در روزهاي گذشته اتفاقهاي ناخوشايندي در نحوه معدوم كردن حيوانات ولگرد رخ داد كه روح جامعه را آزار داد، هرچند اين موضوع به دليل اشتباه فردي رخ داد اما باز هم رسانههاي هميشه در صحنه بيگانه برداشتهاي خاص خودشان را از اين موضوع بردند! كاري به حواشي ايجاد شده نداريم، فقط مروري خواهيم داشت به اصل اتفاق و توصيههاي دين مبين اسلام درخصوص حقوق حيوانات كه به دقت ميتوان گفت در هيچ دين ديگري اين توصيههاي دقيق و انساني وجود ندارد.
نظرمراجع درباره سگكشي
سگکشی (و سایر کشتارها) توسط ادارات زیرمجموعه شهرداریها، توجیه شرعی، عقلی، اخلاقی، بهداشتی و علمی ندارد.
استفتای انجام شده از مراجع تقلید، حاکی از آن است که حتی در صورتي كه موذی بودن برخی گونههاي حیوانات شهری اثبات شود، دفع آنها تابع مراحل خاصی است که کشتار، نه تنها آخرین راه بوده، بلکه مشروط به شرایطی است. مروري داريم بر برخي از اين فتاوي:
آیتالله العظمی علویگرگانی: معدومسازی حیوانات و امحای آنان به وسیلههاي مختلف به بهانه حفظ بهداشت و محیطزیست با توجه به امکان تدبیرات دیگر برای حفظ بهداشت و محیطزیست جایز نیست. البته از بین بردن برخی حیوانات خاص که موجب اذیت هستند بدون امحای نسل آنان جایز است.
آیتالله العظمی بیات زنجانی: باتوجه به فرمایش حضرت علی(ع) که فرموده اند شما مسئول هستید حتی در مقابل ساختمانها و بهایم، بنابراین کشتن هر موجود زندهاي به هر بهانهاي مسئولیتآور است؛ در نتیجه اگر حیوانی موذی نباشد و یا با تشخیص کارشناسان امین، موجب مریضی نباشد، کشتن آن جایز نیست. اما اگر در موردی موجب بیماری تشخیص داده شدند، باید حتیالامکان از راههایی که منجر به کشتن حیوانات نباشد، وارد شد و تلاش کرد که آزار کمتری به آنها رسانده شود. ولی اگر ضرورت اقتضا کند که حیوانی کشته شود، دلیلی بر حرمت این عمل نداریم.
آیتالله العظمی موسویاردبیلی: در اینگونه موارد، مناسب است، کارشناسان از ارگانها و نهادهای مختلف موضوع را بررسی نمایند و هرگونه که مصلحت کشور و جامعه و محیطزیست است عمل شود، نه این که هر نهادی به طور مستقل اقدام نماید.
آیتالله العظمی روحانی: وقتی انسان به روایات مراجعه میکند میبیند اسلام چقدر در رفتار خوب با آنها سفارش کرده است و در گرفتاری آنها اقدامات جدی نموده اند. امام سجاد(س) با جمعیتی به باغ رفته بودند با آهوی گرسنهاي که سه شبانهروز غذا نخورده آن را سر سفره خود آوردند و به او غذا خوراندند تا سیر شد. کسی که صورت الاغی را جهت علامتگذاری داغ کرده بود مورد لعن و نفرین پیامبر اکرم قرار گرفت. در روایاتی پیغمبر اکرم صلیالله علیه واله نهی فرمودند از عقیم کردن اسب و گوسفند و خروس و در خبری از پیامبر(ص) شخصی که جوی را که میخواهد به اسبش بدهد پاک کند و به آن بخوراند خدای متعال به چنین شخصی برای هر دانه جوی که تمیز کرده حسنه میدهد. و در حدیثی فرموده اند وقت گذاشتن برای تربیت اسب جزء امور باطل و لهوی نیست. و در خبری چنین است کسی که چشم اسبی را کور کند باید جریمه بپردازد و نیز فرمودهاند خروس را دشنام ندهید و در حدیثی فرموده است حرام است که خروسها را به جان هم بیندازید. در حدیثی فرمودهاند خدا لعنت کند گروهی را مرغ زنده را مورد آزار و شکنجه قرار دهند. روایت شده است که امام سجاد(س) به قصد سیر کردن حیوانات بیابانی دانههایی را روی زمین ميکاشتند و ما در کتاب فقهالصادق ج ۳۳ ص۴۹۰ باب مفصلی در نفقه بهائم نوشتهایم مراجعه شود.
آیتالله العظمی مکارمشیرازی: تنها در صورتی این کار جایز است که واقعا احساس خطر از ناحیه آنها شود و راه دیگری جز این نباشد.
آیتالله العظمی صانعی: باسمهتعالی، کشتن گربه هر چند ضرر برساند، بنابر احتیاط واجب، جایز نیست و حرام است، بلکه باید آن را بترسانند و یا به نحوی دور نمایند و اذیت کردن و شکنجه نمودن و تعذیب حیوانات، مطلقا حرام است - و در روایت آمده زنی به جهنم ميرود چون گربهاي را زندانی نموده و او را با تشنگی و گرسنگی اذیت کره تا مرده است -، کما اینکه کشتن حیوانات غیرموذی هم قطعا مستحب و مطلوب نیست، اما از حیث منع ظاهرا منع کراهتی دارد و به هر حال کشتن حیوانات غیرموذی، فیحدنفسه نامطلوب است.
ابتکار در جمع معترضان به سگکشی در شیراز: پیگیر موضوع هستیم
اما روز گذشته در نفي اتفاقاتي كه در شيراز رخ داده است تجمعي صورت گرفت كه ابتكار هم در آنجا حضور داشت، معصومه ابتکار در جمع معترضان به سگکشی در شیراز از حضور پرشور و احساس مسئولیت مردم نسبت به حیات حیوانات تشکر کرد و گفت: ما از طریق اداره کل محيطزيست استان فارس پیگیر موضوع هستیم. وي در اجتماع مردم گفت: مدیرکل محيطزيست استان فارس اعلام کرد که سرنخ هایی پیدا شده اما برخی از ابعاد موضوع روشن نیست زیرا شهرداری این مساله را انکار ميکند.
معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان حفاظت محيطزيست گفت:حیوان آزاری تحت هر شرایطی قابل قبول نیست.
ابتکار با تاکید بر این که در حمایت از حقوق حیوانات یک خلاء قانونی وجود دارد گفت: در سازمان حفاظت محيطزيست قوانینی برای حیات وحش وجود دارد اما در خصوص حقوق حیواناتی مانند سگ و گربه قانونی مستقیم دیده نشده است از اینرو در تلاشیم چارچوبی قانونی در راستای حمایت از حقوق حیوانات تعریف کنیم تا در زمان وقوع چنین مواردی تکلیف روشن باشد.
رئیس سازمان حفاظت محيطزيست گفت: تمام مسئولیت این مساله برعهده شهرداری است و شوراها و دهیاریها ناظر بر آن هستند و سازمان محيطزيست به طور مستقیم در چنین موضوعاتی تکلیف قانونی ندارد اما چون مدافع حقوق حیوانات هستیم به این مساله ورود ميکنیم و از تمام ظرفیت سازمان برای روشن شدن این مساله استفاده خواهیم کرد.
معاون رئیسجمهوری تاکید کرد: در برابر احساسات شما و به نتیجه رسیدن مطالباتتان احساس مسئولیت ميکنیم و مطمئن باشید این مساله به حال خود رها نمیشود.
ابتکار گفت:با توجه به محدودیت هایی که داریم، سال گذشته بخشنامهاي در زمینه حقوق سگها و حیوانات موذی مانند گربه و موش در محیطهاي شهری تهیه شده است. با توجه به در نظر گرفتن حقوق این حیوانات اما برخی از آنها از لحاظ بهداشتی تهدید برای جامعه به حساب ميآیند، بنابراین نحوه مدیریت این حیوانات بسیار مهم است که اگر حیوانات بیمار به حال خود رها شوند ميتوانند ناقل بیماری به انسان باشند.
اهمیت حقوق حیوان در اسلام
به گواهی آیات و سخنان پیشوایان معصوم (که درود خدا بر آنان باد) حیوانات نیز از شعوری مطابق با وجود حیوانی خود بهرهمند و دارای احساسات و عواطفاند، از همین رو حرمت دارند. آدمیان هم در برابر بهرهبرداری از آنها به رعایت احترام ذاتی و حق حیات آنها مکلفاند و از سوی پروردگار حقوقی برعهده دارند و فقه اسلامی یک نوع از حقوق واجب بر انسان را حقوق حیوانات دانسته است.
حیوانی که به دست انسان پرورش یافته به گونهاي حق دوستی دارد که سزاوار توجه است، از اینرو در فقه چنین آمده است: کراهت دارد انسان حیوانی را که خود پرورش داده سر ببرد. محمد بنفضیل ميگوید: «به امام رضا علیهالسلام عرض کردم من قوچی را برای قربانی پرورش دادم و چون آن را گرفتم و برای ذبح خواباندم به من نگریست دلم برایش سوخت، سپس سرش را بریدم. آن حضرت فرمود: کار تو را نمیپسندم نباید حیوانی را بپروری، آنگاه سرش را ببری.»
برطرف کردن تشنگی حیوان
اگر حیوانی تشنه در معرض مرگ است و آب به اندازهاي نیست که انسان هم حیوان را سیراب را کند و هم وضو بگیرد، حکم فقهی ميگوید در برخی موارد باید حیوان را سیراب کند، و به جای وضو تیمم کند. امیر مومنان ميفرماید: «پیامبر وضو ميگرفت گربهاي نزد او آمد پیامبر دانست که آن حیوان تشنه است، پیامبر ظرف آب را به سوی حیوان برد و آن آب را نوشید سپس پیامبر وضو گرفت.
از پیامبر نقل شده که فرمود: «در سفر معراج چون به بهشت مينگریستم زن گنه کاری را دیدم و از حالش پرسیدم گفته شد وی از کنار سگی تشنه برلب چاهی ميگذشت او برای سیراب کردن آن حیوان چادر خود را به درون چاه آویخت و چون آب چاه به آن نفوذ کرد با فشردن آن بر دهان سگ آن را سیراب کرد و خدا هم او را با این عمل آمرزید.
همچنین از رسول خدا پرسیدند آیا نیکی کردن به حیوانات پاداش دارد؟ فرمود: آری برای خنک کردن هر جگر تشنه پاداشی است.
مرحوم مجلسي در کتاب بحارالانوار نقل کرده است که پيامبر اکرم(ص) انسانها را از هرگونه قساوت قلب داشتن نسبت به حيوانات، مانند مُثله کردن و با زجر کشتن، نهي ميکردند.
بر اين اساس كاملا واضح و روشن است كه دين مبين اسلام كه حتي براي سيراب كردن حيوانات سفارش فرموده با برخورد نامتعارف با آنها مخالف است و اشتباهاتي كه در معدوم كردن سگهاي شيراز رخ داده تنها خطاي فردي است و نبايد از آن بهرهبرداري سياسي كرد. در يك جمله ميتوان گفت اسلام حيوانآزاري را ممنوع كرده است.
مائده شيرپور