چالش
گزاره پانزدهم
دریاچه ارومیه روزگاری نه چندان دور چشم وچراغ کشاورزی وپایگاه جهانی پرندگان حیات وحش در مرزهای غربی کشور بود اما بی حرمتی ها در بهره وری ازافزایش مصرف وممانعت ها از ورود حقابه اکوسیستمی با حفرچاه ها در حریم آن باعث گردید تا این ارتفاع بلند به شدت افت پیدا کند اگرچه هامون و هیرمند ها هم سرنوشتی بهتر نداشتند تا هرسال در گوشه ای از پهنه ایران خبر تاسف بار مرگ پیرامون خشک شدن برکه یا تالابی به گوش برسد همچنان که گاوخونی خالی از مرغان مهاجر شد وانزلی نیز روزهای ناگواری را سپری می کنند تا همه این اتفاقات نگران کننده پایان یک تمدن سبزرا گواهی دهند. پیداست آلودگی هوا و محیط زیست زایده دستگاری در لایه اوزن است. یخ های قطبین پس از میلیون ها سال از جاکنده وسرگردان اقیانوس ها می شوند که همین چند وقت پیش قطعه ای از آنها به وسعت یک کلان شهروقطری به عمق گودی اقیانوس مشاهده گردید تا نشان دهد قرن جدید آغاز گزند یک انحطاط برای اکوسیستم هایی است که میلیارد ها سال دوام آورده اند و امروز نوبت سرزمین هایی می شود که باید تقاص زیاده طلبی ها ی ساحل نشینان غرب بدون دغدغه بی آبی را بدهند. کشورهایی همچون ایران که نیمی ازآن را کویر ها تشکیل می دهد ونیمه دیگر نیز می رود تا به آن بپیوندد . خاطرات بجامانده از شرق شناسان بزرگ که اکثر آنها از اهالی قاره سبز یعنی اروپا بوده و در مهد آب وسرسبزی زندگی می کردند شهر اصفهان چهار صد سال پیش را بهشتی در دل این کویر نام برده اند که ای کاش امروز هم زنده بودند وسری به آن می زدند تا شاهد آغازبحران فرونشست زمین در این مدینه ثانی باشند و مشاهده کنند چگونه آب خاکستری جانشین رودخانه همیشه زنده زایند رودی شده که سمبل شعرسرایندگان نام آور آن بوده است. اگرچه این اتفاق نیزحاصل غارت ذخایر از عمق زمین می باشد.که امروز ارتفاع حفر چاه های آن به هزارمتر نزدیک می شود در حالیکه هفتاد سال قبل در همین منطقه از گودالهایی به عمق سه متر آب زلالی چشم هارا نوازش می دادزیرا زاینده رود ی خروشان در دل آن جاری بود تا زمین را سیراب کنداما حالا برهوتی بیش نیست تا تمامی چاههای فلمن ومتعلق به شهرداری و تامین آب شرب آن خشک شوند ! قصه فقط جفا به سند حقابه شیخ بهایی نیست که در ربع قرن اخیر بازیچه دست های سیاسی شده بلکه امروز نوبت چشمه کوهرنگ هم فرا می رسد تا حال خوش گدشته را نداشته باشد که روزگاری هزار ودویست لیتر آب در ثانیه نحویل می داد . این نگرانی تنها برای استان اصفهان نیست که بایداز حقابه ای مشخص بهره می برد بلکه مهد تولید آب یعنی استان چهارمحال وبختیاری هم باید نگران باشد زیرا برای ساکنان آن مشکلات بسیاری را ایجاد خواهد کرد. البته نمی توان نقش اقداماتی همچون تهدید لایه اوزون توسط شرق وغرب را دراسراف آب نادیده بخصوص بمنظور ایجاد هرچه بیشتر خنکایی نادیده انگاشت که اقدامات انسانی همچون تونل کشی وزه کشی های انجام شده در دنباله آن که همانند طنابی است برای خفه نمودن تا به گردن چشمه پیچیده شود ونفس های آن را به شماره اندازد و نتواند حقابه های در تعهد خود را تامین کند که چند وقت پیش کارشناسان را به هشداری سخت وادار نمود تا بگویند«با احداث تونل های جدید طی دوماه آینده چشمه کوهرنگ به کلی خشک خواهد شد. درست است که دمای کره زمین افزایش یافته واقلیم ها نیز تغییر پیدا کرده اند اما تغییرات ناشی از دستکاری های انسانی فراتر از طبیعت بوده تا سرعت از میان رفتن چشمه کوهرنگ را چندین برابر کند . چشمه ای که تا همین یکی دوماه قبل مملو وسرشاراز آب بود اما به یکباره روبه خشکیدن رفت که یکی از علت های آن انجام طرحهای زیاده طلبانه انتقال آب است». رئیس نظام صنفی ومنابع طبیعی استان چهار محال وبختیاری درباره نزول آب در کوهرنک گفنه بود« چشمه کوهرنگ یکی از بهترین چشمه هایی است که میلیون ها سال آب در آن جاری بودوهیچ وقت به این شدت کم آب نشده بود اما یکی از دلایل اصلی خشکسالی متمادی بود که چندین سال است اتفاق افتاده و البته یخچال ها در آن منطقه کاملا" ذوب شده است که انتقال آب نیز در تسریع خشک شدن چشمه تاثیر بسیار زیادی داشته است و به جرئت میتوان گفت اگر دستکاری های انسانی وجود نداشت همچنان چشمه کوهرنگ پر آب باقی می ماند زیرا هرکجا انتقال آب اتفاق می افتد اثرات مخرب و سوء بر محیط زیست را نیز بهمراه دارد. انتقال آب وانفجار هایی که در این زمینه صورت می گیرد بخشی از آب را به سمت زمین وارد می کند که سطح آن افت پیدا خواهد کرد. وضعیت چشمه در حال حاضر بحرانی است . متاسفانه اگر در این منطقه بارندگی اتفاق نیفتد تا دوماه آینده چشمه بطور کلی خشک خواهد شد متاسفانه مسئولان به جای کارکردن دربحث آبخوان داری ومقابله با خشکسالی فقط به طبیعت دستبرد می زدند ونتیجه آن هم خشک شدن چشمه گوهرنگ است . درحال حاضر در حوزه کارون وبهشت آباد هم دچار بحران شده ایم وعملا" شیلات ها هم در پایین دست کوهرنگ خشک شده اند و زیست گاهها راهم از دست خواهیم داد که بعد از آن زیستگاهای جانوری هم در خطرانقراض می باشد .متاسفانه تونل هایی در دست احداث است که برای ساخت آنها انفجار هایی اتفاق می افتد واینها روند خشک شدن در یاچه را سریع تر خواهد کرد که باید بجای آن در بالا دست منطقه برای بارورسازی ابر ها اقدام نمود واز این طریق منبع آب چشمه را پر کرده واجازه نداد اقدامات انسانی همچنان حرارت کوهرنگ را که امروز۵ درجه افزایش یافته گرم تر کند و این خود یکی از مسائل ودلیل برای ذوب یخچالهای منبع آب چشمه بوده است. متاسفانه در کشور مدیریت برای آب مصرفی وجود ندارد که حتی اکثر شهرستانها ی استان چهار محال وبختیاری هم با مشکل آب شرب مواجه هستند و شامل شهرستان کوهرنگ هم که به عنوان قطب آبخیز مطرح است می شود تا روستاهایی در آن با مشکل کمبود آب روبرو باشند» این پایان یک تراژدی نیست زیرا پس از آن نوبت خاموش شدن چراغ کسب وکار جمعیتی چند میلیونی در استانهایی همچون منبع اصلی آب در بام کشور و همسایه آن اصفهانی خواهد بود که نان فرهنگ وتمدن موجود در دیار خود را می خورند و امروز باید در اندیشه ی تازه بمنظور تامین معاش وسکنی باشند ! که این سوال پیش می اید چرا پساب فاضلاب کلانشهر اصفهان بمنظور آبیاری فضای سبزهمچنان در اختیار شهرداری قرار نمی گیرد تا ناچار نباشند از باقی مانده ذخایر چاههای خطر آفرین فرونشست شهر واسراف آب قابل شرب استفاده کنند که آیا نیازمند اهرم فشار نمایند گان در مجلس شورای اسلامی به مدیریت استان است ویانقد مداوم رسانه های مکتوب گریزان از دریافت رپورتاژآگهی هارا می طلبد ویا هنوز هم آبشخورآن از خود شیفتگی های ملوک الطفایفی سرچشمه می گیرند!؟ همین چندروز پیش بود که ساز عزا ی خشک شدن چشمه کوهرنگ توسط اهالی منطقه نواخته شدوبه گوش رسانه ملی هم رسید که صور اسرافیلی برای شرکت آبفای استان اصفهان باشد تا اقرار کنند طی یازده سال طلایی گذشته از محل کب در آمد های کلان حراج سرمایه ای گرانبها بنام آب چه اقدام عاجل ومثبتی بمنظور احیای آبخوان ها نمود ه ویا مصرف سرانه را به نصف تقلیل داده اند؟ انشا الله این سلسله مطالب پیرامون پشت پرده های مدیریت توزیع آب شرب در اصفهان تا بیدار شدن متولیان و حذف خود شیفتگی ها از دامنه اجرایی ادامه خواهد داشت.
نویسنده: حسن روانشید
گزاره پانزدهم
دریاچه ارومیه روزگاری نه چندان دور چشم وچراغ کشاورزی وپایگاه جهانی پرندگان حیات وحش در مرزهای غربی کشور بود اما بی حرمتی ها در بهره وری ازافزایش مصرف وممانعت ها از ورود حقابه اکوسیستمی با حفرچاه ها در حریم آن باعث گردید تا این ارتفاع بلند به شدت افت پیدا کند اگرچه هامون و هیرمند ها هم سرنوشتی بهتر نداشتند تا هرسال در گوشه ای از پهنه ایران خبر تاسف بار مرگ پیرامون خشک شدن برکه یا تالابی به گوش برسد همچنان که گاوخونی خالی از مرغان مهاجر شد وانزلی نیز روزهای ناگواری را سپری می کنند تا همه این اتفاقات نگران کننده پایان یک تمدن سبزرا گواهی دهند. پیداست آلودگی هوا و محیط زیست زایده دستگاری در لایه اوزن است. یخ های قطبین پس از میلیون ها سال از جاکنده وسرگردان اقیانوس ها می شوند که همین چند وقت پیش قطعه ای از آنها به وسعت یک کلان شهروقطری به عمق گودی اقیانوس مشاهده گردید تا نشان دهد قرن جدید آغاز گزند یک انحطاط برای اکوسیستم هایی است که میلیارد ها سال دوام آورده اند و امروز نوبت سرزمین هایی می شود که باید تقاص زیاده طلبی ها ی ساحل نشینان غرب بدون دغدغه بی آبی را بدهند. کشورهایی همچون ایران که نیمی ازآن را کویر ها تشکیل می دهد ونیمه دیگر نیز می رود تا به آن بپیوندد . خاطرات بجامانده از شرق شناسان بزرگ که اکثر آنها از اهالی قاره سبز یعنی اروپا بوده و در مهد آب وسرسبزی زندگی می کردند شهر اصفهان چهار صد سال پیش را بهشتی در دل این کویر نام برده اند که ای کاش امروز هم زنده بودند وسری به آن می زدند تا شاهد آغازبحران فرونشست زمین در این مدینه ثانی باشند و مشاهده کنند چگونه آب خاکستری جانشین رودخانه همیشه زنده زایند رودی شده که سمبل شعرسرایندگان نام آور آن بوده است. اگرچه این اتفاق نیزحاصل غارت ذخایر از عمق زمین می باشد.که امروز ارتفاع حفر چاه های آن به هزارمتر نزدیک می شود در حالیکه هفتاد سال قبل در همین منطقه از گودالهایی به عمق سه متر آب زلالی چشم هارا نوازش می دادزیرا زاینده رود ی خروشان در دل آن جاری بود تا زمین را سیراب کنداما حالا برهوتی بیش نیست تا تمامی چاههای فلمن ومتعلق به شهرداری و تامین آب شرب آن خشک شوند ! قصه فقط جفا به سند حقابه شیخ بهایی نیست که در ربع قرن اخیر بازیچه دست های سیاسی شده بلکه امروز نوبت چشمه کوهرنگ هم فرا می رسد تا حال خوش گدشته را نداشته باشد که روزگاری هزار ودویست لیتر آب در ثانیه نحویل می داد . این نگرانی تنها برای استان اصفهان نیست که بایداز حقابه ای مشخص بهره می برد بلکه مهد تولید آب یعنی استان چهارمحال وبختیاری هم باید نگران باشد زیرا برای ساکنان آن مشکلات بسیاری را ایجاد خواهد کرد. البته نمی توان نقش اقداماتی همچون تهدید لایه اوزون توسط شرق وغرب را دراسراف آب نادیده بخصوص بمنظور ایجاد هرچه بیشتر خنکایی نادیده انگاشت که اقدامات انسانی همچون تونل کشی وزه کشی های انجام شده در دنباله آن که همانند طنابی است برای خفه نمودن تا به گردن چشمه پیچیده شود ونفس های آن را به شماره اندازد و نتواند حقابه های در تعهد خود را تامین کند که چند وقت پیش کارشناسان را به هشداری سخت وادار نمود تا بگویند«با احداث تونل های جدید طی دوماه آینده چشمه کوهرنگ به کلی خشک خواهد شد. درست است که دمای کره زمین افزایش یافته واقلیم ها نیز تغییر پیدا کرده اند اما تغییرات ناشی از دستکاری های انسانی فراتر از طبیعت بوده تا سرعت از میان رفتن چشمه کوهرنگ را چندین برابر کند . چشمه ای که تا همین یکی دوماه قبل مملو وسرشاراز آب بود اما به یکباره روبه خشکیدن رفت که یکی از علت های آن انجام طرحهای زیاده طلبانه انتقال آب است». رئیس نظام صنفی ومنابع طبیعی استان چهار محال وبختیاری درباره نزول آب در کوهرنک گفنه بود« چشمه کوهرنگ یکی از بهترین چشمه هایی است که میلیون ها سال آب در آن جاری بودوهیچ وقت به این شدت کم آب نشده بود اما یکی از دلایل اصلی خشکسالی متمادی بود که چندین سال است اتفاق افتاده و البته یخچال ها در آن منطقه کاملا" ذوب شده است که انتقال آب نیز در تسریع خشک شدن چشمه تاثیر بسیار زیادی داشته است و به جرئت میتوان گفت اگر دستکاری های انسانی وجود نداشت همچنان چشمه کوهرنگ پر آب باقی می ماند زیرا هرکجا انتقال آب اتفاق می افتد اثرات مخرب و سوء بر محیط زیست را نیز بهمراه دارد. انتقال آب وانفجار هایی که در این زمینه صورت می گیرد بخشی از آب را به سمت زمین وارد می کند که سطح آن افت پیدا خواهد کرد. وضعیت چشمه در حال حاضر بحرانی است . متاسفانه اگر در این منطقه بارندگی اتفاق نیفتد تا دوماه آینده چشمه بطور کلی خشک خواهد شد متاسفانه مسئولان به جای کارکردن دربحث آبخوان داری ومقابله با خشکسالی فقط به طبیعت دستبرد می زدند ونتیجه آن هم خشک شدن چشمه گوهرنگ است . درحال حاضر در حوزه کارون وبهشت آباد هم دچار بحران شده ایم وعملا" شیلات ها هم در پایین دست کوهرنگ خشک شده اند و زیست گاهها راهم از دست خواهیم داد که بعد از آن زیستگاهای جانوری هم در خطرانقراض می باشد .متاسفانه تونل هایی در دست احداث است که برای ساخت آنها انفجار هایی اتفاق می افتد واینها روند خشک شدن در یاچه را سریع تر خواهد کرد که باید بجای آن در بالا دست منطقه برای بارورسازی ابر ها اقدام نمود واز این طریق منبع آب چشمه را پر کرده واجازه نداد اقدامات انسانی همچنان حرارت کوهرنگ را که امروز۵ درجه افزایش یافته گرم تر کند و این خود یکی از مسائل ودلیل برای ذوب یخچالهای منبع آب چشمه بوده است. متاسفانه در کشور مدیریت برای آب مصرفی وجود ندارد که حتی اکثر شهرستانها ی استان چهار محال وبختیاری هم با مشکل آب شرب مواجه هستند و شامل شهرستان کوهرنگ هم که به عنوان قطب آبخیز مطرح است می شود تا روستاهایی در آن با مشکل کمبود آب روبرو باشند» این پایان یک تراژدی نیست زیرا پس از آن نوبت خاموش شدن چراغ کسب وکار جمعیتی چند میلیونی در استانهایی همچون منبع اصلی آب در بام کشور و همسایه آن اصفهانی خواهد بود که نان فرهنگ وتمدن موجود در دیار خود را می خورند و امروز باید در اندیشه ی تازه بمنظور تامین معاش وسکنی باشند ! که این سوال پیش می اید چرا پساب فاضلاب کلانشهر اصفهان بمنظور آبیاری فضای سبزهمچنان در اختیار شهرداری قرار نمی گیرد تا ناچار نباشند از باقی مانده ذخایر چاههای خطر آفرین فرونشست شهر واسراف آب قابل شرب استفاده کنند که آیا نیازمند اهرم فشار نمایند گان در مجلس شورای اسلامی به مدیریت استان است ویانقد مداوم رسانه های مکتوب گریزان از دریافت رپورتاژآگهی هارا می طلبد ویا هنوز هم آبشخورآن از خود شیفتگی های ملوک الطفایفی سرچشمه می گیرند!؟ همین چندروز پیش بود که ساز عزا ی خشک شدن چشمه کوهرنگ توسط اهالی منطقه نواخته شدوبه گوش رسانه ملی هم رسید که صور اسرافیلی برای شرکت آبفای استان اصفهان باشد تا اقرار کنند طی یازده سال طلایی گذشته از محل کب در آمد های کلان حراج سرمایه ای گرانبها بنام آب چه اقدام عاجل ومثبتی بمنظور احیای آبخوان ها نمود ه ویا مصرف سرانه را به نصف تقلیل داده اند؟ انشا الله این سلسله مطالب پیرامون پشت پرده های مدیریت توزیع آب شرب در اصفهان تا بیدار شدن متولیان و حذف خود شیفتگی ها از دامنه اجرایی ادامه خواهد داشت.
نویسنده: حسن روانشید
