نزدیک یکسال میشود که 475 نفر از زائران خانه خدا را در روز عید قربان با بدتدبیری آلسعود از دست دادهایم. بیش از 300 روز از بیپدر، بیخواهر و برادر و بیهمسر شدن 475 خانواده میگذرد روزهایی که با غم و اندوه سپری شد. غم و اندوه از کوتاه بودن دستشان در مجازات مسببین حادثه. آنها هیچ وقت از شهادت خانوادههایشان ناراحت نشدند بلکه از میزبان زائران خدا ناراحتند میزبانی که حتی اجازه نداده است یک فريم از فیلمهای حادثه دیده شود.
یکی از خانوادههای که در جریان این فاجعه عزیزشان را از دست دادهاند، خانواده شهید رکنآبادی سفیر سابق ایران در لبنان هستند، فردی که پرونده شهادتش با ابهامات زیادی روبهرو بوده و بدن مطهرش بعد از 60 روز بیخبری تحویل خانواده شده است. به همین منظور به سراغ برادر شهید رفتیم تا یکبار دیگر درباره ابعاد ماجرا بپرسیم.
مرتضی رکنآبادی که نقش سخنگوی خانواده شهید را این روزها گرفته با همان روحیه شهید میزبانمان شد و به سوالاتمان پاسخ داد.
شاید اولین سوالی که در ذهن هر کسی ایجاد میشود این است که با توجه به شرایط شهید رکنآبادی و سوءقصدهایی که به جان شهید قبل از شهادتشان در لبنان شده بود به سفر مکه رفت، در حالی که میدانیم سعودیها از همکاری با صهیونیستها ابایی ندارند؟
از حدود ۴ ماه قبل از سفر حج مسئولان بعثه مقام معظم رهبري با توجه به شناختي که از دکتر غضنفر رکنآبادی داشتند از ايشان درخواست کردند که در موسم حج سال ۱۳۹۴ آنها را در عمليات برگزاري حج همراهي کند. به جرات ميتوانم بگويم که بنده جز اولين نفراتي بودم که با برادرم و حتي با مسئولان مربوطه صحبت کردم و از خطرات اين سفر براي او مطالبي را بازگو کردم.
پس از من هم تقريبا تمامي دوستان و آشناياني که او را میديدند و از سفر ايشان به حج مطلع میشدند به برادرم هشدار میدادند که سفر حج سفر خطرناکي براي ايشان است اما شهيد رکنآبادی اين سفر را در چارچوب تکليف انقلابي و شرعي خود ارزيابي میکردند. برادرم در پاسخ به من گفت که من مامور به تکليف هستم و امروز هم اين تکليف به عهده من گذاشته شده است.
چرا با وجود حساسیتهای موجود برادرتان محافظ شخصی نداشتند و یا در زمانهای خلوتتر مناسک را انجام نمیداند؟
من معتقدم که شهيد رکنآبادی از تمامي خطراتي که او را تهديد میکرد حتي بهتر از بنده آگاه بود اما او هميشه به هدفش فکر میکرد. تا آنجا که من بخاطر میآورم در تمامي صحنههای انقلاب از ابتدا حاضر بودند و هميشه همراه و کنار مردم بودند. ايشان هيچ وقت بين خودش ومردم فاصلهای نمیگذاشت همچنانکه با وجود گوشزد کردن خطرات سفر حج برادرم با گذرنامه عادي و شخصي خود عازم اين سفر شد . اعزام برادرم با گذرنامه عادي در نهايت سبب شد که حتي سعوديها منکر ورود برادرم به کشور عربستان سعودي شوند تا اينکه با انتشار مدارک مربوط به ورود شهيد رکنآبادی به کشور عربستان سعودي سکوت کردند.
از نحوه اطلاعتان از فاجعه منا بگویید؟
روز عيد قربان بود حدود ساعت ۱۲ که در خانه میهمان هم داشتيم. در حال مرتب کردن اوضاع بودم که میهمان بنده مرا صدا زد و با تعجب توجه من را به سمت صفحه تلويزيون جلب میکرد. ديدن تصوير حاجياني که بر روي يکديگر ريخته شده بودند مرا به حيرت برد. من چهار بار به حج تمتع مشرف شدهام و بارها از مسير جمرات عبور کرده بودم، پذيرش چنين چيزي برايم غيرممکن بود. اما چند لحظه بعد به همه میهمانان گفتم حاجي (شهيد رکنآبادی) را بردند.
من اطمینان داشتم سعوديهای صهيونيست از کنار فرصت حضور دکتر رکنآبادی در عربستان سعودي به راحتي نخواهند گذشت. سعوديها بارها و بارها برادرم را در لبنان هدف ترور قرار داده بودند که تنها يکي از اين ترورها بخاطر ابعاد وسيع آن رسانهای شد که طي آن حمله انتحاري به سفارت صورت گرفت و دهها تن شهيد و بيش از صد تن مجروح شدند. از اين لحظه پيگيريهای تلفني را شروع کردم. تلفن ايشان در دسترس نبود بنابراين با دوستانم در سازمان حج و زيارت و بعثه تماس گرفتم... هيچکس خبري از رکنآبادی نداشت.
پيگيريهای من تا شب ادامه داشت تمامي اعضاي خانوادهام به من زنگ ميزدند و از من قضيه را پيگيري میکردند و من براي آرام کردن آنها به ناچار گفتم که با برادرم صحبت کردهام و حالش خوب است و اين سبب شد که حداقل پدر و مادر و برادران و خواهرانم شب اول را آرام بخوابند و اين در حالي بود که من تا صبح بيدار بودم... پيگيريها روز بعد ادامه يافت اما هيچ پاسخي نداشتيم و حدود ۵۰ روز ما بلاتکليف بوديم و فقط خدا ميداند که در اين ۵۰ روز به ما چه گذشت.
خانواده به عربستان رفتند تا پیکر را بازگردانند، آنجا چه گذشت؟
حدود ۵۰ روز از جنايت منا میگذشت که يک شب مسئولان سازمان حج و زيارت عکسي را براي من ارسال کردند و گفتند که اين تصوير پيکر برادر شهيد شماست. شب خيلي سختي بود تا صبح نخوابيدم فکر میکردم که چگونه بايد اين خبر را به خانواده بدهم. از آقاي مهندس اوحدي خواستم قضيه مخفي بماند تا هويت پيکر تاييد شود.
برنامهريزيهایی با هماهنگي سازمان حج و زيارت صورت گرفت و دو برادر من به همراه برادرزادهام به کشور عربستان سعودي عزيمت کردند تا هويت پيکر را تاييد کنند. اگرچه تاييد هويت پيکر از روي ظاهر کاري نشدني بود و تنها با ارائه مدارک سعوديها مبني بر آزمايش دياناي و تاييد عکس پيکر برادرم که به ادعاي سعوديها مربوط به روزهاي نخستين حادثه بود توسط دختر شهيد اين کار صورت گرفت.
يعني برادران و برادرزاده شما پيکر را نديدند و تحويل گرفتند؟
تصويري که سعوديها ادعا کرده بودند براي ۵ روز بعد از شهادت و قبل از دفن است به برادران بنده نشان داده شد يعني همان عکسي که مسئولان سازمان حج و زيارت قبلا در اختيار بنده قرار داده بودند و برادرزادهام اين عکس را در نهايت تاييد کرد و با توجه به شماره عکس و شماره مقبره جسد مربوط به عکس از قبر خارج شد و در معرض ديد دو برادرم قرار گرفت که از نظر ظاهر تغييرات زيادي کرده بود و به هيچوجه امکان شناسايي از طريق ظاهر وجود نداشت که اين جسد به ايران منتقل شد و بررسيهای پزشکي قانوني نشان داد که پيکر متعلق به شهيد رکنآبادی است.
راجع به برداشتن برخی از اعضای بدن برادرتان چقدر شایعات درست بود؟
به محض نبش قبر و بازکردن پيکر؛ برادران بنده متوجه يک برش روي سينه و روي سر شهيد میشوند که سعوديها ادعا کرده بودند اين کالبدشکافي براي خروج امعا و احشا که از فساد جسد جلوگيري میکند صورت گرفته است. سوال من اينجاست که آيا سعوديها تمامي ۸۰۰۰ پيکر شهداي منا را کالبدشکافي کردهاند يا تنها پيکر شهيد رکنآبادی را کالبدشکافي کردهاند؟ که البته با توجه به حجم کار و خارج شدن امور از دست سعوديها پاسخ اين سوال ناگفته پيداست.
چرا پیگیریهایتان را ادامه نمیدهید؟
ما ديگر نميدانيم به کجا بايد مراجعه کنيم. پيگيريهای ما در وزارت امور خارجه به جايي نرسيده است. مقام معظم رهبري از همان روز اول حادثه بر تشکيل کميته حقيقتياب و پيگيري حقوقي جنايت منا تاکيد داشته اند حالا شما خود از سازمانهايي که بايد اين امور را پيگيري کنند بپرسيد که چکار کردهاند. الان يکسال از اين جنايت میگذرد و تا الان ما شاهد پيگيري خاصي نبودهايم.
چندي پيش جوانان تهراني به سفارت سعودي در تهران حمله کردند و شما ديديد که سعوديها با ما چه کارها که نکردند. تازه در جريان اين حادثه کسي آسيب نديده بود و تنها يک ساختمان صدمه ديده بود حالا شما ببينيد ما درخصوص جنايت منا و حادثه جرثقيل چکار کردهايم؟ به همه اينها ماجراي فرودگاه جده (دو نوجوان) و دهها حادثه و فاجعه ديگر را هم اضافه کنيد و بينيد ما چکار کردهايم؟
مقصران پیگیری نشدن ماجرا را چه کسانی میدانید؟
من عزمي در مسئولان براي پيگيري جنايت منا و حادثه جرثقيل نديدهام. هنوز هيچ شکايتي از جنايتکاران سعودي توسط وزارت امور خارجه ثبت نشده است. تمامي تلاش مسئولان نسبت به خانواده شهداي منا اين است که آنها را آرام کنند اما ما تنها زماني آرام میشويم که جنايت سعوديها در دادگاههاي بينالمللي به آنان اثبات شود و آنان در مقابل خانواده شهدا پاسخگو باشند. بايد کميته حقيقتياب تشکيل شود و تصاوير دوربينهای منا که حوادث را ثبت کرده است در اختيار مسئولان قرار گيرد به نظرم اين گام نخست در روشن کردن جنايت منا است.
پيگيري اين ماجرا چقدر میتواند به عزت پاسپورت ايراني (شعار دولت) کمک کند؟
شما ببينید ۲ دوچرخه سوار اروپايي در ايران براي ۲ روز گم میشوند؛ رئيسجمهور کشورشان موضعگيري میکند عزت پاسپورت اين است نه اينکه يکسال از شهادت ۴۷۵ زائر ايراني گذشته است و تا الان ما خانواده شهدا حتي از رئيسجمهورمان يک پيام تسليت نشنيدهايم.
ما عزت ايراني را اول در خاک خودمان بايد ارج نهيم تا مقدمه عزت پاسپورت ايراني را در خارج فراهم کنيم. همگان ديدند که مقام معظم رهبري چگونه درخصوص بازگرداندن ابدان مطهر شهداي منا موضعگيري کردند. عزت اين است که همه ببينند مسئولان کشور چگونه از حقوق شهروندان دفاع میکنند نه اينکه در برابر جنايتي که رخ داده سکوت کنيم. اين سکوت هيچ وقت به نفع عزت و اقتدار نظام نيست.
روزنامه عکاظ به نقل از منابع آگاه! از برگزاری دادگاه مقصران درخصوص حادثه جرثقيل خبر داده بود آیا شنیدید؟ نظرتان درباره این کار چیست در حالی که هنوز حاضر نیستند درباره فاجعه منا صحبت کنند؟
درخصوص حادثه جرثقيل روزنامههای سعودي اعلام کردهاند که دادگاه اين حادثه در سعودي برگزار میشود. اگر چنين است چرا يکي از خانوادههای شهداي ايراني و يا مسئولان ايراني حضور ندارند. نتيجه اين دادگاه اگر هم که برگزار شده باشد با توجه به اينکه در خاک سعودي و توسط قاضي سعودي و... برگزار میشود ناگفته پيداست.
قصد پيگيري شخصي و يا راهاندازی کمپين نداريد؟
۱۱ ماه است که پيگير تشکيل انجمني هستيم تا بتوانيم جنايت منا را از طريق اين سازمان مردم نهاد پيگيري کنيم اما تا امروز موانع مختلفي بر سرراه ما ايجاد شده است. اميدواريم که بتوانيم با تشکيل اين انجمن از حقوق شهداي جنايت منا و مسجدالحرام دفاع کنيم. ضمن آنکه مصمم هستیم درباره قصورهای صورت گرفته در دیدار اخیری که با رهبری داریم با ایشان صحبت کنیم.
مائده شیرپور