شاید اگر مجلس شورای اسلامی با مساعدت دولت ضمن ارائه طرح و لوایحی پیرامون تحقیق و تفحص به صورت دائمی در این باره الزام جدی داشته باشد، بتوان منتظر بود تا بخش اعظمی از شعار سال جدید پیرامون سرمایه گذاری برای تولید از این طریق عملیاتی شود که در این میان کشور علاوه بر منابع عظیم خدادادی از جمله نفت و گاز، سنگهای تزئینی، معادن و ذخایر ارزشمند متعدد، دارای سرمایه‌های کلانی چون وقوف بجا مانده از گذشتگان و جاری است که بسیاری از آنها بر اثر بی توجهی‌ها نابود یا متصرف شده‌اند.
پیرامون وقف‌های ارزشمندی که به خصوص در زمینه حسینیه‌ها و بقاع مذهبی در سطح کشور و حتی مناطقی که به سختی می‌توان به آنها دسترسی پیدا کرد مورد استفاده بهینه بر اساس وصیتنامه واقفان قرار نمی گیرد در حالیکه اگر متولیان سازمان اوقاف از خواب و رخوت 45 ساله خارج شوند چه بسا بتوانند بهتر از قبل یعنی دوران ستم شاهی، این ثروت مقدس مادی و معنوی را در راه برون رفت کشور از تنگناهای اقتصادی فعال کنند که تنها حسینیه‌های موجود در اقصی نقاط کشور از نظر درآمدی حداقل برای تأمین هزینه‌های خود از چاههای نفت ارزشمندتر است چنانکه می‌بینیم وقوف بارگاه حضرت امام رضا(ع) با ارائه مدیریتی منسجم نه تنها هزینه‌های آستان قدس را تأمین میکند تا فشاری بر دولت نباشد بلکه قسمت اعظمی از خدمات مختلف را برای آحاد جامعه فراهم می‌نماید. این حسینیه‌های ارزشمند تا پیش از این تنها در ماه‌های صفر و محرم فعال بود و درهای آنها به روی مردم عزادار باز می‌شد تا ضمن حضور در مجالس روضه خوانی، نذورات خود را از هر نظر وقف این موقوفات به یادگار مانده از پیشینیان نمایند که اگر می‌شد پس از پیروزی انقلاب اسلامی متولیان و تصمیم گیران کلان این امانت‌های بی‌بدیل واقفان را به صورت تمام وقت فعال نگه می‌داشتند تا در طول سال ضمن خدمتگزاری به زائران از سراسر کشور و به خصوص شیعیان حاشیه خلیج فارس از جمله بحرین با اسکان در اطاقهایی که معمولاً در حسینیه‌ها از پیش ساخته شده، بمنظور ارتقاء و بهینه سازی آنها کسب درآمد کنند و مبحث توریسم زیارتی را نیز زنده نگه دارند.
شاید تنها مشکل اساسی برای نیل به این هدف متعالی ضعف در مدیریت سازمان اوقاف باشد که به تمام معنی یک اداره است و چندان بویی از فلسفه خیر و خیریه نبرده!که بالطبع برای تحول نیازمند یک قوه محرکه جدید است.امروز بسیاری از این اماکن ارزشمند معنوی که می‌توانست در امر تخصیص اعتبارات کمک به مستمندان در بستر یارانه‌های کالایی نقش پررنگی داشته باشد به مخروبه یا گورستان تبدیل شده تا معدودی فرصت طلب بتوانند فضای آنها را به دفن افرادی خاص با هزینه‌های نجومی اختصاص دهند و دیگر خبری از روضه خوانی‌های روح بخش در آنها نباشد و مکان‌های مسکونی و تجاری وقف شده نیز با اجاره بها‌یی بسیار نازل در اختیار همین طبقه مرفه جامعه برای ایجاد فروشگاه و انبار قرار گرفته است تا به مرور زمان مالک آنها شوند! 27 تیر ماه سال 1402 بود که نمایندگان مجلس با تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان اوقاف وامور خیریه برای اولین بار در تاریخ تأسیس این نهاد موافقت کرد اما معلوم نشد نتیجه این ورود چگونه و در چه زمانی میان غبار اتفاقات مختلف و شهادت رئیس جمهور دولت سیزدهم گم شد! پیشنهاد تحقیق و تفحص از سوی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در جلسه علنی با 170 رأی موافق، 18 رأی مخالف و یک رأی ممتنع از 209 آراء ماخوذه به تصویب رسید. آن روز احمد راستینه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با طرح سوال که چرا موقوفات بسیار زیاد واقفان بدون برنامه رها شده است؟ برنامه سازمان درباره نذورات چند صد میلیارد تومانی مردم از بقاع متبرکه چیست؟ که درنهایت خواسته کمیسیون فرهنگی مجلس شامل 17بند به شرح زیر تصویب و ابلاغ شد که باید نتیجه این تحقیق و تفحص به اطلاع فرد فرد این ملت می‌رسید. 1- گزارشی از مصادیق، میزان و نحوه سرمایه گذاری اوقاف طی پنج سال اخیر، از محل اعتبارات دولتی و موقوفات و بقاع متبرکه و سایر2- گزارش مصادیق، میزان و نحوه هزینه کرد حق النظاره و حق التصدی که به شکل متمرکز در دست ریاست سازمان قرار می‌گیرد طی پنج سال گذشته 3- گزارش مبسوط از رقبه‌ها و موقوفاتی که سالیان سال است به ثمن بخس در اختیار افراد ذی نفوذ وغیر مرتبط قرار گرفته است4- گزارش مبسوط از میزان مبالغ موجود در حسابهای بانکی ادارات کل و سازمان که ماه‌ها است در بانک‌ها رسوب کرده است 5- گزارش از نحوه و چگونگی هزینه کرد حفظ عین و علت افزایش آن و مصادیق هزینه کرد آن 6- گزارش نحوه و چگونگی نظارت عملکرد هزینه‌ای اعتبارات غیر دولتی اوقاف طی پنج سال گذشته 7- گزارش شیوه قیمت گذاری موقوفات جهت واگذاری به اشخاص اعم از مشارکت، اخذ پذیره یا اجاره و یا سایر8- گزارش از نحوه ؛ مصادیق و میزان هزینه کرد نذورات مردم در بقاع متبرکه طی 5 سال گذشته9- ارائه گزارش عملکرد در خصوص احیاء ده‌ها میلیارد تومان موقوفات رها شده در کشور10- گزارش از نحوه مصادیق ومیزان هزینه کرد عایدات موقوفات کشور طی 5 سال گذشته 11- گزارش از مصادیق و میزان وصول عایدات موقوفات در اختیار دولت و در صورت عدم وصول، علت عدم وصول آن 12- گزارش از اعمال مدیریت 5 ساله اخیر جهت کاهش نا رضایتی مردم از عملکرد صف وستاد سازمان اوقاف 13- گزارش از موقوفات و املاک سایر مواردی که بصورت ترک تشریفات در کمیسیون املاک در سطح کشور وبویژه استان تهران که به اشخاص حقیقی وحقوقی واگذار شده همراه با نام اشخاص حقوقی و حقیقی ومستندات کارشناسی شده آن طی 5 سال گذشته14- گزارش از میزان کمک‌های بلاعوض به سازمان‌ها، نهادهای فرهنگی مذهبی و علمی طی پنج سال گذشته 15- باغ موقوفه مدرسه علمیه سعدیه رامیان و موقوفات استان گلستان ونحوه هزینه کرد در آمدهای آن 16- شفاف سازی موضوعات مالی اوقاف و امور خیریه 17- عدم پاسخگویی مدیران اوقاف و امور خیریه.
و این پایان ماجرا در نهادی منزه که باید خدمت گذاری در آن چون خادمان حرمین شریفین افتخاری و رایگان باشد و مو را از ماست کشید و جواب تحقیق و تفحص مجلس نیز به طور کامل از طریق رسانه‌ها در اختیار آحاد جامعه گذاشته شود و یا اینکه این تحقیق و تفحص هم، چون بسیاری از طرح‌ها ولوایح و حتی قوانین تصویب و ابلاغ شده درغبار سیاست‌ها گم شده باشد!
پیرامون وقف‌های ارزشمندی که به خصوص در زمینه حسینیه‌ها و بقاع مذهبی در سطح کشور و حتی مناطقی که به سختی می‌توان به آنها دسترسی پیدا کرد مورد استفاده بهینه بر اساس وصیتنامه واقفان قرار نمی گیرد در حالیکه اگر متولیان سازمان اوقاف از خواب و رخوت 45 ساله خارج شوند چه بسا بتوانند بهتر از قبل یعنی دوران ستم شاهی، این ثروت مقدس مادی و معنوی را در راه برون رفت کشور از تنگناهای اقتصادی فعال کنند که تنها حسینیه‌های موجود در اقصی نقاط کشور از نظر درآمدی حداقل برای تأمین هزینه‌های خود از چاههای نفت ارزشمندتر است چنانکه می‌بینیم وقوف بارگاه حضرت امام رضا(ع) با ارائه مدیریتی منسجم نه تنها هزینه‌های آستان قدس را تأمین میکند تا فشاری بر دولت نباشد بلکه قسمت اعظمی از خدمات مختلف را برای آحاد جامعه فراهم می‌نماید. این حسینیه‌های ارزشمند تا پیش از این تنها در ماه‌های صفر و محرم فعال بود و درهای آنها به روی مردم عزادار باز می‌شد تا ضمن حضور در مجالس روضه خوانی، نذورات خود را از هر نظر وقف این موقوفات به یادگار مانده از پیشینیان نمایند که اگر می‌شد پس از پیروزی انقلاب اسلامی متولیان و تصمیم گیران کلان این امانت‌های بی‌بدیل واقفان را به صورت تمام وقت فعال نگه می‌داشتند تا در طول سال ضمن خدمتگزاری به زائران از سراسر کشور و به خصوص شیعیان حاشیه خلیج فارس از جمله بحرین با اسکان در اطاقهایی که معمولاً در حسینیه‌ها از پیش ساخته شده، بمنظور ارتقاء و بهینه سازی آنها کسب درآمد کنند و مبحث توریسم زیارتی را نیز زنده نگه دارند.
شاید تنها مشکل اساسی برای نیل به این هدف متعالی ضعف در مدیریت سازمان اوقاف باشد که به تمام معنی یک اداره است و چندان بویی از فلسفه خیر و خیریه نبرده!که بالطبع برای تحول نیازمند یک قوه محرکه جدید است.امروز بسیاری از این اماکن ارزشمند معنوی که می‌توانست در امر تخصیص اعتبارات کمک به مستمندان در بستر یارانه‌های کالایی نقش پررنگی داشته باشد به مخروبه یا گورستان تبدیل شده تا معدودی فرصت طلب بتوانند فضای آنها را به دفن افرادی خاص با هزینه‌های نجومی اختصاص دهند و دیگر خبری از روضه خوانی‌های روح بخش در آنها نباشد و مکان‌های مسکونی و تجاری وقف شده نیز با اجاره بها‌یی بسیار نازل در اختیار همین طبقه مرفه جامعه برای ایجاد فروشگاه و انبار قرار گرفته است تا به مرور زمان مالک آنها شوند! 27 تیر ماه سال 1402 بود که نمایندگان مجلس با تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان اوقاف وامور خیریه برای اولین بار در تاریخ تأسیس این نهاد موافقت کرد اما معلوم نشد نتیجه این ورود چگونه و در چه زمانی میان غبار اتفاقات مختلف و شهادت رئیس جمهور دولت سیزدهم گم شد! پیشنهاد تحقیق و تفحص از سوی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در جلسه علنی با 170 رأی موافق، 18 رأی مخالف و یک رأی ممتنع از 209 آراء ماخوذه به تصویب رسید. آن روز احمد راستینه سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با طرح سوال که چرا موقوفات بسیار زیاد واقفان بدون برنامه رها شده است؟ برنامه سازمان درباره نذورات چند صد میلیارد تومانی مردم از بقاع متبرکه چیست؟ که درنهایت خواسته کمیسیون فرهنگی مجلس شامل 17بند به شرح زیر تصویب و ابلاغ شد که باید نتیجه این تحقیق و تفحص به اطلاع فرد فرد این ملت می‌رسید. 1- گزارشی از مصادیق، میزان و نحوه سرمایه گذاری اوقاف طی پنج سال اخیر، از محل اعتبارات دولتی و موقوفات و بقاع متبرکه و سایر2- گزارش مصادیق، میزان و نحوه هزینه کرد حق النظاره و حق التصدی که به شکل متمرکز در دست ریاست سازمان قرار می‌گیرد طی پنج سال گذشته 3- گزارش مبسوط از رقبه‌ها و موقوفاتی که سالیان سال است به ثمن بخس در اختیار افراد ذی نفوذ وغیر مرتبط قرار گرفته است4- گزارش مبسوط از میزان مبالغ موجود در حسابهای بانکی ادارات کل و سازمان که ماه‌ها است در بانک‌ها رسوب کرده است 5- گزارش از نحوه و چگونگی هزینه کرد حفظ عین و علت افزایش آن و مصادیق هزینه کرد آن 6- گزارش نحوه و چگونگی نظارت عملکرد هزینه‌ای اعتبارات غیر دولتی اوقاف طی پنج سال گذشته 7- گزارش شیوه قیمت گذاری موقوفات جهت واگذاری به اشخاص اعم از مشارکت، اخذ پذیره یا اجاره و یا سایر8- گزارش از نحوه ؛ مصادیق و میزان هزینه کرد نذورات مردم در بقاع متبرکه طی 5 سال گذشته9- ارائه گزارش عملکرد در خصوص احیاء ده‌ها میلیارد تومان موقوفات رها شده در کشور10- گزارش از نحوه مصادیق ومیزان هزینه کرد عایدات موقوفات کشور طی 5 سال گذشته 11- گزارش از مصادیق و میزان وصول عایدات موقوفات در اختیار دولت و در صورت عدم وصول، علت عدم وصول آن 12- گزارش از اعمال مدیریت 5 ساله اخیر جهت کاهش نا رضایتی مردم از عملکرد صف وستاد سازمان اوقاف 13- گزارش از موقوفات و املاک سایر مواردی که بصورت ترک تشریفات در کمیسیون املاک در سطح کشور وبویژه استان تهران که به اشخاص حقیقی وحقوقی واگذار شده همراه با نام اشخاص حقوقی و حقیقی ومستندات کارشناسی شده آن طی 5 سال گذشته14- گزارش از میزان کمک‌های بلاعوض به سازمان‌ها، نهادهای فرهنگی مذهبی و علمی طی پنج سال گذشته 15- باغ موقوفه مدرسه علمیه سعدیه رامیان و موقوفات استان گلستان ونحوه هزینه کرد در آمدهای آن 16- شفاف سازی موضوعات مالی اوقاف و امور خیریه 17- عدم پاسخگویی مدیران اوقاف و امور خیریه.
و این پایان ماجرا در نهادی منزه که باید خدمت گذاری در آن چون خادمان حرمین شریفین افتخاری و رایگان باشد و مو را از ماست کشید و جواب تحقیق و تفحص مجلس نیز به طور کامل از طریق رسانه‌ها در اختیار آحاد جامعه گذاشته شود و یا اینکه این تحقیق و تفحص هم، چون بسیاری از طرح‌ها ولوایح و حتی قوانین تصویب و ابلاغ شده درغبار سیاست‌ها گم شده باشد!
حسن روانشید - روزنامه‌نگار پیشکسوت
