داخلی فرهنگ خبر

تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۶ فروردين ۱۴۰۲ ساعت ۲۱:۱۶

فهیم: فقدان درام و خلاقیت «برادران لیلا» را به پناه نمادگرایی برده است

فهیم و فراستی می‌گویند که شعارزدگی برجسته و نمادسازی برادران لیلا به خاطر عدم ساخت یک درام و خلاقیت سینمایی است و باعث شده تا با اثری روبرو باشیم که مدعی است واقعی است اما بیشتر یک کار ضدخانواده است که جز ارجاع به بیرون نمی‌تواند آن را زنده نگه دارد.
به گزارش تسنیم، فیلم برادران لیلا در ایام اخیر مورد توجه مردم قرار گرفت و درباره آن دیدگاه‌های گوناگونی خصوصاً ناظر به نمادگرایی و شعارزدگی گل درشت آن منتشر شد.
محمدتقی فهیم روزنامه‌نگار قدیمی و منتقد سینما در مصاحبه اختصاصی با ما در اینباره نکاتی را بیان کرد. او با بیان اینکه فیلم برادران لیلا شعارزده است گفت که شعارزدگی مختص جریان و نگاه خاصی در فیلمسازی نیست و هر جریان و نگاهی در سینما می‌تواند دچار شعارزدگی باشد. شعار یعنی اعلام موضع و البته اعلام موضع چه سیاسی و یا اجتماعی بد نیست پس کجا شعار بد است؟ آنجایی که تکرار یک پدیده بدیهی که همه آن را می‌دانند و از نزدیک لمس کرده‌اند را مرتب بیان کنیم. آشکار آن را فریاد بزنیم، این در هنر مذموم و زشت است.
او در ادامه گفت: این فیلم به شدت متکی بر اگزوتیک کردن پدیده‌های اجتماعی است و این را مانند شعار بیان می‌کند تا به اهداف خودش برسد. تبدیل به چیزی می‌‌کند که با آن غریبه هستیم مانند ادرار کردن در سینک ظرفشویی. شاید مواردی باشد که افرادی این کار را بکنند اما نادرند ولی ما آن را در زیست یک خانواده نشان می‌دهیم. در حالی که توده مردم ایران به طهارت و پاکی و این قبیل مسائل اعتقاد دارند. وقتی فیلمسازی نمونه نادر را در یک فیلم می‌گنجاند دیگر دنبال فیلم ساختن نیست بلکه دنبال اتفاقات غریبه‌ای با زندگی مردم است که آن ها را سلسله وار در یک فیلم نشان دهد. دیالوگ‌ها هم همین را می‌گوید.
این منتقد سینما در ادامه با اشاره به فلسفه و علت ساخت این فیلم توسط فیلمساز آن گفت که چرا پس فیلمساز به سمت ساخت این فیلم می‌رود، برای آنکه در فضای دوقطبی فعلی می‌خواهد وارد شود و چالش ایجاد کند تا مانیفست خودش را صادر کند. فضای توزیع فیلم و رضایت فیلمساز از این هم نشان می‌دهد که اهداف دیگری غیر از فیلمسازی در کار بوده است نه یک کاسبی آبرومندانه. سینما برای آنها ملعبه‌ای شده که در آن تاجران سیاست و خوردن از کنار مردم کار می‌کنند.
او در پاسخ به این سؤال که علاقمندان به فیلم در پاسخ به نقدها می‌گویند که فیلم واقعیت تلخ را نشان می‌دهند و نباید آن را انکار کرد گفت: به طور کلی هر چیزی را می‌شود به فیلم تبدیل کرد و مشکلی هم با فیلم و درام تلخ ندارم و برای همین به سمت نمادپردازی و شعار زدگی می‌رود. می‌شود سیلی یک فرزند به پدر و مادر را هم نشان داد اما زمانی اینها قابل قبول می‌شود که دراماتیک باشد و با یک رابطه علی و معلولی درست تبیین شود. وگرنه شکی نیست که پدران و مادران بدتر از این چیزی که در فیلم هست وجود دارد. آیا سینما وظیفه دارد که همین را صرفا نشان دهد یا بلکه با رویکرد منتقدانه برای بهبود فرهنگ آن را بسازد.
فهیم در ادامه در تبیین این موضوع گفت که در دهه ۴۰ و ۵۰ میلادی آمریکا، این کشور بدترین شرایط را داشت و سیستم ممیزی نیز سخت‌ترین اعمال و نظارت را داشت، اما فیلمسازانی مانند بیلی وایلدر و یا جان فورد که اتفاقاً سراغ تلخ‌ترین داستان‌ها رفته بودند فیلم‌هایی ساختند که بسیار امیدوارانه و سرشار از زندگی و احساس است اما قبل از اینها مخاطب با یک فیلم روبرو است که از داستان، خلاقیت هنری و درام واقعی روبرو بود.
او درباره نگاه ضد خانواده فیلم که در فضای مجازی گفته می‌شود، بیان کرد که به علت آنکه در فیلم همه چیز علیه همدیگر است و همه یکدیگر را در یک محیط پلشت نابود می‌کنند، کارکرد ضد خانوادگی اینگونه نمودار می‌شود که یک خانواده مضمحل داریم که خودش را نابود می‌کند. اما در همان فیلم‌های خارجی مانند خوشه‌های خشم حتی به حماسه می‌رسیم و انسان تکریم می‌شود و شاهد بخشش و ایثار و گذشتیم. همین می‌شود که در فیلم برادران لیلا که فاقد این نگاه انسانی هستیم و همه چیز اگزوتیک می‌شود، جایزه‌ای که می‌گیرد هم فرعی است.
مسعود فراستی نیز در نقدی که به تازگی منتشر کرده است نکاتی را ناظر به همین نمادگرایی و شعارهای اگزوتیک فیلم بیان می‌کند. این منتقد سینما معتقد است که اگر گفته می‌شود که فیلم برادران لیلا نمادگرا است، در این موضوع خود فیلم بی‌گناه نیست و می‌‌داند که تعداد سکه‌ها و یا پدر می‌تواند چه کارکردی داشته باشد.
فراستی می‌گوید که فیلم در زمانی ساخته شده است که مشکلات اقتصادی کشور زیاد است و مشخص است که فیلمساز روی موضع مخاطب و مردم نسبت به مسائل و مشکلات کشور درحال موج سواری است. نظرات مثبتی که درباره فیلم وجود دارد نیز به خاطر همین شرایط است. او می‌گوید: این فیلم کش آمده فیلم مراسم ساخته روستایی برای ۱۰ سال قبل است که حالا به آن آب بسته و فیلمنامه ندارد؛ حتی در حد ابد و یک روز هم قصه ندارد بلکه از آن هم عقب‌تر است. نه فقط از نظر تماتیک (مضمونی) و نگاه بلکه دوربین بشدت عقب است و فقط به خاطر اوضاع فعلی ساخته شده و مدت ۹ ماهگی را در شکم طی نکرده و سزارین شده به دنیا آمده است. فیلم به شدت سریالی و رادیویی است و می‌شود بدون تصاویر هم فیلم را دید.

کد مطلب: 125548