بارها و بارها و در طول سالهای گذشته تاکنون به این مسئله اشاره و هشدار داده شده اما در عمل کاری برای آن انجام نشده و تنها در همان حرف و هشدار باقی مانده است.
اما این مسئله بسیار جدی و حیاتی است، موضوع آب و کمبود آن نه تنها ایران بلکه دنیا را تهدید میکند و در این میان کشورهایی که در اقلیم خشک قرار گرفتهاند، بیشترین نگرانی برای آنها ایجاد شده است.
اقلیم ایران خشک است و از قدیم برای تأمین آب ساکنان آن راهکارهایی تعبیه شده بود که میتوان به قنات و سدهایی که در سالیان دور ساخته شده بود اشاره کرد. اکنون از آن قناتها و آبهای زیر زمینی خبری نیست و جای آنها را سدهایی گرفته که در برخی مواقع کمک حال برای جبران کمبود آب شده و در برخی مواقع برعکس عمل کرده است که نشان میدهد مطالعه دقیق برای احداث آن سد صورت نگرفته و باعث بروز مشکلات زیادی شده است.
طرح موضوع جنگ آب از سالها پیش مطرح شده و در این زمینه هشدارهای زیادی نیز داده شده اما در کشور ما برای رودر رویی با این چالش جدی، کاری صورت نگرفته و با توجه به شرایط اقلیمی کشور که هر سال نیز وخیمتر میشود، دست اندرکاران و مسئولان برای آن باید فکر و اقدام عاجل کنند. این که تنها به توصیه برای کمتر مصرف کردن و اسراف نکردن از سوی مردم بسنده شود، نمیتواند راهکار درستی برای جلوگیری از بروز کم آبی باشد.
قدر مسلم برای جلوگیری از بیآبی باید راهکارهای علمی در مصرف به کار گرفته شود.بیش از ۴۰ درصد آب در انتقال به خانهها هدر میرود که این رقم کمی نیست. این هدر رفت نشان میدهد که سیستم لولهکشی بسیاری از شهرهای کشور به ویژه تهران فرسوده و نشتی دارد که برای بازسازی و نوسازی آن باید اقدام شود. از سوی دیگر برای زمینهای کشاورزی و باغداری باید سیستم آبرسانی قطرهای ایجاد شود تا از هدر رفت آب جلوگیری کند و از همه مهمتر تغییر الگوی کشت از سوی کشاورزان است. بعضا محصولاتی در برخی مناطق از کشور کشت میشود که آن محصول با اهمیت و حیاتی نیست، همین محصولات کشاورزی آببری بسیاری دارد که برای تغییر الگوی چنین محصولی، وزارت جهاد کشاورزی باید کشاورزان را آگاه کند تا از ادامه اقدام خود منصرف شده و محصولاتی را به بار بیاورند که ضروری و آببری کمتری داشته باشد.
علاوه بر آن ساخت کارخانهها به ویژه کارخانههای فولاد و دیگر تأسیساتی که نیاز به آب برای خنک کردن دارد، باید در شهرها و مناطقی ساخته شود که آب فراوان داشته و دسترسی به آن نیز آسان باشد. ساخت کارخانه فولاد در شهری چون اصفهان که خود با کمبود آب روبهرو است چه توجیهی داشت. در حالی که همین تأسیسات میتوانست در نزدیکی خلیج فارس احداث شود تا بتوان از آب آن برای خنککردن تأسیسات استفاده کند.
اما مسئله آب یک بعد منطقهای نیز دارد، آبها و روخانههای مشترک مرزی و رودخانههایی که سرمنشأ آن کشورهای همسایه است دارای حقوق و قوانین بینالمللی است که در برخی موارد کشورهای همسایه به آن پایبند نبودند و همین امر باعث بروز مشکلات زیادی شده است. حق آب رودخانه هیرمند سالها است از سوی افغانستان به ایران داده نمیشود و همین ایجاد محدودیت باعث شد تا دریاچه هامون خشک شود و یکی از مهمترین منابع درآمد مردم منطقه نیز قطع شود.
با توجه به همه آنچه که گفته شد، باید به این نکته نیز توجه داشت که ایران میتواند برای تأمین آب استانهای و شهرهایی که با خشکسالی و کمبود آب روبهرو است، از منابع آبی خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر بهره ببرد. هم اکنون کشوهای عربی حاشیه جنوبی خلیجفارس برای تأمین آب خود اقدام به احداث دستگاههای تصفیه آب و دستگاههای آب شیرینکن کردهاند و حتی صادر هم میکنند.
آنچه مسلم است، برای حل مسئله بحران آب ایران نیز باید اقداماتی را انجام دهد و آن را به دقیقه ۹۰ وانگذارد. بیتوجهی به این مسئله توجیهپذیر نیست.
نویسنده: محمد صفری
اما این مسئله بسیار جدی و حیاتی است، موضوع آب و کمبود آن نه تنها ایران بلکه دنیا را تهدید میکند و در این میان کشورهایی که در اقلیم خشک قرار گرفتهاند، بیشترین نگرانی برای آنها ایجاد شده است.
اقلیم ایران خشک است و از قدیم برای تأمین آب ساکنان آن راهکارهایی تعبیه شده بود که میتوان به قنات و سدهایی که در سالیان دور ساخته شده بود اشاره کرد. اکنون از آن قناتها و آبهای زیر زمینی خبری نیست و جای آنها را سدهایی گرفته که در برخی مواقع کمک حال برای جبران کمبود آب شده و در برخی مواقع برعکس عمل کرده است که نشان میدهد مطالعه دقیق برای احداث آن سد صورت نگرفته و باعث بروز مشکلات زیادی شده است.
طرح موضوع جنگ آب از سالها پیش مطرح شده و در این زمینه هشدارهای زیادی نیز داده شده اما در کشور ما برای رودر رویی با این چالش جدی، کاری صورت نگرفته و با توجه به شرایط اقلیمی کشور که هر سال نیز وخیمتر میشود، دست اندرکاران و مسئولان برای آن باید فکر و اقدام عاجل کنند. این که تنها به توصیه برای کمتر مصرف کردن و اسراف نکردن از سوی مردم بسنده شود، نمیتواند راهکار درستی برای جلوگیری از بروز کم آبی باشد.
قدر مسلم برای جلوگیری از بیآبی باید راهکارهای علمی در مصرف به کار گرفته شود.بیش از ۴۰ درصد آب در انتقال به خانهها هدر میرود که این رقم کمی نیست. این هدر رفت نشان میدهد که سیستم لولهکشی بسیاری از شهرهای کشور به ویژه تهران فرسوده و نشتی دارد که برای بازسازی و نوسازی آن باید اقدام شود. از سوی دیگر برای زمینهای کشاورزی و باغداری باید سیستم آبرسانی قطرهای ایجاد شود تا از هدر رفت آب جلوگیری کند و از همه مهمتر تغییر الگوی کشت از سوی کشاورزان است. بعضا محصولاتی در برخی مناطق از کشور کشت میشود که آن محصول با اهمیت و حیاتی نیست، همین محصولات کشاورزی آببری بسیاری دارد که برای تغییر الگوی چنین محصولی، وزارت جهاد کشاورزی باید کشاورزان را آگاه کند تا از ادامه اقدام خود منصرف شده و محصولاتی را به بار بیاورند که ضروری و آببری کمتری داشته باشد.
علاوه بر آن ساخت کارخانهها به ویژه کارخانههای فولاد و دیگر تأسیساتی که نیاز به آب برای خنک کردن دارد، باید در شهرها و مناطقی ساخته شود که آب فراوان داشته و دسترسی به آن نیز آسان باشد. ساخت کارخانه فولاد در شهری چون اصفهان که خود با کمبود آب روبهرو است چه توجیهی داشت. در حالی که همین تأسیسات میتوانست در نزدیکی خلیج فارس احداث شود تا بتوان از آب آن برای خنککردن تأسیسات استفاده کند.
اما مسئله آب یک بعد منطقهای نیز دارد، آبها و روخانههای مشترک مرزی و رودخانههایی که سرمنشأ آن کشورهای همسایه است دارای حقوق و قوانین بینالمللی است که در برخی موارد کشورهای همسایه به آن پایبند نبودند و همین امر باعث بروز مشکلات زیادی شده است. حق آب رودخانه هیرمند سالها است از سوی افغانستان به ایران داده نمیشود و همین ایجاد محدودیت باعث شد تا دریاچه هامون خشک شود و یکی از مهمترین منابع درآمد مردم منطقه نیز قطع شود.
با توجه به همه آنچه که گفته شد، باید به این نکته نیز توجه داشت که ایران میتواند برای تأمین آب استانهای و شهرهایی که با خشکسالی و کمبود آب روبهرو است، از منابع آبی خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر بهره ببرد. هم اکنون کشوهای عربی حاشیه جنوبی خلیجفارس برای تأمین آب خود اقدام به احداث دستگاههای تصفیه آب و دستگاههای آب شیرینکن کردهاند و حتی صادر هم میکنند.
آنچه مسلم است، برای حل مسئله بحران آب ایران نیز باید اقداماتی را انجام دهد و آن را به دقیقه ۹۰ وانگذارد. بیتوجهی به این مسئله توجیهپذیر نیست.
نویسنده: محمد صفری