندانه، هدفمند و منطقی با جهان برخاسته از نگاه اسلامی نظام و کاملاً منطبق با دیپلماسی ایدئولوژیک است.
هدف از تشکیل جمهوری اسلامی، حفظ منافع ملی، استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی، قدرت و امنیت ملی است و ایدئولوژی به دنبال تأمین و حفظ منافع ملی است و هویت یک ملت محسوب می‌شود.
آمریکایی‌ها در سخنان خود بارها از عبارت «ارزشهای آمریکایی» استفاده می‌کنند که همان ایدئولوژیِ آنها و برگرفته از اعلامیه‌ی استقلال آمریکا ست و در کشورهای اروپایی نیز تفکرات ایدئولوژیک بر رفتار و فعالیت‌های سیاسی آنها حاکم است.
در حقیقت شاید "دیپلماسی ایدئولوژیک" ، تعبیر جدیدی در فرمایشات ایشان باشد که روشن می‌کند که دیپلماسی ایدئولوژیک همان دیپلماسی انقلابی است. یعنی این دیپلماسی برگرفته و منطبق با اصول سیاست خارجی در قانون اساسی و مبتنی بر سه اصل اساسی عزت ،حکمت و مصلحت است.
در حقیقت می توان گفت این دیپلماسی بر مبنای ایدئولوژی و اعتقادی اسلامی بنیان گذاشته شده که منطبق آن بر عقلانیت، حکمت، هوشمندی و باورهای غنی و ارزشی دینی قرار گرفته می تواند زیربنا، سرمایه و پشتوانه بی‌نظیر برای امر دیپلماسی محسوب شود .
بازگشت به آرمانها
دراین دیدار برای اولین رهبرانقلاب به صراحت این واژه را در تعابیر خود درباره «سیاست خارجی» بکار برند.
درحقیقت به نظر می‌رسد که هدف ایشان از طرح این مطلب اشاره مستقیمی به لزوم بازگشت به آرمانهای سیاست خارجی انقلاب در سال ۱۳۵۷ است.
اگر بپذیریم که سیاست خارجی جهت گیری اصلی کشور نسبت به نظام بین الملل بخصوص کشورهای منطقه‌ای است، شرایط جدید کشور در منطقه و جهان بخصوص در دوران رئیس جمهوری فعلی ایالات متحده و تهدیداتی که کشور را تهدید می‌کند، لزوم بازنگری و طراحی مجدد سیاست خارجی کشور واجب تر از هر زمانی است.
سیاست خارجی کشورها هرچند سال یکبار بازنگری و طراحی دوباره می‌شود و حداقل درباره کشورهای بزرگ اولویتهای سیاست خارجی به بحث میان اساتید دانشگاه و اندیشکده ها گذاشته می‌شود
اما در ایران به نظر می‌رسد که سیاست خارجی فعلی کشور تناسب چندانی با تهدیدهای پیش روی بخصوص در عرصه سیاسی و امنیتی ندارد و فضای وزارت خارجه به گونه عجیبی در فضای جنگ سرد باقی مانده و اولویتها بر مبنای همان نگاه بررسی می شود.
سیاست خارجی، جهت گیری یک کشور را نسبت به نظام بین الملل مشخص می‌سازد. هر کشوری برای فعالیت در عرصه بین المللی نیازمند طراحی سیاست خارجی فعال و پویایی است.سیاست خارجی استراتژی طراحی شده به وسیله سیاستگذاران یک کشور در مقابل دولتها یا عناصر بین المللی دیگر برای رسیدن به اهداف ملی و تامین منافع ملی است.
بررسی تفاوتها
در عین حال باید در نظر داشت که تفاوت سیاست خارجی ایران با سیاست خارجی دیگر کشورها و حتی سایر کشورهای مسلمان، لزوم تطبیق اولویتها و ارزشهای سیاست خارجی با ایدئولوژی برآمده از انقلاب اسلامی، آرمانهای امام(ره) و رهبر معظم انقلاب است.
دولت های مختلف جز در برهه‌ای اندک اصول واقعی سیاست خارجی نظام را قربانی مصلحت سنجی‌های مقطعی کردند و در برهه‌ای با القاب مختلف و تعابیر درج شده در کتب ترجمه شده از متفکرین غربی، تلاش کردند اصول سیاست خارجی غربی را که در تناقض با آرمانهای انقلاب بود، در کشور پیاده کنند.
پاسخ قاطع به دشمنان
از سوی دیگر در شرایطی که متهم کردن دائم ایران به یک مسئله‌ی منفی در دستور کار اصلی جنگ روانی دشمنان انقلاب اسلامی قرار گرفته و برای تحقق این هدف، «ایران‌هراسی، ایران‌ستیزی، ایران‌گریزی، اتهام نقض دموکراسی، نبود آزادی و نقض حقوق بشر» مدام در تبلیغات بیگانگان تکرار می‌شود، دیپلمات ایرانی باید با احساس حقانیت و با آگاهی و تسلط در مباحث چالشی، پاسخ‌های قاطع و منطقی به اتهامات بیگانگان بدهد.
همچنین می‌توان با روحیه‌ی صحیح انقلابی و دیپلماسی هوشمندانه و هدفمند، روابط خارجی را گسترش داد و عناصر قدرت نظام را به پشتوانه‌ای برای دستاوردهای سیاسی و دیپلماسی تبدیل کرد. مهم این است که هرگونه عنصر اقتدار به نوعی به دستاورد سیاسی و اقتصادی تبدیل شود.
اصلی مغفول مانده
از سوی دیگر طرح تعبیر «دیپلماسی ایدئولوژیک» توسط رهبر انقلاب اصل جامانده و مغفول مانده قانون اساسی کشور هم هست که در آن بر آرمانهای انقلاب، بحث مستضعفین و لزوم مبارزه با استکبار تاکید شده است. از همین جهت اجرای آن وظیفه دولتهاست. اجرای درست «دیپلماسی ایدئولوژیک» به معنای نادیده گرفتن فنون و علوم این رشته نیست بلکه استفاده درست از آنها در راستای تامین منافع انقلابی کشور است. این دقیقا همان چیزی است که غربی ها از آن واهمه دارند.
در این زمینه فعال کردن ظرفیت‌های استفاده‌نشده یا کم‌استفاده‌شده در کشور، گسترش ارتباطات چندجانبه و به‌ویژه دوجانبه و توجه خاص به تشکل‌های منطقه‌ای، توجه به ظرفیت های داخلی و استعداد ملی، گسترش سیاست خارجی از طریق ارتباط با فعالان غیردولتی، پیگیری مواضع انقلابی مسئولان نظام از جمله راههای رسیدن سریع تر به این هدف است.
