شهید سلیمانی قهرمان ملّت ایران است، به خاطر اینکه ملّت ایران داشته‌های فرهنگی و معنوی و انقلابی و ارزشهای خودش را در او متبلور و مجسّم دید. (مقام معظم رهبری ۲۶/۹/۱۳۹۹)
اهتمام فرهنگی - جهادی و ابعاد فرهنگی شخصیتی شهید سلیمانی حلقه‌ای مفقود شده در برسی شخصیت والای این سردار بزرگ ایران اسلامی است. و به جرأت می‌توان گفت دغدغه‌های فرهنگی شهید سلیمانی کمتر از تأثیر گذاری فعالیت‌های نظامی ایشان نبوده است و این نگرانی وجود دارد که نتوان فعالیت‌های فرهنگی وی را تبیین کرد.
با نگاه و بررسی شیوه فرماندهی و مدیریت برجسته ایشان و عمل به آن می‌توان گره بسیاری از مشکلات در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... را گشود و نتایج آن را دید. به عنوان مثالبه یقین می‌توان گفت مدارسی که با رویکرد تربیت اسلامی در جهان فعالیت می‌کنند و موفقیت مدارس حزب الله در لبنان مرهون اهتمامی است که شهید سلیمانی در عرصه تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان داشت.
این سردار شهید فعالیت گسترده‌ای در زمینه ترجمه کتاب‌های مرتبط با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به زبان‌های مختلف از جمله عربی انجام داد. با نوشتن یادداشت بر کتاب‌های مورد علاقه‌اش عموم مردم را به خواندن این کتاب‌ها تشویق می‌کرد.
بویژه سردار سلیمانی با کشف و تقویت جنبش‌های اجتماعی-سیاسی در منطقه که مبتنی بر فرهنگ‌های بومی مخصوصاً فرهنگ اسلامی در واقع قدرت نرم ایران را نمایندگی می‌کرد. در تمام مناطقی که حوزه نفوذ ایران محسوب می‌شوند و جمهوری اسلامی ایران در آنجا کنشگری فرهنگی داشته است، منظومه شهید سلیمانی و نقاط مشترک فرهنگی پیدا و تقویت می‌شد.
با شهادت حاج قاسم سلیمانی، خسارتی که به جهان اسلام و آزادگان عالم وارد شد به راحتی جبران پذیر نیست اما عمل به درس‌ها و پیام‌هایی که این شهید با زندگی جهادی خود به جا گذاشت، گام جدیدی است که مسؤولیت آن بر دوش همه نخبگان و همه کسانی است که در عرصه فرهنگ نقش آفرینی می‌کنند.
رویکرد سردار سلیمانی رویکرد قدرت نرم در عرصه‌های مختلف است مثلاً در بلایای طبیعی که در داخل ایران رخ می‌داد می‌بینیم شهید سلیمانی به عنوان یک نیروی داوطلب و خدمت کننده به مردم حضور داشت. یکی از دلایل محبوبیت شهید سلیمانی نه فقط در میان مردم ایران بلکه مردم کشورهای منطقه همین بود که ایشان قلوب را می‌کرد. این تسخیر قلوب هم نمایشی نبود بلکه برخاسته از یک نظام ارزشی و واقعی بود.
ایشان متغیرهای جامعه را به‌خوبی می‌شناخت و می‌دانست نسل جدید با نسل‌هایم قدیم دهه ۶۰ و ۵۰ تفاوت بسیار دارد و باید با ادبیات تازه با آنها باب گفت‌وگو را گشود. متغیرهای بین‌الملل را هم به‌خوبی می‌شناخت. به همین دلیل منظومه‌ای جامع و کامل برای نسل‌های بعد به یادگار نهاد. اگر قرار است ایشان را بشناسیم باید روی این مسائل بسیار اندیشید و کار کرد. وی با توجه به حوزه قدرتش در انتقاد از دولت بی‌احترامی نمی‌کرد. مهمترین ویژگی سردار قاسم سلیمانی این بود که در هیچ زمانی در زمره چهره‌های اپوزیسیون قرار نمی‌گرفت.
«جنبه معمارانه شخصیت حاج قاسم» در سیاست، فرهنگ و حوزه دفاع و امنیت، منظومه‌ای بنا نهاد و به تدریج نیز تکامل یافته و دوران‌ساز شد. قدرت معماری سردار سلیمانی، متشکل از عناصری چون هوش سازمانی، فهم مدیریت منابع انسانی، زمان‌شناسی، آینده‌نگری و قدرت مدیریتی ترکیبی این عناصر است که برخاسته از ذهن خلاق و معمار گونه ایشان بود. این ویژگی‌ها را در منظومه فعالیت‌های حاج‌قاسم و تمامی اموری که از ایشان به یادگار ماند را به وضوح می‌توان دید. از مهمترین ویژگی‌های سردار دل‌ها در حوزه رسانه نیز باید به راهبرد جامع نگری ایشان اشاره کرد. وی معتقد بود این مخاطبین رسانه را در خط کشی‌های سیاسی محصور نکنیم. از خط و جناح و سیاست خارج شویم و با نگاهی مردمی، فراگیر و جامعه‌نگر، محتوای رسانه خود را بیاراییم و منتشر کنیم. این موضوع شاید مهمترین درسی باشد که تأثیر چشمگیری بر مسیر سخت و تخصصی رسانه‌ها در جهت موفقیت خواهد داشت.
رسالت ما این است که این شخصیت والا را بیشتر بشناسانیم تا چراغ راهی باشد برای روزگار فعلی و آیندگان و در این میان رسانه‌ها سهم چشمگیری در این فرایند خواهند داشت. جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی امروز با افتخار این ظرفیت را دارد که شهید حاج قاسم سلیمانی را الگو و ساختار نظام و تفکر انقلاب به جامعه جهانی معرفی کند که اتفاقاً این الگو منطبق بر ویژگی‌های انسان عادی و دست یافتنی است نه یک انسان عجیب و اسطوره‌ای.
وی با اخلاق نیکو و حسنه خود و با ایجاد یک موقعیت طلایی، فرهنگ اسلامی و محبت اهل بیت (ع) را از قله نخبگانی تا عمق جوامع اسلامی گسترش داد. ایشان سرداری از جنس مردمی با ویژگی‌هایی چون از خود گذشتگی، دلسوزی، غمگساری و وظیفه شناسی بود که در طول حیات طیبه خویش اسطوره‌ای جاودان در تاریخ سرزمین اسلامی ایران از خود به جای گذاشت و جانی دوباره بر پیکره امت اسلامی دمید و اتحاد از دست رفته جهان اسلام را احیا نمود و آوازه نام پر صلابت ایشان برای همیشه در تاریخ آزادیخواهان جهان ثبت و ضبط شد.
آن شهید والا مقام در منظومه فعالیت‌های فرهنگی خود در اقدامی برنامه ریزی شده به هر مأموریتی که اعزام می‌شدند یک مؤسسه مطالعاتی - فرهنگی را مطابق با سلایق جغرافیای فکر آن سامان و با هدف اتحاد جهان اسلام تأسیس می‌کرد و این نشان از آینده‌نگری فرهنگی شهید سلیمانی بود. او معتقد بود برای مقابله با جریان‌های انحرافی فرهنگی و مذهبی و نیز دسیسه‌های استکباری در جوامع اسلامی باید از یک مشی اتحادی گسترده در حوزه فرهنگی تبعیت کرد و در این راستا نیز تلاش‌های فراوانی را به انجام رسانید. در همین رابطه نیز اسماعیل هنیه رهبر حماس در مراسم ترحیم سردار دل‌ها؛ حاج قاسم را به عنوان «شهید قدس» معرفی کرد. این نگاه و تفکر سبب شد که سردار دل‌ها در جغرافیای ایران نگنجد.
نویسنده: مهدی رضا - کارشناس ارشد ارتباطات و امور بین الملل
اهتمام فرهنگی - جهادی و ابعاد فرهنگی شخصیتی شهید سلیمانی حلقه‌ای مفقود شده در برسی شخصیت والای این سردار بزرگ ایران اسلامی است. و به جرأت می‌توان گفت دغدغه‌های فرهنگی شهید سلیمانی کمتر از تأثیر گذاری فعالیت‌های نظامی ایشان نبوده است و این نگرانی وجود دارد که نتوان فعالیت‌های فرهنگی وی را تبیین کرد.
با نگاه و بررسی شیوه فرماندهی و مدیریت برجسته ایشان و عمل به آن می‌توان گره بسیاری از مشکلات در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... را گشود و نتایج آن را دید. به عنوان مثالبه یقین می‌توان گفت مدارسی که با رویکرد تربیت اسلامی در جهان فعالیت می‌کنند و موفقیت مدارس حزب الله در لبنان مرهون اهتمامی است که شهید سلیمانی در عرصه تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان داشت.
این سردار شهید فعالیت گسترده‌ای در زمینه ترجمه کتاب‌های مرتبط با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به زبان‌های مختلف از جمله عربی انجام داد. با نوشتن یادداشت بر کتاب‌های مورد علاقه‌اش عموم مردم را به خواندن این کتاب‌ها تشویق می‌کرد.
بویژه سردار سلیمانی با کشف و تقویت جنبش‌های اجتماعی-سیاسی در منطقه که مبتنی بر فرهنگ‌های بومی مخصوصاً فرهنگ اسلامی در واقع قدرت نرم ایران را نمایندگی می‌کرد. در تمام مناطقی که حوزه نفوذ ایران محسوب می‌شوند و جمهوری اسلامی ایران در آنجا کنشگری فرهنگی داشته است، منظومه شهید سلیمانی و نقاط مشترک فرهنگی پیدا و تقویت می‌شد.
با شهادت حاج قاسم سلیمانی، خسارتی که به جهان اسلام و آزادگان عالم وارد شد به راحتی جبران پذیر نیست اما عمل به درس‌ها و پیام‌هایی که این شهید با زندگی جهادی خود به جا گذاشت، گام جدیدی است که مسؤولیت آن بر دوش همه نخبگان و همه کسانی است که در عرصه فرهنگ نقش آفرینی می‌کنند.
رویکرد سردار سلیمانی رویکرد قدرت نرم در عرصه‌های مختلف است مثلاً در بلایای طبیعی که در داخل ایران رخ می‌داد می‌بینیم شهید سلیمانی به عنوان یک نیروی داوطلب و خدمت کننده به مردم حضور داشت. یکی از دلایل محبوبیت شهید سلیمانی نه فقط در میان مردم ایران بلکه مردم کشورهای منطقه همین بود که ایشان قلوب را می‌کرد. این تسخیر قلوب هم نمایشی نبود بلکه برخاسته از یک نظام ارزشی و واقعی بود.
ایشان متغیرهای جامعه را به‌خوبی می‌شناخت و می‌دانست نسل جدید با نسل‌هایم قدیم دهه ۶۰ و ۵۰ تفاوت بسیار دارد و باید با ادبیات تازه با آنها باب گفت‌وگو را گشود. متغیرهای بین‌الملل را هم به‌خوبی می‌شناخت. به همین دلیل منظومه‌ای جامع و کامل برای نسل‌های بعد به یادگار نهاد. اگر قرار است ایشان را بشناسیم باید روی این مسائل بسیار اندیشید و کار کرد. وی با توجه به حوزه قدرتش در انتقاد از دولت بی‌احترامی نمی‌کرد. مهمترین ویژگی سردار قاسم سلیمانی این بود که در هیچ زمانی در زمره چهره‌های اپوزیسیون قرار نمی‌گرفت.
«جنبه معمارانه شخصیت حاج قاسم» در سیاست، فرهنگ و حوزه دفاع و امنیت، منظومه‌ای بنا نهاد و به تدریج نیز تکامل یافته و دوران‌ساز شد. قدرت معماری سردار سلیمانی، متشکل از عناصری چون هوش سازمانی، فهم مدیریت منابع انسانی، زمان‌شناسی، آینده‌نگری و قدرت مدیریتی ترکیبی این عناصر است که برخاسته از ذهن خلاق و معمار گونه ایشان بود. این ویژگی‌ها را در منظومه فعالیت‌های حاج‌قاسم و تمامی اموری که از ایشان به یادگار ماند را به وضوح می‌توان دید. از مهمترین ویژگی‌های سردار دل‌ها در حوزه رسانه نیز باید به راهبرد جامع نگری ایشان اشاره کرد. وی معتقد بود این مخاطبین رسانه را در خط کشی‌های سیاسی محصور نکنیم. از خط و جناح و سیاست خارج شویم و با نگاهی مردمی، فراگیر و جامعه‌نگر، محتوای رسانه خود را بیاراییم و منتشر کنیم. این موضوع شاید مهمترین درسی باشد که تأثیر چشمگیری بر مسیر سخت و تخصصی رسانه‌ها در جهت موفقیت خواهد داشت.
رسالت ما این است که این شخصیت والا را بیشتر بشناسانیم تا چراغ راهی باشد برای روزگار فعلی و آیندگان و در این میان رسانه‌ها سهم چشمگیری در این فرایند خواهند داشت. جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی امروز با افتخار این ظرفیت را دارد که شهید حاج قاسم سلیمانی را الگو و ساختار نظام و تفکر انقلاب به جامعه جهانی معرفی کند که اتفاقاً این الگو منطبق بر ویژگی‌های انسان عادی و دست یافتنی است نه یک انسان عجیب و اسطوره‌ای.
وی با اخلاق نیکو و حسنه خود و با ایجاد یک موقعیت طلایی، فرهنگ اسلامی و محبت اهل بیت (ع) را از قله نخبگانی تا عمق جوامع اسلامی گسترش داد. ایشان سرداری از جنس مردمی با ویژگی‌هایی چون از خود گذشتگی، دلسوزی، غمگساری و وظیفه شناسی بود که در طول حیات طیبه خویش اسطوره‌ای جاودان در تاریخ سرزمین اسلامی ایران از خود به جای گذاشت و جانی دوباره بر پیکره امت اسلامی دمید و اتحاد از دست رفته جهان اسلام را احیا نمود و آوازه نام پر صلابت ایشان برای همیشه در تاریخ آزادیخواهان جهان ثبت و ضبط شد.
آن شهید والا مقام در منظومه فعالیت‌های فرهنگی خود در اقدامی برنامه ریزی شده به هر مأموریتی که اعزام می‌شدند یک مؤسسه مطالعاتی - فرهنگی را مطابق با سلایق جغرافیای فکر آن سامان و با هدف اتحاد جهان اسلام تأسیس می‌کرد و این نشان از آینده‌نگری فرهنگی شهید سلیمانی بود. او معتقد بود برای مقابله با جریان‌های انحرافی فرهنگی و مذهبی و نیز دسیسه‌های استکباری در جوامع اسلامی باید از یک مشی اتحادی گسترده در حوزه فرهنگی تبعیت کرد و در این راستا نیز تلاش‌های فراوانی را به انجام رسانید. در همین رابطه نیز اسماعیل هنیه رهبر حماس در مراسم ترحیم سردار دل‌ها؛ حاج قاسم را به عنوان «شهید قدس» معرفی کرد. این نگاه و تفکر سبب شد که سردار دل‌ها در جغرافیای ایران نگنجد.
نویسنده: مهدی رضا - کارشناس ارشد ارتباطات و امور بین الملل