حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سفری رسمی راه چین شده است. این سفر در حالی صورت میگیرد که نگاهی به روند مناسبات دو کشور و نیز تحولات منطقه و جهان توسعه مناسبات و همگرایی میان دو کشور را بیش از پیش آشکار می سازد. در حوزه مناسبات دو جانبه دو کشور از ظرفیتهای گستردهای برای توسعه روابط برخوردار هستند بویژه اینکه تروریسم اقتصادی غرب علیه دو کشور به عنواین مختلف در جریان است و همگرایی دو کشور مولفهای مهم برای مقابله با این بعد تروریسم است. هر چند که دولت سیزدهم و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سیاست متوازن و ارتباط فراگیر با شرق و غرب طراحی و اجرا میشود اما نقش و جایگاه کشورهایی همچون چین در این معادلات امری مهم ارزیابی میگردد. دو کشور دارای روابط تاریخی دیرینه ای در قالب جاده ابریشم میباشند و در عین حال منافع مشترکی نیز در حوزه اقتصادی برای طرفین مطرح است چنانکه چین حتی در دوران شدیدترین تحریمهای آمریکا علیه ایران، خرید نفت از ایران را متوقف نساخت. در همین حال چین امروز به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی جهان شناخته میشود که حتی کشورهای اروپایی و آمریکا نیز که ادعای مقابله با آن را دارند توان کنار نهادن این کشور را ندارند بر این اساس طرح توافق ۲۵ ساله میان تهران-پکن نه به معنای وابستگی ایران به چین بلکه زمینه سازی برای توسعه مناسبات پایدار و تامین منافع اقتصادی ایران در بلند مدت میباشد. این امر زمانی بیشتر اهمیت مییابد که بدانیم چین در حالی اجرای طرح جاده ابریشم نوین با بودجه ای بالغ بر یکصد میلیارد دلار است که حضور ایران در این مسیر ترانزیتی منافع اقتصادی بسیاری برای ایران به همراه دارد. در همین حال ایران با عضویت دائم در سازمان شانگهای که اخیرا صورت گرفته است میتواند با بهره گیری از جایگاه چین در این سازمان، به توسعه روابط و کسب منافع اقتصادی در روابط با سایر اعضای شانگهای دست یابد.
نکته مهم دیگر در باب مناسبات با چین، ظرفیتها و نقش آن در معادلات سیاسی و اقتصادی جهان و اشتراک دیدگاه آن با جمهوری اسلامی مبنی بر لزوم تغییر در ساختار نظام بینالملل از یک جانبه گرایی آمریکایی به چند جانبه گرایی است که نمود آن را در مواضع چین در مذاکرات وین میتوان مشاهده کرد. در دور هفتم و هشتم مذاکرات وین میان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۴، چین در کنار روسیه بر لزوم لغو تمام تحریمهای ایران تاکید داشته و آمریکا را عامل وضعیت موجود معرفی کرده است. نکته قابل توجه در این میان آن است که ادعای همراهی چین و روسیه با آمریکا در مذاکرات و یا قیم شدن آنها برای تهران ادعایی واهی است چرا که از یک سو جمهوری اسلامی به صورت مستقل و فراگیر با تمام گروههای حاضر در مذاکرات به گفت و گو میپردازد و دلیل مذاکره نکردن آن با آمریکا نیز نه به دلیل واگذاری امور به چین و روسیه بلکه به دلیل آن است که آمریکا عضو برجام نمی باشد و محور مذاکرات نیز تعهد پذیر ساختن آمریکا برای بازگشت آن به برجام است که لغو تحریمها و راستی ازمایی و ضمانت دادن از سوی غرب محور آن را تشکیل میدهد. در همین حال باید توجه داشت که در شرایطی که غرب به دنبال بهره گیری از بحران کرونا برای فشار بر ملت ایران بود، چین با تامین واکسنها و اقلام بهداشتی و پزشکی در کنار ملت ایران قرار گرفت.
به هر تقدیر آنچه که در باب سفر وزیر امور خارجه ایران به چین میتوان گفت آن است که این سفر گامی مهم از سوی دو کشور برای توسعه مناسبات دو جانبه و منطقهای است که قطعا دستاوردهای بسیاری در چارچوب دیپلماسی عملگرا و اقتصادی ایران خواهد داشت در حالی که ایران بر اصل دیپلماسی متوازن و روابط با همه کشورها تاکید دارد که سفر دورهای وزیر خارجه به کشورهای منطقهای و شرقی همزمان با مذاکرات وین نمودی از این رویکرد چند جانبه است که در نهایت میتواند به بیاثر کردن تحریمها منجر شود.
نویسنده: قاسم غفوری
نکته مهم دیگر در باب مناسبات با چین، ظرفیتها و نقش آن در معادلات سیاسی و اقتصادی جهان و اشتراک دیدگاه آن با جمهوری اسلامی مبنی بر لزوم تغییر در ساختار نظام بینالملل از یک جانبه گرایی آمریکایی به چند جانبه گرایی است که نمود آن را در مواضع چین در مذاکرات وین میتوان مشاهده کرد. در دور هفتم و هشتم مذاکرات وین میان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۴، چین در کنار روسیه بر لزوم لغو تمام تحریمهای ایران تاکید داشته و آمریکا را عامل وضعیت موجود معرفی کرده است. نکته قابل توجه در این میان آن است که ادعای همراهی چین و روسیه با آمریکا در مذاکرات و یا قیم شدن آنها برای تهران ادعایی واهی است چرا که از یک سو جمهوری اسلامی به صورت مستقل و فراگیر با تمام گروههای حاضر در مذاکرات به گفت و گو میپردازد و دلیل مذاکره نکردن آن با آمریکا نیز نه به دلیل واگذاری امور به چین و روسیه بلکه به دلیل آن است که آمریکا عضو برجام نمی باشد و محور مذاکرات نیز تعهد پذیر ساختن آمریکا برای بازگشت آن به برجام است که لغو تحریمها و راستی ازمایی و ضمانت دادن از سوی غرب محور آن را تشکیل میدهد. در همین حال باید توجه داشت که در شرایطی که غرب به دنبال بهره گیری از بحران کرونا برای فشار بر ملت ایران بود، چین با تامین واکسنها و اقلام بهداشتی و پزشکی در کنار ملت ایران قرار گرفت.
به هر تقدیر آنچه که در باب سفر وزیر امور خارجه ایران به چین میتوان گفت آن است که این سفر گامی مهم از سوی دو کشور برای توسعه مناسبات دو جانبه و منطقهای است که قطعا دستاوردهای بسیاری در چارچوب دیپلماسی عملگرا و اقتصادی ایران خواهد داشت در حالی که ایران بر اصل دیپلماسی متوازن و روابط با همه کشورها تاکید دارد که سفر دورهای وزیر خارجه به کشورهای منطقهای و شرقی همزمان با مذاکرات وین نمودی از این رویکرد چند جانبه است که در نهایت میتواند به بیاثر کردن تحریمها منجر شود.
نویسنده: قاسم غفوری