طبق آمار و اطلاعات موجود از ۱۵ دی‌ماه سال ۹۲ تاکنون شاخص بورس تهران از رقم ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحد به رقم ۶۲ هزار و ۵۵۸ و تا حدي رسیده است که از نقطه نظر آماری بیانگر آن است که این بازار در طول ۱۸ ماه گذشته بازار سرمایه هیچ رشدی را به خود ندیده و همچنان شاخص آن سر به زیر پیش مي‌رود.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی بازار در تشریح این روند بورس عواملی داخلی مانند رکود اقتصادی، تورم بالا، متناسب نبودن نرخ سود بانکی و سیاست‌های اجرایی از سوی متولیان نظام بانکی و... و همچنین عوامل خارجی مانند تمدید مذاکرات هسته‌اي و تحریم‌هاي ناشی ازآن نسبت می‌دهند.
هرچند عوامل موثر بر این بازار به کرات از سوی تحلیلگران و فعالان آن مورد تشریح و ارزیابی قرار گرفته است کما‌اینكه بازار تاکنون که ۲۹ هزار و ۹۴۱ واحد افت را در شاخص خود تجربه کرده است همچنان در بلاتکلیفی و سردر‌گمی به سر مي‌برد و نکته جالب در این میان آن است که متولیان مربوطه همچنان سهامداران و سرمایه‌گذاران این بازار را به صبر و تحمل بیشتر دعوت مي‌کنند و وعده بازاری پر از سود را سر مي‌دهند و همواره تاکید بر این موضوع دارند که هیجانی نشوید.
وزیر اقتصاد و دارایی از جمله این متولیان است که با وجود افت بیش از حد بازار سرمایه بروز چنین اتفاقی را در بازار به رفتارهای هیجانی سهامداران نسبت مي‌دهد و مي‌گوید: عوامل روانی و اخبار هیجانی به عنوان یکی از گزینه‌هاي موثر بر تحولات در بازار سرمایه و در حالی بازار سرمایه نسبت به برخی خبرها حساسیت بیشتری نشان می‌دهد که در این میان با توجه به اینکه بخش عمده فعالان در بازار اشخاص حقیقی و سهامداران خرد بوده و اطلاعات اقتصادی کافی ندارند، اغلب با این خبرها هیجانی شده و دچار رفتار نادرستی در معاملات روزمره نشان مي‌دهند.
وی با بیان اینکه سهامداران خرد باید کمتر تحت تاثیر اخباری که به طور روزمره منتشر می‌شود قرار بگیرند تاکید کرد: بر این اساس باید این افراد فعال در بازار، از مشاوره اشخاص حرفه‌ای و به خصوص شرکت‌های بورسی استفاده کرده و رفتار خود را با عوامل روانی تنظیم نکنند. به گفته طیب‌نیا تجربه نشان می‌دهد که در یکی دو سال گذشته رفتار هیجانی همواره به ضرر سهامداران خرد در بازار تمام شده است.
هرچند این نقطه نظر وزیر اقتصاد درخصوص هیجانات روانی بازار نکته قابل قبولی است اما نکته اصلی تر که کمتر مورد توجه قرار مي‌گیرد آن است این بازار ار نبود نقدینگی رنج مي‌برد به این معنا که بورس به عنوان جزیی از اقتصاد کشور در کنار سایر صنایع و بخش‌هاي تولیدی با مشکل نقدینگی روبرو است و در کنار این موضوع اعلام سیاست‌هاي نادرست از سوی متولیان مربوطه بر مشکلات موجود مي‌افزاید و بعضا نوسانات این بازار را دوچندان مي‌کند.
طیب‌نیا همچنین با بیان اینکه دولت برنامه گسترده‌ای برای بنگاه‌های اقتصادی در حوزه صنعت، خدمات و کشاورزی داشته از تصمیم جدی دولت برای حمایت همه‌جانبه از بازار سرمایه تاکنون سخن گفت و یادآوری کرد: تصمیمات بسیار خوبی در بازار گرفته شده که مورد انتظار فعالین بازار نیز بوده است و می‌تواند به حمایت از سهامداران خرد منجر شود.
دخالت غیر‌مستقیم دولت
این گفته وزیر اقتصاد در حالی مطرح مي‌شود که طی روزهای گذشته رئیس‌جمهور در سخنرانی خود در مورد روند کنونی بازار سرمایه اعلام کرد: درخصوص بازار سرمایه اولاً دولت دخالت مستقیم در بازار ندارد، البته دولت در بازار نظارت دارد تا حرکت آن کاملاً شفاف باشد و حباب نداشته باشد و ما نیز همواره از بازار سرمایه حمایت مي‌کنیم و این بازار بسیار برای ما مهم است.
وی افزود: اما نکته‌اي که در این رابطه وجود دارد اینکه باید به آن به صورت بلند‌مدت نگاه کنیم نه کوتاه‌مدت؛ چراکه اساس بازار سرمایه به رونق اقتصادی وابسته است و هر قدر بتوانیم رونق اقتصادی را در جامعه به وجود آوریم بازار سرمایه ما هم به همان نسبت با رونق همراه خواهد بود و امیدواریم در مسیر رونق حرکت‌هایی را که مورد انتظار مردم است داشته باشیم، با اینکه سال سختی امسال پیش‌رو داریم و در شرایطی که امسال درآمدهای نفتی کشور کاهش یافته، اما مسیر خود را در جهت این رونق ادامه خواهیم داد.
حرف‌هاي متناقض
با وجود این نوع نگاه متولیان و تصمیم‌گیران کشور با توجه به اظهار‌نظر فعالان بورسی نکات مبهمی در این بین درخصوص بازار سرمایه و روند آن وجود دارد به این معنا که سخنان بازار سرمایه جزیی از اقتصاد است و به تعبیری آیینه تمام نمای اقتصاد یک کشور در بورس آن قابل مشاهده است. بنابراین با این وجود اگر شرایط اقتصادی کشور آن طور که متولیان اعلام می‌کنند با رشد روبرو شده و در حال خروج از رکود است چرا همچنان اثری از این رشد در بورس دیده نمی‌شود.
از سوی دیگر اگر نتیجه مذاکرات تا این حد در بازار سرمایه و تصمیم‌گیری برای روند آن اثر‌گذار است چرا این بورس با وجود تحریم‌هاي بیش از این و نبود هیچ‌گونه توافقی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ توانست رکورد‌هاي متعددی را به ثبت برساند.
با وجود نکاتی که وزیر اقتصاد و سایر متولیان مربوطه در مورد بازار سرمایه کشور و روند آن اعلام مي‌کند؛ تحلیلگران بازار بیشترین مشکل کنونی این بازار را نقدینگی یاد مي‌کنند و مي‌گویند: در حال حاضر این بازار از نبود نقدینگی رنج مي‌برد و ضرر بیش از حد سهامداران و همچنین متناسب بودن سود سایر ابزارهای مانند اوراق مشارکت و یا صندوق‌هاي سرمایهگذاری موجب شده تا دیگر افراد تمایلی به سرمایهگذاری در این بازار نداشته باشند.
عملکرد نامطلوب صنایع
یوسف امین‌داور مدیرعامل شرکت تدبیرگران سرمایهگذاری با اشاره به اقدام حقوقی‌ها در فروش سهم می‌گوید: فارغ از مساله توجه متولیان به بازار خرد و کلان در حال حاضر شرایط شرکت‌ها مطلوب نبوده و بسیاری از صنایع بزرگ عملکرد خوبی ندارند و همین انگیزه سرمایه‌گذاران برای خرید این سهام را کم می‌کند.
به گفته وی روند کند بازار اجازه نمی‌دهد قیمت‌ها به یک جمع‌بندی کلی برسند در صورتی که باید دست بازیگران بازار را در جمع کردن باز گذاشت تا بازار به یک روند تعادلی برسد و این نامتعادلی زمینه خروج نقدینگی را فراهم مي‌کند. وی با بیان اینکه اگر بازار با رویه ناامید و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران مواجه شود شاهد خروج نقدینگی خواهیم بود ضمن اینکه وی اتخاذ تصمیمات لحظه‌اي و آنی از سوی متولیان تاثیرات به مراتب منفی‌تری را در بازار ایجاد می‌کند.
امین‌داور با تاکید بر اینکه بورس دماسنج اقتصادی کشور و از ارکان اقتصاد است مي‌گوید: قدر مسلم سرمایه‌گذار با این شرایط مي‌ترسد و سرمایه خود را وارد بازار نمی‌کند و این در حالی که باید به این نکته توجه شود که در حال حاضر اکثر بخش‌هاي اقتصادی کشور و از جمله صنایع با مشکلات عدیده‌اي مواجه هستند و دنبال کردن معلول به جای علت‌یابی مشکلی را حل نخواهد کرد.
تحمل سهامداران به سر رسید
علیرضا قنبر‌عباسی مدیرعامل کارگزاری بانک خاورمیانه با بیان اینکه بازار در حدود ۱۸ ماه است که روند نزولی دارد و تداوم این شرایط موجب شده تا تحمل برخی سهامداران به سر برسد مي‌گوید: در یک نگاه کلی با توجه به اینکه متولیان تمام اتفاقات را به وضعیت مذاکرات و نتیجه آن منوط کرده‌اند و با در نظر داشتن این مساله که سایر بازارهای موازی هم فعالیتی ندارند بنابراین سهامداران این بازار عمدتا با ضرر و زیان روبرو شده‌اند.
وی با بیان اینکه در صورت انجام توافقات و حاصل شدن نتایج مثبت بازار برای مدتی نه چندان طولانی روند مثبت را از سرخواهد گرفت مي‌گوید: با وجود ایجاد بازار مثبت اما برای هرگونه پیش‌بینی در مورد روند بازار باید دید سیاست کلی اقتصادی دولت به چه سمتی است تا بازار بتواند با نگریستن به آن آینده خود را ترسیم کند.
مدیرعامل کارگزاری بانک خاورمیانه تصریح مي‌کند که در حال حاضر عمده شرکت‌های با مشکل نقدینگی روبرو هستند و اگر با وجود حاصل شدن نتیجه مذاکرات دولت سیاستی در جهت بهبود شرایط اقتصاد کلان اتخاذ نکند باز هم با مشکل روبرو خواهیم بود.
سیاست‌هاي انقباضی
محمدمهدی ناسوتی‌فرد، کارشناس بازار در بررسی روند کنونی بازار مي‌گوید: شرایط موجود به گونه‌اي است که دست سازمان نیست و به واقعیت اقتصادی کشور باز مي‌گردد چراکه در طول ۲ سال گذشته شرکت‌هاي بورسی روند مطلوبی نداشتند و ۲ سال بد را پشت سرگذاشتند به طوریکه وضع نقدینگی در کشور نامطلوب شده است.
به گفته وی تشدید تحریم، نرخ تورم و سایر مشکلات اقتصادی موجود دست به دست هم دادند تا بازار به شرایط فعلی رسیده است ضمن اینکه ناتوانی شرکت‌ها در فروش محصولاتی تولیدی و نامتناسب بودن هزینه‌هاي تولید با سایر هزینه موجب شده تا نرخ تامین مالی افزایش یابد.
ناسوتی‌فرد بابیان اینکه بورس آیینه تمام نمای اقتصاد کشور است و مشکلات کنونی آن در تمام اقتصاد وجود دارد و شاید تا پیش از این با تزریق نقدینگی و... تاثیرات این مشکلات به تعویق افتاده اما امروز نبود نقدینگی در کنارسایر معضلات به وضوح قابل مشاهده است و در رویارویی با چنین شرایطی شاید بهترین اقدام آن باشد که سکانداران اقتصادی کشور به این باور برسند که اعمال فشار و سیاست‌هاي انقباضی تا حدی که باید موفق بوده که منجر شده تورم از ۴۰ درصد به ۱۵ درصد برسد اما کنترل و کاهش این تورم با اقدامات انقباضی منجر به از دست رفتن فرصت‌هاي متعدد شغلی و کاهش تقاضا برای بازارهایی مانند بورس شده است.
به اعتقاد این کارشناس بازار سرمایه کوبیدن بر طبل سیاست‌هاي انقباضی پاسخگوی این بازار نیست و اگر مشکلات نقدینگی به همین روال تداوم یابد نه تنها بازار سرمایه که مشکلات سایر بازارها نیز حل نخواهد شد و برای بهبود شرایط بازار عاملی ورای سازمان بورس و متولیانی از این دست باید وارد عمل شوند تا علاوه بر رفع تنگناهای ناشی از کمبود نقدینگی سایر معضلات اقتصاد کشور نیز برطرف شود.
