چرا تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه موضوعیت ندارد؟!/ پیشنهاد تحقیق و تفحص از صنایع مغفول مس و روی
۱۸ مهرماه سال جاری یک عضو هیات رئیسه مجلس از کلید خوردن تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه اصفهان خبر داد. حجت الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی به همراه ۱۷ نفر از نمایندگان مجلس درخواست تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه را تحویل هیات رئیسه مجلس کردند تا جهت بررسی به کمیسیون تخصصی مربوطه، ارجاع داده شود.
بررسی دلایل کاهش حجم صادرات، عملکرد مالی انتصابات خلاف قانون، افزایش هزینه‌های تولید، توزیع رانت، انعقاد قراردادهای پر ابهام، پرداخت حقوق‌های نجومی و مداخلات متعدد مدیریت در فرآیند خرید در مجتمع فولاد مبارکه و کلیه شرکت‌های زیر مجموعه از سال ۹۷ تا‌کنون از محورهای این تحقیق و تفحص عنوان شد. دکتر بهمن آرمان، اقتصاددان و معاون اسبق سازمان بورس اوراق بهادار به دنبال درخواست ۱۸ نماینده مجلس از هیئت رییسه جهت تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه عنوان کرد: «پس از انتخابات مجلس یازدهم پیش‌بینی می‌شد که مجلس جدید به دلیل تفاوت رویکرد سیاسی با دولت کنونی، پروژه ناکارآمدی دولت را کلید بزند که زیان این روند، به کشور وارد خواهد شد و نه به دولت روحانی یا رئیس جمهوری دیگر! به گفته این اقتصاددان رای به تحقیق و تفحص از بزرگترین بنگاه اقتصادی کشور بعد از شرکت نفت، یعنی فولاد مبارکه آن هم به بهانه‌هایی مثل حقوق های نجومی نشان می‌دهد هدف صرفا نظارت بر سلامت فعالیت اقتصادی نیست!
فارغ از چگونگی عملکرد مدیریتی و دستاوردهای مبارکه، با توجه به اینکه صنعت فولاد در کشور ما دیگر یک صنعت انحصاری نیست لذا تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه (البته نه به لحاظ قانونی بلکه از حیث اولویت) موضوعیت ندارد چرا که بازیگران مختلف و متنوعی از بخشهای دولتی و خصوصی در زنجیره تامین، تولید و توزیع صنعت فولاد و بازار آن فعالند. نکته جالب توجه اینجاست که مجلس شورای اسلامی یک بار در سال ۹۴ نیز به تحقیق و تفحص از صنعت فولاد پرداخته بود.
آیا صنعت فولاد به این میزان دارای ابهام است که هر چند سال یکبار باید وقت نمایندگان محترم مجلس صرف بررسی و رسیدگی به آن شود؟
چطور با این همه مسائل حاشیه ای و اجتماعی و آشفتگی در بازار و نارضایتی عموم مردم، تحقیق و تفحص از دو خودروساز دولتی که تقریبا انحصار تولید خودروی سواری را با بیش از ۹۰ درصد سهم بازار در اختیار دارند انجام نمی‌شود؟
صنعت فولاد همواره با مصایب و مشکلاتی دست و پنجه نرم کرده است از قبیل هیجانات مربوط به قیمت‌گذاری‌های دستوری، مسایل مربوط به حوزه زنجیره تامین و محصولات فولاد، اختلافات همیشگی با صنایع پایین دستی، مسایل و موانع مربوط به صادرات و... آنقدر در رسانه ها و محافل مختلف و موضع گیری ها پیرامون صنعت فولاد و مشخصا فولاد مبارکه صحبت و اظهار نظر می شود که باعث شده این صنعت و این شرکت همیشه در سایه شفافیت باشد. باید این نکته را در نظر داشته باشیم که صنعتی چون فولاد که تمامی مشکلات و مصائبش به صورت شفاف توسط رسانه‌ها مطرح می‌شود نیازمند تحقیق و تفخص نیست.
فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین دستاورد صنعتی ایران بعد از انقلاب اسلامی از زنجیره بلند بالای فولاد تنها تولید میزان محدودی از آهن اسفنجی، بخشی از اسلب و بخش زیادی از ورق گرم کشور را در اختیار دارد و تمامی اقدامات ان چه در تامین و چه در فروش و توزیع کاملا شفاف و تحت نظر همه نهادهای نظارتی صورت میگیرد.
به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس شورای اسلامی بایستی این امر را به سوی صنایعی سوق دهند که به دلیل عدم شفافیت، آمار و اطلاعات دقیقی از آنها در رسانه‌ها منتشر نشده است که در صنایع معدنی می‌توان به صنایعی چون "مس" و "روی" اشاره کرد.
در حوزه صنایع روی، بزرگترین معدن خاک "روی" کشور به نام انگوران در استان زنجان سالهاست دستخوش مسایل و مشکلات عدیده ای است.
سرنوشت و وضعیت این فلز ارزشمند و صادراتی در اختیار چند نفر یا چند مجموعه قرار گرفته بطوریکه نه رسانه ها به آن می پردازند و نه نمایندگان محترم مجلس آن را دنبال می کنند. آخرین اتفاق بزرگ این صنعت، واگذاری پر بحث و حاشیه معدن سرب و روی مهدی آباد بود که جا دارد نمایندگان علاقه مند به تحقیق و تفحص این موضوع را نیز مورد مداقه قرار دهند. در صنعت مس نیز که کماکان با همان ساختار و رویکرد زمان تاسیس خود در دوران حکومت پادشاهی پیش می رود تقریبا همه معادن بزرگ در کشور بصورت انحصاری در اختیار شرکت ملی صنایع مس قرار دارد و این شرکت هیچگاه با چالش‌هایی مشابه صنعت فولاد مواجه نبوده است. حال آنکه فولاد مبارکه نه تنها معدنی در اختیار ندارد بلکه حتی از معادنی که از طرق قانونی صاحب بخشی از سهام آنها شده توان تامین مواد اولیه مورد نیاز خود را ندارد.
در حال حاضر بزرگترین مشکل صنعت مس عدم رشد صنایع پایین‌دست این صنعت می‌باشد که در صورت رشد صنایع پایین دستی، نه تنها شاهد رشد اشتغال‌زایی در کشور خواهیم بود بلکه از خام‌فروشی این محصول نیز جلوگیری می‌شود.
همچنین شرکت ملی مس با نماد "فملی" یکی از بزرگترین سهمهای بازار سرمایه کشور محسوب می شود که در ماه‌های اخیر عدم نظارت و شیطنت مدیران شرکت و حقوقی های وابسته متاسفانه موجب زیان شدید و نارضایتی سهامداران خرد این سهم گردیده است. چندی پیش شایعه استعفای مدیرعامل این شرکت نیز قوت گرفته بود که این تصمیم از سوی مدیرعامل شرکتی با این ابعاد پس از گذشت کمتر از یک سال و آن هم در این شرایط حساس صنعت و بازار بورس کشور سوال بر انگیز بوده است.
جا دارد نمایندگان محترم مجلس تعمقی نیز بر روی سیاستهای تولید و صادرات صنعت مس داشته باشند تا رویکردی که شرکت ملی صنایع مس نسبت به ممانعت از رشد صنایع پایین دستی در پیش گرفته اصلاح گردد و یکی از مغفول ترین بخشهای صنعتی کشور با گردش مالی افسانه ای (به میزان یک درصد از کل تولید و فروش مس جهانی) بیش از پیش در تیررس نظارت مجلس و دیگر نهادهای نظارتی قرار گیرد تا این قدرت مالی به جای توسعه فنی و صنعتی در خدمت رفتارها و جریان‌های سیاسی و قبیله ای قرار نگیرد.
قطعا نمایندگان محترم در صورت تحقیق و تفحص از تنها متولی صنعت مس ایران دست خالی باز نخواهند گشت و مسایل متعددی خواهند یافت که مستلزم اصلاح و نوسازی خواهد بود.
البته در خارج از صنایع معدنی خصوصا در بخش صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نیز نقاط و نکات مغفول بسیاری وجود دارد که نمایندگان محترم می توانند در راستای رسالت خود دنبال نمایند.
نویسنده: عبدالله موحد
