این روزها سخن از ابتکار عملی به میان است که بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادعا دارد که برای گره گشایی از مذاکرات لغو تحریم‌ها، ارائه کرده و آن را آخرین فرصت برای طرفین نامیده است. نوع واکنش‌های محافل رسانه‌ای و سیاسی غربی از جمله فارسی زبانان خارج نشین به ادعای بورل چنان است که گویی مخاطب این اظهارات صرف جمهوری اسلامی است و تهران جز تن دادن به این وضعیت گزینه‌ای در پیش روی ندارد.
این رفتارها در حالی صورت می‌گیرد که مروری بر چند تحول مهم نکاتی قابل توجه را آشکار می‌سازد. در باب وضعیت اروپایی‌ها که بورل نمایندگی اصلی انها را دارد، اسناد و شواهد نشان می‌دهد که جنگ اوکراین مطابق پیش بینی‌هایشان پیش نرفته و امروز بحران اقتصادی بویژه در حوزه انرژی و غذا گریبان آنها را گرفته است.
بحران چنان است که امروز دیگر اجماعی در اتحادیه اروپا در برابر روسیه مشاهده نمی‌شود و برخی کشورها به تعامل با آن روی آورده‌اند. پذیرش شروط روسیه برای انتقال غله از بنادر اوکراین به سایر کشورهای سندی بر این ادعاست. البته نباید فراموش که ناتوانی مدیریتی دولتهای اروپایی طی هفته‌های اخیر هزاران قربانی از گرمای هوا ، آتش سوزی جنگ‌ها و مراتع برجای گذاشته است و سران اروپا نیز رسما اقدامی برای پیش بینی و مقابله با این بحران‌ها صورت نداده‌اند.
در حوزه امریکا نیز در حالی دموکرات در آستانه شکست در انتخابات کنگره و حتی سرنگونی دولت بایدن هستند که در صحنه جهانی نیز وضعیت مطلوبی برای آمریکا تحت امر آنها وجود ندارد.
در اوکراین که روسیه رسما نقشه‌ها و طرح‌های آمریکا برای گسترش ناتو را با ابتکار جنگ اوکراین نقش برآب کرده است. جو بایدن در حالی راهی غرب اسیا با ادعای تسریع در روند سازش و چتر هوایی مشترک عبری-عربی علیه ایران شد که رونمایی از اولین ناو دسته پهپادبر نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران، بایدن را به عقب نشینی از این ادعاها وادار ساخت و در بیانیه پایانی جده نیز سخنی از آن ادعا نبود. نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز طی هفته‌های اخیر در حالی ادعای سفر به تایوان و حمایت از جدایی طلبی آن از چین را سر می‌داد که رزمایش نظامی چینی‌ها و هیات حاکمه آمریکا را به لغو این سفر وادار ساخت.
مجموع این تحولات که لازم است بعضی‌ها بویژه نسخه نویسان تن دادن به توافق نیم بند با غرب، منتقدان رویکرد ایران به چین و روسیه، رسانه‌های بیگانه از جمله فارسی زبانان که این روزها با برجسته سازی سیلاب به دنبال سیاه نمایی از وضعیت ایران هستند و... مروری بر آنها داشته باشند، نشان می‌دهد که امروز نه اروپا و نه آمریکا تصمیم گیر جهان نیستند و جز تن دادن به اصل چند جانبه گرایی جهانی که ایران نیز بخشی از آن گزینه‌ای در پیش رو ندارند.

^{نویسنده: قاسم غفوری}