جشنواره فیلم فجر به عنوان مهم ترین رویداد فرهنگیِ کشور هرساله با معرفی آثاری از سینماگرانِ تازه کار و با تجربه تا چندین روز و یا حتی چندین ماه به بحث اول محافل سینمایی تبدیل می شود. امسال هم با وجود برخی ناملایمتی‌ها و حتی ناسازگاری برخی سینماگران با این جشنواره معتبر از تاریخ دوازدهم تا بیست و دوم بهمن ماه جشنواره فیلم فجر به قوت خود باقی است و در پردیس ملت و برج میلاد تهران به دبیری مجتبی امینی برگزار خواهد شد.
جشنواره فجر همیشه در خود حواشی تلخ و شیرین زیادی داشته است و هیچگاه این حواشی از چشمان تیزبین خبرنگاران مخفی نمانده، به همین دلیل فعالان این حوزه همیشه خاطرات ادوار گذشته و همچنین سیمرغ دارانی که به حق و یا حتی ناحق سیمرغ را شکار کرده اند به یاد دارند. به همین مناسبت و در آستانه آغاز چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر، نگاهی اجمالی داریم به کارنامه ۱۰ دوره گذشته جشنواره فیلم فجر که قطعا خالی از لطف نیست.
سی و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۱
«استرداد»، پروژه ی پر هزینه ای که به کارگردانی علی غفاری، تولیدش در چهار کشور انجام شد و آنچنان که باید و شاید با استقبال منتقدان روبرو نشد ولی با این وجود چهار سیمرغ را از آن خود کرد. جشنواره سی و یکم آنچنان که انتظار می رفت شاهد فیلمهای خوبی نبود ولی با این وجود فیلم‌هایی همچون «گناهکاران و دهلیز» به حقشان نرسیدند. در این دوره «حمید فرخ نژاد» با وجود اینکه عطاران، شهاب حسینی و صابر ابر در نقش‌هایشان خوش درخشیده بودند، سیمرغ را با خود به خانه برد.
سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۲
«رستاخیز» فیلم احمدرضا درویش در این دوره غوغایی به پا کرد و به جز دو جایزه بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه اكثر جوایز اصلی و فرعی را تصاحب كرد. بهروز افخمی هم توانست با فیلم « آذر، شهدخت، پرویز و دیگران » سیمرغ بهترین فیلم جشنواره را از آن خود کند. رضا عطاران برای بازی در فیلم متفاوت طبقه حساس توانست سیمرغ را از آن خود کند و بازی بی‌نظیر مریلا زارعی در فیلم شیار ۱۴۳ اولین سیمرغ را برای او به ارمغان آورد.
سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۳
رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی با وجود فیلم‌هایی همچون «من دیه گو مارادونا» هستم و «دوران عاشقی» توانست ۲ جایزه مهم بهترین فیلم و بهترین كارگردانی را نصیب داوودی و همسرش بیتا منصوری كند.
سعید آقاخانی برای بازی در فیلم خداحافظی طولانی توانست سیمرغ بهترین بازیگر مرد را بگیرد و باران کوثری برای دومین بار در جشنواره فیلم فجر موفق به کسب سیمرغ بهترین بازیگر زن شد. در این دوره نیز جایزه بهترین فیلم از نگاه مردمی و داوران مشتركا به یك فیلم یعنی «رخ دیوانه» به تهیه كنندگی بیتا منصوری رسید تا «رخ دیوانه» موفق ترین فیلم این دوره از نظر جلب نظر خواص و عوام باشد.
سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۴
سال ۱۳۹۴ را می توان یکی از بهترین سال‌های ۱۰ سال گذشته جشنواره فیلم فجر دانست، جایی که مهدویان با «ابد و یک روز» و با «ایستاده در غبار» جمعا در ۱۸ رشته نامزد سیمرغ شدند. در این دوره ابد و یک روز بهترین فیلم از نگاه مردمی لقب گرفت و پریناز ایزدیار بهترین بازیگر نقش اول زن و نوید محمد زاده بهترین نقش مکمل مرد را از آن خود کردند. این در حالی است که فیلم خوش ساخت «بادیگارد» در این دوره بدلیل درخشش این دو فیلم آنچنان مورد توجه قرار نگرفت.
سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۵
جشنواره سی و پنجم را اکثر اهالی هنر به یاد دارند جایی که بحث داوری‌ها و اتهام تبانی بسیار داغ شد و آنقدر اوضاع در معرفی نامزدها به مشكل خورد كه اوج تایید و تكذیب‌ها و تقدیر و تشكرها قبل و بعد اختتامیه به راه افتاد. «بدون تاریخ بدون امضا»ی وحید جلیلوند بهترین کارگردانی و بهترین نقش مکمل مرد را برای تیم تولید به ارمغان آورد، محسن تنابنده برای بازی در فیلم فراری جایزه بهترین بازیگر مرد را برای خود کرد و همچنین لیلا حاتمی برای بازی در فیلم «رگ خواب» حمید نعمت الله موفق شد جایگزه بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست بیاورد.
سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۶
«مغزهای كوچك زنگ زده» ساخته هومن سیدی با ۱۱ نامزدی تنها برنده بهترین سیمرغ هنروتجربه و سه سیمرغ فرعی دیگر در جشنواره سی و ششم شد. بهترین فیلم جشنواره به «تنگه ابوقریب» رسید و ابراهیم حاتمی جایزه بهترین کارگردانی را برای فیلم «به وقت شام» به دست آورد. حمید نعمت الله در این دوره نیز با فیلم متفاوت و با كیفیت «شعله ور» ناكام بزرگ جشنواره شد و فقط نقش آفرینی متفاوت امین حیایی هیات داوران را مجبور به اهدای یك دیپلم افتخار بازیگری كرد.
سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۷
سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، نقش اول زن، نقش مکمل زن، بهترین چهره پردازی، سال ۱۳۹۷ به ساخته نرگس آبیار یعنی «شبی که ماه کامل شد» رسید. سال ۹۷ سالی پربار از لحاظ سینمایی بود جایی که علاوه بر شبی که ماه کامل شد، «متری شش و نیم» سعید روستایی و «رد خون» محمدحسین مهدویان و «سرخ پوست» نیما جاویدی هم حضور داشتند که از این حیث و تعداد فیلمهای فاخر می تواند رکورددار جشنواره‌های ده سال اخیر باشد. متری شش و نیم سعید روستایی در سال ۱۳۹۷ توانست بهترین فیلم از نگاه تماشاگران لقب بگیرد.
سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۸
مجید مجیدی پس از سال‌ها با فیلم «خورشید» در این جشنواره توانست سیمرغ بهترین فیلم را از آن خود کند. محمد حسین مهدویان پس از تجربه موفق ساخت فیلمهای ماجرای نیمروز و ایستاده در غبار توانست با ساخت فیلم «درخت گردو» جایزه بهترین کارگردانی را با خود به خانه ببرد.
پیمان معادی برای بازی در درخت گردو جایزه بهترین بازیگر نقش اول، امیر آقایی برای شنای پروانه جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، طناز طباطبایی برای بازی در «شنای پروانه» جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن همچنین نازنین احمدی برای بازی در فیلم «ابر بارانش گرفته» موفق به دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن شد.
همچنین فیلم شنای پروانه ساخته رسول صدر عاملی توانست در این دوره جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست بیاورد.
سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۹
همزمانی این جشنواره با شیوع کرونا از مهم ترین اخباری است که از آن زمان به یاد داریم. یک فیلم جنگی به نام «یدو» از کارگردانی جوان توانست در کمال تعجب منتقدان و مخاطبان جشنواره، جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی این دوره را دریافت کند. رضا عطاران برای فیلم «روشن» سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد و رویا افشار سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «مامان» را دریافت کردند. پوریا رحیمی‌سام برای بازی در فیلم «زاوالا» و گلاره عباسی با فیلم «ابلق» برنده جوایز نقش مکمل مرد و زن شدند. جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران هم به «ابلق» ساخته‌ی نرگس آبیار رسید.
چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰
چهلمین دوره جشنواره که همچنان متاثر از کرونا بود اما این بار با قدرت بیشتری شروع به کار کرد. در این دوره‌هادی حجازی فر که به عنوان بازیگر و کارگردان برای اولین بار پا به جشنواره گذاشته بود توانست «موقعیت مهدی» را با تهیه کنندگی حبیب الله والی نژاد به سیمرغ بهترین فیلم برساند. رضا میر کریمی با فیلم «نگهبان شب» به جایزه بهترین کارگردانی رسید. امین حیایی پس از سال‌ها برای بازی در فیلم «برف آخر» جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کرد و طناز طباطبایی برای بازی در فیلم «بی رویا» به کارگردانی آرین وزیردفتری توانست جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را با خود به خانه ببرد. بهترین فیلمنامه هم به فیلم «علف زار» و کارگردان فیلم اولی و خوش فکر آن یعنی کاظم دانشی رسید. نکته قابل توجه و حاشیه جشنواره سال گذشته هم حذف سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم بود که مورد اعتراض برخی از کارگردان‌ها و تهیه کننده‌ها قرار گرفت.
حال و در فاصله کمی که تا شروع جشنواره چهل و یکم باقی مانده باید منتظر ماند و دید که قرار است امسال شاهد چه فیلم‌هایی باشیم و در نهایت سیمرغ بر روی شانه چه کسانی خواهد نشست!
نویسنده: علی کلانتری
جشنواره فجر همیشه در خود حواشی تلخ و شیرین زیادی داشته است و هیچگاه این حواشی از چشمان تیزبین خبرنگاران مخفی نمانده، به همین دلیل فعالان این حوزه همیشه خاطرات ادوار گذشته و همچنین سیمرغ دارانی که به حق و یا حتی ناحق سیمرغ را شکار کرده اند به یاد دارند. به همین مناسبت و در آستانه آغاز چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر، نگاهی اجمالی داریم به کارنامه ۱۰ دوره گذشته جشنواره فیلم فجر که قطعا خالی از لطف نیست.
سی و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۱
«استرداد»، پروژه ی پر هزینه ای که به کارگردانی علی غفاری، تولیدش در چهار کشور انجام شد و آنچنان که باید و شاید با استقبال منتقدان روبرو نشد ولی با این وجود چهار سیمرغ را از آن خود کرد. جشنواره سی و یکم آنچنان که انتظار می رفت شاهد فیلمهای خوبی نبود ولی با این وجود فیلم‌هایی همچون «گناهکاران و دهلیز» به حقشان نرسیدند. در این دوره «حمید فرخ نژاد» با وجود اینکه عطاران، شهاب حسینی و صابر ابر در نقش‌هایشان خوش درخشیده بودند، سیمرغ را با خود به خانه برد.
سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۲
«رستاخیز» فیلم احمدرضا درویش در این دوره غوغایی به پا کرد و به جز دو جایزه بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه اكثر جوایز اصلی و فرعی را تصاحب كرد. بهروز افخمی هم توانست با فیلم « آذر، شهدخت، پرویز و دیگران » سیمرغ بهترین فیلم جشنواره را از آن خود کند. رضا عطاران برای بازی در فیلم متفاوت طبقه حساس توانست سیمرغ را از آن خود کند و بازی بی‌نظیر مریلا زارعی در فیلم شیار ۱۴۳ اولین سیمرغ را برای او به ارمغان آورد.
سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۳
رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی با وجود فیلم‌هایی همچون «من دیه گو مارادونا» هستم و «دوران عاشقی» توانست ۲ جایزه مهم بهترین فیلم و بهترین كارگردانی را نصیب داوودی و همسرش بیتا منصوری كند.
سعید آقاخانی برای بازی در فیلم خداحافظی طولانی توانست سیمرغ بهترین بازیگر مرد را بگیرد و باران کوثری برای دومین بار در جشنواره فیلم فجر موفق به کسب سیمرغ بهترین بازیگر زن شد. در این دوره نیز جایزه بهترین فیلم از نگاه مردمی و داوران مشتركا به یك فیلم یعنی «رخ دیوانه» به تهیه كنندگی بیتا منصوری رسید تا «رخ دیوانه» موفق ترین فیلم این دوره از نظر جلب نظر خواص و عوام باشد.
سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۴
سال ۱۳۹۴ را می توان یکی از بهترین سال‌های ۱۰ سال گذشته جشنواره فیلم فجر دانست، جایی که مهدویان با «ابد و یک روز» و با «ایستاده در غبار» جمعا در ۱۸ رشته نامزد سیمرغ شدند. در این دوره ابد و یک روز بهترین فیلم از نگاه مردمی لقب گرفت و پریناز ایزدیار بهترین بازیگر نقش اول زن و نوید محمد زاده بهترین نقش مکمل مرد را از آن خود کردند. این در حالی است که فیلم خوش ساخت «بادیگارد» در این دوره بدلیل درخشش این دو فیلم آنچنان مورد توجه قرار نگرفت.
سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۵
جشنواره سی و پنجم را اکثر اهالی هنر به یاد دارند جایی که بحث داوری‌ها و اتهام تبانی بسیار داغ شد و آنقدر اوضاع در معرفی نامزدها به مشكل خورد كه اوج تایید و تكذیب‌ها و تقدیر و تشكرها قبل و بعد اختتامیه به راه افتاد. «بدون تاریخ بدون امضا»ی وحید جلیلوند بهترین کارگردانی و بهترین نقش مکمل مرد را برای تیم تولید به ارمغان آورد، محسن تنابنده برای بازی در فیلم فراری جایزه بهترین بازیگر مرد را برای خود کرد و همچنین لیلا حاتمی برای بازی در فیلم «رگ خواب» حمید نعمت الله موفق شد جایگزه بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست بیاورد.
سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۶
«مغزهای كوچك زنگ زده» ساخته هومن سیدی با ۱۱ نامزدی تنها برنده بهترین سیمرغ هنروتجربه و سه سیمرغ فرعی دیگر در جشنواره سی و ششم شد. بهترین فیلم جشنواره به «تنگه ابوقریب» رسید و ابراهیم حاتمی جایزه بهترین کارگردانی را برای فیلم «به وقت شام» به دست آورد. حمید نعمت الله در این دوره نیز با فیلم متفاوت و با كیفیت «شعله ور» ناكام بزرگ جشنواره شد و فقط نقش آفرینی متفاوت امین حیایی هیات داوران را مجبور به اهدای یك دیپلم افتخار بازیگری كرد.
سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۷
سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، نقش اول زن، نقش مکمل زن، بهترین چهره پردازی، سال ۱۳۹۷ به ساخته نرگس آبیار یعنی «شبی که ماه کامل شد» رسید. سال ۹۷ سالی پربار از لحاظ سینمایی بود جایی که علاوه بر شبی که ماه کامل شد، «متری شش و نیم» سعید روستایی و «رد خون» محمدحسین مهدویان و «سرخ پوست» نیما جاویدی هم حضور داشتند که از این حیث و تعداد فیلمهای فاخر می تواند رکورددار جشنواره‌های ده سال اخیر باشد. متری شش و نیم سعید روستایی در سال ۱۳۹۷ توانست بهترین فیلم از نگاه تماشاگران لقب بگیرد.
سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۸
مجید مجیدی پس از سال‌ها با فیلم «خورشید» در این جشنواره توانست سیمرغ بهترین فیلم را از آن خود کند. محمد حسین مهدویان پس از تجربه موفق ساخت فیلمهای ماجرای نیمروز و ایستاده در غبار توانست با ساخت فیلم «درخت گردو» جایزه بهترین کارگردانی را با خود به خانه ببرد.
پیمان معادی برای بازی در درخت گردو جایزه بهترین بازیگر نقش اول، امیر آقایی برای شنای پروانه جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، طناز طباطبایی برای بازی در «شنای پروانه» جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن همچنین نازنین احمدی برای بازی در فیلم «ابر بارانش گرفته» موفق به دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن شد.
همچنین فیلم شنای پروانه ساخته رسول صدر عاملی توانست در این دوره جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست بیاورد.
سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۹
همزمانی این جشنواره با شیوع کرونا از مهم ترین اخباری است که از آن زمان به یاد داریم. یک فیلم جنگی به نام «یدو» از کارگردانی جوان توانست در کمال تعجب منتقدان و مخاطبان جشنواره، جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی این دوره را دریافت کند. رضا عطاران برای فیلم «روشن» سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد و رویا افشار سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «مامان» را دریافت کردند. پوریا رحیمی‌سام برای بازی در فیلم «زاوالا» و گلاره عباسی با فیلم «ابلق» برنده جوایز نقش مکمل مرد و زن شدند. جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران هم به «ابلق» ساخته‌ی نرگس آبیار رسید.
چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۰
چهلمین دوره جشنواره که همچنان متاثر از کرونا بود اما این بار با قدرت بیشتری شروع به کار کرد. در این دوره‌هادی حجازی فر که به عنوان بازیگر و کارگردان برای اولین بار پا به جشنواره گذاشته بود توانست «موقعیت مهدی» را با تهیه کنندگی حبیب الله والی نژاد به سیمرغ بهترین فیلم برساند. رضا میر کریمی با فیلم «نگهبان شب» به جایزه بهترین کارگردانی رسید. امین حیایی پس از سال‌ها برای بازی در فیلم «برف آخر» جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کرد و طناز طباطبایی برای بازی در فیلم «بی رویا» به کارگردانی آرین وزیردفتری توانست جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را با خود به خانه ببرد. بهترین فیلمنامه هم به فیلم «علف زار» و کارگردان فیلم اولی و خوش فکر آن یعنی کاظم دانشی رسید. نکته قابل توجه و حاشیه جشنواره سال گذشته هم حذف سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم بود که مورد اعتراض برخی از کارگردان‌ها و تهیه کننده‌ها قرار گرفت.
حال و در فاصله کمی که تا شروع جشنواره چهل و یکم باقی مانده باید منتظر ماند و دید که قرار است امسال شاهد چه فیلم‌هایی باشیم و در نهایت سیمرغ بر روی شانه چه کسانی خواهد نشست!
نویسنده: علی کلانتری