«جیران» آخرین ساخته حسن فتحی که این روزها در حال پخش در بستر فیلیمو است از همان روزهای اول که صحبت از تاریخ پخش این سریال بود دچار جدل های فراوانی شد. از همان ابتدا و قبل از پخش جیران در شبکه نمایش خانگی خبرهایی مبنی بر شباهت داستان جیران با فیلم آهوی من مارال مطرح شد و عوامل سازنده آهوی من مارال ظاهرا ادعا داشتند که فیلمنامه جیران کپی و اقتباسی از داستان فیلم مورد نظر است که بعد از مدتی با رفع شائبه ها جیران مجوز پخش از نمایش خانگی را دریافت کرد.
حسن فتحی که در سال های اخیر همیشه سریال های درجه یکی را برای مخاطبشان ساخته و پرداخته کرده بود انتظار میرفت که در مورد جیران هم باید منتظر دیدن یک اثر فاخر و با کشش فراوان باشیم. میوه ممنوعه، شهرزاد، پهلوانان نمی میرند، شب دهم و الی ماشالله سریال هایی که حداقل دو نسل اخیر با تک به تک سکانس هایشان خاطره دارند از جمله کارهای قبلی حسن فتحی به شمار می روند.
جمعه گذشته دهمین قسمت جیران بر روی پلتفرم فیلیمو منتشر شد و بیش از پیش پی بردیم که این سریال در حد و اندازه و قامت فیلمسازی همچون حسن فتحی نیست. با نیم نگاهی به اتفاقات گذشته در این سریال پی می بریم که اکثر پلان ها و لوکیشن ها یادآور سریالی است که قبلا یک جایی آن را دیده ایم ! سریال حریم سلطان محصول کشور ترکیه که چند سال پیش از یکی از شبکه های ماهواره ای پخش می شد، داستان این سریال بر پایه زندگی سلطان سلیمان قانونی، دهمین و مشهورترین سلطان امپراتوری عثمانی و همسرش خرم سلطان بود و همان طور که از ظواهر امر پیداست فتحی ظاهرا علاقه فراوانی به الهام گرفتن از فیلمنامه و فضای این سریال ترکیه ای دارد و برای خلق جیران زحمت زیادی به خودش نداده و حتی نوع قاب دوربین، خلق پرسوناژها، روند فیلمنامه و حتی طراحی صحنه را هم به نوعی از حریم سلطان وام گرفته است.
اساس فیلمنامه جیران حول محور حرم سرای ناصرالدین شاه می گذرد. با اینکه دوران قاجار و خصوصا زمان پادشاهی ناصرالدین شاه نقاط عطف زیادی در تاریخ ایران به جا گذاشته است ولی حسن فتحی به دلیل اینکه در سریال شهرزاد تجربه ساخت مثلث عاشقانه موفقی را داشت سعی کرده در جیران هم به سمت همین موضوع حرکت کند و با چشم پوشی از اتفاقات مهم آن دوره تاریخی صرفا به عیش و نوش ها و عاشقانه های ناصرالدین شاه بپردازد. در نگاه اول ممکن است خیلی از سریال بین ها و حتی منتقدین نسبت به انتقاد از حسن فتحی موضع بگیرند و جیران را یکی از کارهای قوی حسن فتحی بدانند ولی اگر بخواهیم منصف باشیم و یکبار ده قسمت سریال را با عینک نزدیک بین به نظاره بنشینیم فهمیدن کپی کاری و اقتباس مستقیم از حریم سلطان ترکیه‌ای کار سختی نیست.
روابط عاشقانه میان ناصرالدین شاه قاجار و جیران خاتون به شدت یادآور روابط میان سلطان سلیمان و خرم سلطان در زمان امپراطوری بزگ عثمانی است و مخاطبی که هر دو سریال را نظاره کرده باشد به راحتی می تواند شباهت فراوان میان کاراکترها و نوع رفتارشان را متوجه بشود.
یکی دیگر از موضوعاتی که به شدت توی ذوق می زند و بسیار به فیلمنامه و کاراکترهای حریم سلطان شباهت دارد، نقش و دیالوگ های خواجه های دربار است. شاید اگر نقش غلامرضا نیکخواه که خواجه جیران دربار است را با یکی از خواجه های خرم سلطان در سریال حریم سلطان ترکیه ای در یک قاب به نمایش بگذاریم حرکات، دیالوگ و حتی نوع رفتارشان نیز با مو هم مو نزند.
لانگ شات هایی که از شکارگاه ناصرالدین شاه در فیلم جیران فیلمبرداری شده کپی برابر اصل لانگ شات هایی است یاغمور تایلان در حریم سلطان به کار برده است.
تجملات، نشان دادن زرق و برق و شکوه پادشاهی و حتی تصاویر بسته ای که از صورت ناصرالدین شاه گرفته شده است هم تداعی کننده کار کارگردان ترکیه ای است.
شاید در جواب این نقدها بسیاری جواب داشته باشند و جوابشان این باشد : اساس ساخت فیلم و سریال تاریخی همین است و نوع پوشش، سبک زندگی و.... در آن دوره تاریخی قابل تغییر نیست.
تا حدودی این اظهار نظر درست است، رویدادهایی که در جیران رخ می دهد باید از لحاظ نوع پوشش، سبک زندگی و.... شبیه دوران قاجار باشد آن وقت است که توجیه دارد نه اینکه مو به مو کاراکترها و اتفاقات برگرفته از سریال پرطرفدار ترکی باشد.
شاید هرکس دیگر به سمت ساخت این سریال می آمد و با همچین کیفیتی سریال را راهی خانه های مردم می کرد هیچ انتقاد آنچنانی به آن نمی شد ولی وقتی که حسن فتحی این سریال را با امضای خودش راهی شبکه های نمایش خانگی می کند واقعا جای انتقادات فراوان دارد. حسن فتحی که با آثارش در دل مردم جا خوش کرده و مردم با سریال هایش خاطره ها دارند، باید در نوشتن فیلمنامه و انتخاب نوع و جنس لوکیشن ها هم دقت بیشتری به خرج می داد.
شاید بسیاری از مخاطبان صحنه مسابقه سوارکاری میان جیران و سلمان خان را در قسمت نهم این سریال مشاهده کرده باشند و آنقدر محو هیجان و استرس آن سکانس شده باشند که به لوکیشن فیلمبرداری دقت نکرده باشند. لوکیشن فیلمبرداری این سکانس دقیقا لوکیشنی است که فتحی در سریال قبلی اش یعنی شهرزاد چندین و چندبار از آن استفاده کرده بود. شاید به خودی خود این مبحث را نتوان جز نواقص سریال دانست ولی از کارگردان و فیلمسازی مانند حسن فتحی که قطعا به این موضوع واقف است که بسیاری از مردم شهرزاد را خیلی دوست داشتند و شاید چندین بار هم دیده باشند، دیدن لوکیشن یکسان در دو سریال می توانند زننده باشد و در نهایت منجر به دفع مخاطب شود.
در نهایت آخرین ساخته حسن فتحی تا روز انتشار قسمت پایانی مخاطبان خودش را دارد ولی این مساله که جیران هیچگاه استانداردهای سریال های قبلی فتحی را ندارد بر هیچکس پوشیده نیست و مطمئنا نمی تواند در دراز مدت همچنان در خاطر مخاطبین باقی بماند و اثر ماندگاری شود.
نویسنده: علی کلانتری
حسن فتحی که در سال های اخیر همیشه سریال های درجه یکی را برای مخاطبشان ساخته و پرداخته کرده بود انتظار میرفت که در مورد جیران هم باید منتظر دیدن یک اثر فاخر و با کشش فراوان باشیم. میوه ممنوعه، شهرزاد، پهلوانان نمی میرند، شب دهم و الی ماشالله سریال هایی که حداقل دو نسل اخیر با تک به تک سکانس هایشان خاطره دارند از جمله کارهای قبلی حسن فتحی به شمار می روند.
جمعه گذشته دهمین قسمت جیران بر روی پلتفرم فیلیمو منتشر شد و بیش از پیش پی بردیم که این سریال در حد و اندازه و قامت فیلمسازی همچون حسن فتحی نیست. با نیم نگاهی به اتفاقات گذشته در این سریال پی می بریم که اکثر پلان ها و لوکیشن ها یادآور سریالی است که قبلا یک جایی آن را دیده ایم ! سریال حریم سلطان محصول کشور ترکیه که چند سال پیش از یکی از شبکه های ماهواره ای پخش می شد، داستان این سریال بر پایه زندگی سلطان سلیمان قانونی، دهمین و مشهورترین سلطان امپراتوری عثمانی و همسرش خرم سلطان بود و همان طور که از ظواهر امر پیداست فتحی ظاهرا علاقه فراوانی به الهام گرفتن از فیلمنامه و فضای این سریال ترکیه ای دارد و برای خلق جیران زحمت زیادی به خودش نداده و حتی نوع قاب دوربین، خلق پرسوناژها، روند فیلمنامه و حتی طراحی صحنه را هم به نوعی از حریم سلطان وام گرفته است.
اساس فیلمنامه جیران حول محور حرم سرای ناصرالدین شاه می گذرد. با اینکه دوران قاجار و خصوصا زمان پادشاهی ناصرالدین شاه نقاط عطف زیادی در تاریخ ایران به جا گذاشته است ولی حسن فتحی به دلیل اینکه در سریال شهرزاد تجربه ساخت مثلث عاشقانه موفقی را داشت سعی کرده در جیران هم به سمت همین موضوع حرکت کند و با چشم پوشی از اتفاقات مهم آن دوره تاریخی صرفا به عیش و نوش ها و عاشقانه های ناصرالدین شاه بپردازد. در نگاه اول ممکن است خیلی از سریال بین ها و حتی منتقدین نسبت به انتقاد از حسن فتحی موضع بگیرند و جیران را یکی از کارهای قوی حسن فتحی بدانند ولی اگر بخواهیم منصف باشیم و یکبار ده قسمت سریال را با عینک نزدیک بین به نظاره بنشینیم فهمیدن کپی کاری و اقتباس مستقیم از حریم سلطان ترکیه‌ای کار سختی نیست.
روابط عاشقانه میان ناصرالدین شاه قاجار و جیران خاتون به شدت یادآور روابط میان سلطان سلیمان و خرم سلطان در زمان امپراطوری بزگ عثمانی است و مخاطبی که هر دو سریال را نظاره کرده باشد به راحتی می تواند شباهت فراوان میان کاراکترها و نوع رفتارشان را متوجه بشود.
یکی دیگر از موضوعاتی که به شدت توی ذوق می زند و بسیار به فیلمنامه و کاراکترهای حریم سلطان شباهت دارد، نقش و دیالوگ های خواجه های دربار است. شاید اگر نقش غلامرضا نیکخواه که خواجه جیران دربار است را با یکی از خواجه های خرم سلطان در سریال حریم سلطان ترکیه ای در یک قاب به نمایش بگذاریم حرکات، دیالوگ و حتی نوع رفتارشان نیز با مو هم مو نزند.
لانگ شات هایی که از شکارگاه ناصرالدین شاه در فیلم جیران فیلمبرداری شده کپی برابر اصل لانگ شات هایی است یاغمور تایلان در حریم سلطان به کار برده است.
تجملات، نشان دادن زرق و برق و شکوه پادشاهی و حتی تصاویر بسته ای که از صورت ناصرالدین شاه گرفته شده است هم تداعی کننده کار کارگردان ترکیه ای است.
شاید در جواب این نقدها بسیاری جواب داشته باشند و جوابشان این باشد : اساس ساخت فیلم و سریال تاریخی همین است و نوع پوشش، سبک زندگی و.... در آن دوره تاریخی قابل تغییر نیست.
تا حدودی این اظهار نظر درست است، رویدادهایی که در جیران رخ می دهد باید از لحاظ نوع پوشش، سبک زندگی و.... شبیه دوران قاجار باشد آن وقت است که توجیه دارد نه اینکه مو به مو کاراکترها و اتفاقات برگرفته از سریال پرطرفدار ترکی باشد.
شاید هرکس دیگر به سمت ساخت این سریال می آمد و با همچین کیفیتی سریال را راهی خانه های مردم می کرد هیچ انتقاد آنچنانی به آن نمی شد ولی وقتی که حسن فتحی این سریال را با امضای خودش راهی شبکه های نمایش خانگی می کند واقعا جای انتقادات فراوان دارد. حسن فتحی که با آثارش در دل مردم جا خوش کرده و مردم با سریال هایش خاطره ها دارند، باید در نوشتن فیلمنامه و انتخاب نوع و جنس لوکیشن ها هم دقت بیشتری به خرج می داد.
شاید بسیاری از مخاطبان صحنه مسابقه سوارکاری میان جیران و سلمان خان را در قسمت نهم این سریال مشاهده کرده باشند و آنقدر محو هیجان و استرس آن سکانس شده باشند که به لوکیشن فیلمبرداری دقت نکرده باشند. لوکیشن فیلمبرداری این سکانس دقیقا لوکیشنی است که فتحی در سریال قبلی اش یعنی شهرزاد چندین و چندبار از آن استفاده کرده بود. شاید به خودی خود این مبحث را نتوان جز نواقص سریال دانست ولی از کارگردان و فیلمسازی مانند حسن فتحی که قطعا به این موضوع واقف است که بسیاری از مردم شهرزاد را خیلی دوست داشتند و شاید چندین بار هم دیده باشند، دیدن لوکیشن یکسان در دو سریال می توانند زننده باشد و در نهایت منجر به دفع مخاطب شود.
در نهایت آخرین ساخته حسن فتحی تا روز انتشار قسمت پایانی مخاطبان خودش را دارد ولی این مساله که جیران هیچگاه استانداردهای سریال های قبلی فتحی را ندارد بر هیچکس پوشیده نیست و مطمئنا نمی تواند در دراز مدت همچنان در خاطر مخاطبین باقی بماند و اثر ماندگاری شود.
نویسنده: علی کلانتری