تهران دیروز میزبان نشست سران جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه بود. رئیسی، پوتین و اردوغان در حالی با محوریت دور هفتم نشست روند آستانه برای بررسی و تقویت ثبات و امنیت در سوریه گرد هم آمدند که همزمان دیدارها و توافقات دو جانبه و سه جانبه‌ای میان طرفین صورت گرفت. نکته مهم در این رویداد بزرگ منطقه‌ای و جهانی که نشانگر شکل‌گیری ساختار جدید چند جانبه‌گرایی در برابر یک جانبه‌گرایی امریکایی می‌باشد، تاثیرات این توافقات بر اصل خنثی سازی تحریم‌ها و مقابله با فشارها و تهدیدات غرب می باشد. هر چند که محافل رسانه‌ای و سیاسی غربی با اهمیت زدایی از دستاوردهای این توافقات و حتی تحریک احساسات تاریخی مردم ایران علیه روسیه و ترکیه برآن بوده‌اند تا این نشست ها را بی اثر برای منافع ایران نشان دهند اما نگاهی واقع بینانه به آنچه دیروز صورت گرفته بیانگر حقیقتی دیگر است که اساس آن را نیز اهداف اقتصادی تشکیل می‌دهد. نگاهی به کارنامه غربی‌ها علیه ایران نشان می‌دهد که ابزار تحریم بر اساس اصل ممانعت از مراودات اقتصادی و تجاری ایران با سایر کشورها، جلوگیری از سرمایه گذاری خارجی در ایران، محدود و مسدود سازی مراودات بانکی تهران با سایر کشورها استوار بوده است.
این روند حتی اکنون نیز که غرب به اذعان «شرمن» قائم مقام وزارت خارجه آمریکا جهان به نفت ایران نیاز دارد ادامه یافته است. آنچه در سفر اردوغان و پوتین به تهران روی داده در کنار امضای ده‌ها توافق نامه تجاری و اقتصادی برای افزایش مراودات، در دو حوزه سرمایه‌گذاری و مراودات بانکی قابل توجه است. بر اساس توافقات صورت گرفته روسیه ۴۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد که در کنار شکستن فضای تحریمی می‌تواند مولفه‌ای برای هماهنگی بیشتر میان دو کشور به عنوان قطب‌های اصلی انرژی در جهان باشد. جنگ اوکراین و نیاز شدید غرب به انرژی نشان داد که این مسئله می‌تواند ابزار کارآمدی برای فشار بر کشورهای غربی برای دست کشیدن از زیاده‌خواهی‌هایشان باشد.
در همین حال بر اساس توافقات صورت گرفته مراودات بانکی و مالی دو کشور براساس روبل و ریال و کاهش وابستگی به دلار خواهد بود که تاثیرات بسیاری بر مقابله با تحریم‌ها خواهد داشت. نکته مهم آنکه توسعه روابط با ترکیه و روسیه می‌تواند مولفه‌ای برای توسعه روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، پیمان شانگهای، اوراسیا و بریکس باشد که ثبت کننده طرح اقتصادی شمال - جنوب خواهد بود که منافع بسیاری برای کشور به همراه خواهد داشت.
نکته مهم دیگری که در نشست تهران رقم زده شد، توافق سه کشور برای تقویت امنیت در سوریه بویژه با تروریسم و مداخلات امریکا و رژیم صهیونیستی در این کشور است. در ماه‌های اخیر به دلیل برخی ملاحظات امنیتی ترکیه، و تصور غرب مبنی بر کاهش نقش آفرینی روسیه در سوریه به دلیل جنگ اوکراین، خطر جنگ در مرزهای ترکیه و سوریه شدت گرفته است. غرب همواره بر آن بوده تا با گرفتار سازی ایران در منازعات منطقه‌ای توان اقتصادی و دیپلماسی ایران را با فرسایش مواجه سازد چنانکه نمود آن را در مرزهای ایران با افغانستان، عراق ، همسایگان شمالی می‌توان مشاهده کرد. در حالی بایدن رئیس جمهور امریکا با سفر به تل‌آویو و ریاض به دنبال درگیر سازی ایران در منازعاتی جدید بود که ابتکار عمل‌های دیپماتیک تهران این امر را ناکام ساخت.
نشست تهران مولفه‌ای مهم برای بهبود امنیت در مرزهای سوریه و ترکیه بوده که می‌تواند بعد دیگر طراحی ضد ایرانی غرب را خنثی سازد. نکته پایانی آنکه از محورهای نشست تهران را دیدار پوتین و اردوغان بویژه با محوریت بحران اوکراین بوده است. نزدیک شدن دیدگاه این کشورها می‌تواند مولفه‌ای برای تقویت راهکار سیاسی برای حل بحران اوکراین و باز شدن مسیری برای امنیت غذایی جهان باشد. مسئله‌ای که با توجه به مناسبات اقتصادی ایران با روسیه و اوکراین از یک سو، و سوء استفاده غرب از این جنگ برای تحریم و تشدید علیه کشورهایی مانند ایران، توافقات اردوغان و پوتین که با میزبانی ایران صورت گرفته می‌توان گامی مهم برای مقابله با این چالش‌ها دانست. به هر تقدیر می‌توان گفت که نشست سه جانبه تهران هر چند در ظاهر رویکردی امنیتی و سیاسی داشته اما در نهایت دستاوردهای اقتصادی قابل توجهی به همراه دارد که در صورت پیگیری مداوم و همه گیر این توافقات می‌تواند مولفه‌ای مهم برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و شکستن سیاست‌های یک جانبه‌گرایانه غرب و تقویت نقش آفرینی ایران در عرصه منطقه‌ای و جهانی باشد.
نویسنده: قاسم غفوری
این روند حتی اکنون نیز که غرب به اذعان «شرمن» قائم مقام وزارت خارجه آمریکا جهان به نفت ایران نیاز دارد ادامه یافته است. آنچه در سفر اردوغان و پوتین به تهران روی داده در کنار امضای ده‌ها توافق نامه تجاری و اقتصادی برای افزایش مراودات، در دو حوزه سرمایه‌گذاری و مراودات بانکی قابل توجه است. بر اساس توافقات صورت گرفته روسیه ۴۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد که در کنار شکستن فضای تحریمی می‌تواند مولفه‌ای برای هماهنگی بیشتر میان دو کشور به عنوان قطب‌های اصلی انرژی در جهان باشد. جنگ اوکراین و نیاز شدید غرب به انرژی نشان داد که این مسئله می‌تواند ابزار کارآمدی برای فشار بر کشورهای غربی برای دست کشیدن از زیاده‌خواهی‌هایشان باشد.
در همین حال بر اساس توافقات صورت گرفته مراودات بانکی و مالی دو کشور براساس روبل و ریال و کاهش وابستگی به دلار خواهد بود که تاثیرات بسیاری بر مقابله با تحریم‌ها خواهد داشت. نکته مهم آنکه توسعه روابط با ترکیه و روسیه می‌تواند مولفه‌ای برای توسعه روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، پیمان شانگهای، اوراسیا و بریکس باشد که ثبت کننده طرح اقتصادی شمال - جنوب خواهد بود که منافع بسیاری برای کشور به همراه خواهد داشت.
نکته مهم دیگری که در نشست تهران رقم زده شد، توافق سه کشور برای تقویت امنیت در سوریه بویژه با تروریسم و مداخلات امریکا و رژیم صهیونیستی در این کشور است. در ماه‌های اخیر به دلیل برخی ملاحظات امنیتی ترکیه، و تصور غرب مبنی بر کاهش نقش آفرینی روسیه در سوریه به دلیل جنگ اوکراین، خطر جنگ در مرزهای ترکیه و سوریه شدت گرفته است. غرب همواره بر آن بوده تا با گرفتار سازی ایران در منازعات منطقه‌ای توان اقتصادی و دیپلماسی ایران را با فرسایش مواجه سازد چنانکه نمود آن را در مرزهای ایران با افغانستان، عراق ، همسایگان شمالی می‌توان مشاهده کرد. در حالی بایدن رئیس جمهور امریکا با سفر به تل‌آویو و ریاض به دنبال درگیر سازی ایران در منازعاتی جدید بود که ابتکار عمل‌های دیپماتیک تهران این امر را ناکام ساخت.
نشست تهران مولفه‌ای مهم برای بهبود امنیت در مرزهای سوریه و ترکیه بوده که می‌تواند بعد دیگر طراحی ضد ایرانی غرب را خنثی سازد. نکته پایانی آنکه از محورهای نشست تهران را دیدار پوتین و اردوغان بویژه با محوریت بحران اوکراین بوده است. نزدیک شدن دیدگاه این کشورها می‌تواند مولفه‌ای برای تقویت راهکار سیاسی برای حل بحران اوکراین و باز شدن مسیری برای امنیت غذایی جهان باشد. مسئله‌ای که با توجه به مناسبات اقتصادی ایران با روسیه و اوکراین از یک سو، و سوء استفاده غرب از این جنگ برای تحریم و تشدید علیه کشورهایی مانند ایران، توافقات اردوغان و پوتین که با میزبانی ایران صورت گرفته می‌توان گامی مهم برای مقابله با این چالش‌ها دانست. به هر تقدیر می‌توان گفت که نشست سه جانبه تهران هر چند در ظاهر رویکردی امنیتی و سیاسی داشته اما در نهایت دستاوردهای اقتصادی قابل توجهی به همراه دارد که در صورت پیگیری مداوم و همه گیر این توافقات می‌تواند مولفه‌ای مهم برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و شکستن سیاست‌های یک جانبه‌گرایانه غرب و تقویت نقش آفرینی ایران در عرصه منطقه‌ای و جهانی باشد.
نویسنده: قاسم غفوری
