تهران ۱۷ روز متوالی آلوده بود، آلودگی به حدی میرسد که حتی جلسه کمیته اضطرار برای تعطیلی دو روز آتی هم تصمیم میگیرد، در ادامه خبرهایی از دریاچه ارومیه و سطح آب زیرزمینی و طرح احیایی که خودش نیازمند احیاست شنیده میشود که نشان میدهد به این زودیها این دریاچه زنده نمیشود، تالاب هامون و هورالعظیم هم حتی وضعیت ناخوشی دارد تا جایی که قایق رئیس سازمان محیطزیست را وارونه میکند اما دولت هنوز چشمش به ابتکاراتی است که شاید روزی آب و هوا و تالاب و... را نجات دهد. دولت برای این ابتکاراتی که تا حالا ندیده هم پول خرج میکند و هم احترام قایل است و بودجه آن را هم سه و نیم برابر میکند.
صعود ۳۵۰ درصد بودجه سازمان محیطزیست!
بودجه پیشنهادی دولت برای سازمان حفاظت از محیطزیست در سال ۱۳۹۵ معادل ۱۵۹ میلیارد تومان است که با توجه به بودجه ۸ میلیاردی برای پژوهشکده این رقم به ۱۶۷ میلیارد تومان میرسد.
برهمین اساس طبق لایحه پیشنهادی بودجه سال ۱۳۹۵ که ديروز توسط دولت به مجلس اعطا شده، ردیف مناسب برای سازمان حفاظت از محیطزیست و بویژه پژوهش در نظر گرفته شده است. بودجه سازمان حفاظت از محیطزیست در سال ۹۳ در حدود ۲۷ میلیارد تومان بود و در سال ۹۴ نیز این بودجه به ۳۷ میلیارد تومان ارتقا پیدا کرد اما در بودجه سال آینده این رقم افزایش چشمگیری دارد.
به پیشنهاد دولت این رقم بودجه برای سازمان حفاظت از محیطزیست در سال آینده با احتساب بودجه پژوهشی ۱۶۷ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است؛ البته این سازمان میتواند از تملک داراییهای سرمایهای مبلغ ۱۱۶ میلیارد تومان درآمد کسب کند.
اما دولت در بودجه پیشنهادی رقم مناسبی را برای دانشکده محیطزیست در نظر گرفته و در سال ۹۵ دولت رقم ۱۹ میلیارد تومانی را پیشنهاد کرده که نسبت به مبلغ ۷ میلیارد تومانی سال ۹۴ رشد چشمگیری را شاهد هستیم. بودجهای که کاش تاثیری روی حال خراب محیطزیست کشور داشته و ابتکاراتی نو را برای آن بیاورد.
گرد و غبار و آلودگی در کمین هوای کشور
به صورت خودجوش و اتفاقی دقیقا همین ديروز که بودجه محیطزیست افزایش عجیب میيابد حال بد هوا و خاک و آب نمایان میشود، همین ديروز دوباره سازمان هواشناسی پیشبینی کرده است که به دلیل ورود گرد و خاک از عراق، جنوب غرب کشورمان غبارآلود خواهد بود و پایداری هوا در شهرهای صنعتی نیز باعث افزایش آلودگی در این شهرها خواهد شد.
در همین زمینه مدیرکل پیشبینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی به مهر گفت: براساس تحلیل دادهها و آخرین نقشههای پیشیابی هواشناسی از دوشنبه تا روز سهشنبه به سبب پایداری جو، افزایش آلایندههای جوی و کاهش کیفیت هوا در شهرهای صنعتی و پرجمعیت تهران، البرز، اصفهان و اراک پیشبینی میشود.
جشنی برای مرگ یک تالاب
همین ديروز اما گزارشی خواندیم از مرگ یک تالاب که میگوید تیغی که زیرگلوی تالاب میانکاله هر لحظه درحال دریدن و ارمغان مرگ اوست،امروز میزبان جشنی است که شاید ارمغانی جز مرگ تالاب نخواهد داشت.
میانکالهای که این روزها زیر تیغ چاقوی بهرهبرداریها و تصاحب کشاورزان، ورود فاضلابهای تصفیه نشده، هجوم توریستهای غیربرنامهریزی شده، پایین آمدن آب خزر، جادهکشیهای بیمنطق و مخرب، پایانه نفتی امیرآباد و حالا طرح گردشگری آشوراده هر آن جراحتی خواهد برداشت که دفتر عمرش به انتها رسیده و تا ابد بسته خواهد شد، خبر از برگزاری جشنی به عنوان روز میانکاله در دامنش میرسد وقتی از مسئولان استانی جویای احوالات این روزهای میانکاله و دلیل برگزاری این جشن شدیم متاسفانه به درهایی بسته رسیدیم بطوریکه مسئولی برگه فکسی از سوالات ما میخواست و دیگری مشغول جلسه بود، به همین دلیل سراغ مسئولان سازمانی اداره محیطزیست رفته و جویای احوالات تالاب میانکاله شدیم که به شرح ذیل است.
یکی از تهدیداتی که میانکاله زخم خورده را به شدت به مرز نابودی رسانده جادهسازی افراد سودجو میباشد که تا دل میانکاله پیش رفته است.
باقرزاده کبیری معاون دفتر زیستگاهها و امور مناطق دراین باره میگوید: جادهای که از بهشهر تا دل میانکاله پیش رفته با توجیه زودتر رسیدن مردم به ساحل خزر،میانکاله را نصف میکند و از مناطق امن میانکاله که ما حتی اجازه حضور و تردد در هر زمان و فصلی را بستر آن نداریم فراهم میکند. باقرزاده کبیری در ادامه میگوید: آسفالت جاده مذکور به آبهای تالاب میانکاله رسیده ولی ما اکنون جلوی پیشروی آن را گرفتهایم.
اگر از طمع و چپاولگری انسانها که راحتی خود،کمر به تخریب میانکاله با جاده کشی بستهاند بگذاریم به تهدید بالقوه دیگری از سوی پایانه نفتی امیرآباد میرسیم که باز به دست انسان بنا شده و هر لحظه با هر اشتباه کوچکی امکان دارد ساحل میانکاله غرق در نفت شود.
معاون دفتر زیستگاهها و امور مناطق در سازمان حفاظت محیطزیست در این خصوص میگوید: باتوجه به اینکه جریانات دریایی، چرخش آب خزر را عکس عقربه ساعت و از غرب به شرق وا میدارد اگر اشتباهی چون ترکیدن لولههای پایانه نفتی در امیرآباد اتفاق بیفتد، تمامی ساحل میانکاله غرق در نفت میشود.
جزیره آشوراده با وسعت ۶۸۰ هکتار در شبهجزیره میانکاله این روزها در محاصره طرحهای گردشگری و هتلسازیهایی قرارگرفته که در اصل نه تنها در بهرهمندی مردم از جاذبههای طبیعی موفق نمیشود بلکه به تدریج تیشه به ریشه طبیعت بکر این منطقه و در نهایت میانکاله میشود و این روزها خبر از فشار و تلاش مسئولان محلی برای اجرای طرحهای گردشگری میرسد که به شدت نابودکننده این مناطق است چراکه هرجا نشانی از آدم در طبیعت میبینی نمادی جز تخریب و زخم برپیکره مواهب الهی نبوده است.
باقرزاده کبیری در اینباره معتقد است: متاسفانه، مسئولان محلی در تلاشند تا به هر قیمتی طرحهای ارائه شده خود در زمینه گردشگری در آشوراده را به اجرا در بیاورند، طرحهایی که واقعا مخرب این مناطق هستند.
وی افزود: گردشگری تحت عنوان طبیعتگردی، ضوابط طبیعت و مطالعات جامع انجام شده از سوی سازمان محیطزیست باید انجام گیرد که در این صورت بارگذاری انبوه نداشته و لذت بردن از جاذبههای طبیعی از سوی مردم مدیریت میشود.
دریای خزر که در احاطه پنج کشور قرار گرفته تحت تاثیر اقدامات آنها و از سویی خشکسالی و گرمایش زمین به قدری دچار کاهش سطح آب شده که تالاب میانکاله را از احوالات خود بینصیب نگذاشته و سطح آب آن را نیز با کاهش چشمگیری مواجه کرده برخی در کمین نشسته و منتظر تصاحب اراضی خشک شده این تالاب هستند.
معاون دفتر امور زیستگاهها و مناطق سازمان محیطزیست در این خصوص معتقد است، پایین آمدن سطح آب خزر، میانکاله را به خشکی رسانده و با این اوصاف برخی راغب به تصاحب اراضی اطراف این تالاب شدهاند.
فشاری که از جهات مختلف روی میانکاله وارد میشود واقعا میانکاله را زمین گیر کرده، آب رودخانههایی که از بالا دست و از تجمع آب شور شمال دریای خزر و آب شیرین جنوب رودخانهها وارد خلیج گرگان در میانکاله میشود با اقدامات عوامل انسانی به شوری و آلودگی رفته است.
باقرزاده کبیری در اینباره میگوید: سدهای ساخته شده روی رودخانهها بهرهبرداریهای بیرویه کشاورزی، ورود ذهاب و فاضلابهای کشاورزی و شور و آلوده شدن آب خلیج گرگان به سموم، ورود غیربرنامهریزی توریستها از تهدیداتی است که بر میانکاله هر روز بیشتر از دیروز فشاری مخرب وارد میکند.
پناهگاه حیات وحش میانکاله مهمترین محل تخمریزی ماهیان خاویار خزر است که در دنیا منحصر به فرد بوده و در حال انقراضاند ولی اکنون با رفتن میانکاله در معرض نابودی، پایان عمر ماهیان خاویار نیز حتمی خواهد بود.
مسئول فنی تالابهای کشور در اینباره میگوید: اخیرا شیلات تصمیم بر توسعه آبزیپروری بسته که تهدیدی بالفعل برای جلیج گرگان میانکاله خواهد بود.
تالاب میانکاله قبل از اتفاقاتی که این روزها درگیر و دار آنها به وخیم ترین وضع ممکن بیفتد احوالات بیبدیلی را به ثبت رسانده که ۳ عنوان جهانی و بینالمللی را از آن خود کرده است. از نامگذاری در کنوانسیون جهابی تالابها گرفته تا معرفی به عنوان ذخیره گاه زیستگره.
باقرزاده کبیری میگوید: در اهمیت و ارزش جهانی این تالاب همین بس که ۳ عنوان بینالمللی را به نام خود به ثبت رسانده که حضور در کنوانسیون جهانی تالابها، معرفی شدن به عنوان ذخیرهگاه زیستگره به عنوان دارنده ارزشمندترین تنوع زیستی و ارائه خدمات به جوامع بومی و در نهایت اختصاص دادن پناهگاه حیات وحش به عنوان یکی از طبقات حفاظتی بسیار مهم در اتحادیه جهانی حفاظت از مناطق است.
از مازندران خبر میرسد که میخواهند برای ارزشمندترین زیستگاه تالابی یعنی میانکاله، جشن گرفته و تمبر رونمایی کرده و روزی را به نامش به ثبت برسانند اما آیا این اقدام مؤثر است؟
اما باقی تالابها و دریاچههای کشور حال بهتری از تالاب متذکر ندارند، اما در این حال و احوال و با توجه به اینکه ابتکار برای برطرف شدن مشکلات و معضلات محیطزیستی بیشتر از باد و دولت قبل انتقاد کرده و تاکنون صحبتی درباره کمبود بودجه برای راهکاری عینی ارائه نداده به نظر میرسد ضمن خوشحالی از افزایش بودجه محیطزیست و توجه دولت به این حوزه لازم است ابتکاراتی جدید در این حوزه به خرج داده شود.
لازم است راهکارهایی که در طول یکسال بتواند تغییری قابل لمس ایجاد کرده و زیرساختهایی برای بر طرف کردن مشکلات به صورت ریشهای در سالهای آینده تعبیه شود تا بتوانیم از این توجه ویژه خوشحال شویم.
اما این همه داستان نیست دریاچه ارومیه را دو روز پیش ندیدیم که اگر فکری فوری نشود هیچ وقت قابل احیا نیست، آلودگی در شهرهای بزرگی مانند اصفهان و تهران همچنان رو به رشد است و تالابها هم که... حالا ابتکار میماند و بودجهای سه برابری و انتظار وزیدن باد و شب شعری زیبا. کاش ابتکاری بهتر برای مدیریت محیطزیست به خرج داده شود تا حال هوا هم مانند بودجهاش خوب شود.
سوشیانت آسمانی