صبح روز سه‌شنبه یکم شهریورماه در حال رانندگی بودم که خبر ناگواری را از رادیو ماشین شنیدم، استاد منوچهر اسماعیلی، مرد هزار صدای سینمای ایران درگذشت. شاید نبود استاد اسماعیلی در دوبله ضربه بزرگی به این هنر وارد کند، خاطرات تک‌تک ما از هنر او گواه این جمله است.
با شنیدن خبر فوت صداهای متفاوت و هنرنمایی منوچهر اسماعیلی را مرور می‌کردم، شاید نزدیک‌ترین نقش به ذهن من حمزه در فیلم محمد رسول‌الله (ص) بود، صدای آنتونی کویین که عظمت و ابهتی وصف‌ناپذیری را به ارمغان می‌آورد.
کمی دورتر و شاید در دوران کودکی، فیلم مادر، اکبر عبدی در حال گفت‌وگو با محمدعلی کشاورز بود و ما مبهوت صدای هر دو؛ درست به خاطر ندارم اولین نفری که گفت صدای هر دو نفر را یک نفر می‌گوید که بود اما میدانم که با تعجب و در آن روزگار بدون فضای مجازی به دنبال نام منوچهر اسماعیلی می‌گشتم.
خیلی بعد و در دورانی که تلاش در دنبال کردن تمامی اتفاقات سینما را داشتم مجید مجیدی فیلم محمد رسول‌الله (ص) را ساخت؛ این نام در سینما مرا یاد خاطرات خوب فیلم عقاد و دوبله درخشان منوچهر اسماعیلی انداخت تا اینکه متوجه شدم راوی این فیلم هم کسی نیست جز منوچهر اسماعیلی!
حال و بعد از تمامی این خاطرات بزرگ دوبله ایران درگذشت و من تلاش کردم تا باکسانی که خاطرات مشترکی با او دارند گفت‌وگو کنم.
ابتدا به سراغ سعید شیخ‌زاده رفتم دوبلور جوانی که او هم‌صدای خاطره‌انگیزی دارد و ازقضا به گفته خودش با دعوت استاد منوچهر اسماعیلی وارد هنر دوبله‌شده است.
سعید شیخ‌زاده در ابتدا و در رابطه با منوچهر اسماعیلی گفت: آقای اسماعیلی تاریخ سینمای ایران را یدک می‌کشند و بزرگ‌ترین بازیگران ما با صدای ایشان درخشیدند و دیده‌شده و سینمای قبل و بعد از انقلاب از فیلم قیصر گرفته تا مادر همه و همه مرهون صدای استاد اسماعیلی هستند. وی در رابطه با ماندگارترین دوبله منوچهر اسماعیلی تصریح کرد: فکر می‌کنم دوبله سریال امام علی (ع) و فیلم محمد رسول‌الله (ص) مصطفی عقاد از آثار ماندگار ایشان باشد که حتی استاد اسماعیلی در پروژه دوبله فیلم محمد رسول‌الله (ص) مدیر دوبلاژ هم بوده و دوبله فاخر این اثر تماماً ثمره و حاصل ایشان است. البته من خودم فیلم مادر و سریال هزاردستان را بیشتر دوست دارم که استاد اسماعیلی چند نقش را دوبله کردند.
این هنرمند عرصه دوبله در رابطه با پروژه‌های مشترک با اسماعیلی عنوان کرد: ما تجربه‌های خیلی خوب و متفاوتی از کار کنار استاد اسماعیلی دارم، حضور ایشان در جمع حس عجیبی را منتقل کرده و همیشه برتری عجیبی نسبت به دیگران داشت. به یاد دارم که کاری را به اسم اتلو انجام می‌دادیم و ایشان نقش خود اتلو را دوبله می‌کردند و ما ساعت‌ها با اجازه ایشان فقط دیالوگ گفتنشان را نگاه می‌کردیم؛ به نظر ایشان همیشه در دوبله یک‌قدم از خود بازیگر نقش جلوتر بودند.
شیخ‌زاده در رابطه با تأثیر اسماعیلی در هنر کشور اظهار کرد: تأثیرگذاری استاد اسماعیلی را تنها در دوبله در نظر نگیرید، ببینید که اگر ایشان را از هنر کشور حذف کنیم چه اتفاقاتی هیچ‌وقت رقم نمی‌خورد و چه آثاری هیچ‌گاه ساخته نمی‌شد، از سینمای قبل از انقلاب و فیلم قیصر تا سینمای حال حاضر همه و همه اثری از حضور ایشان دارد. اگر استاد اسماعیلی از سینمای ایران جدا کنید برخی از تاریخ سینمای ایران وجود نخواهد داشت. وی با اشاره به ارتباط منوچهر اسماعیلی با جوانان گفت: آقای اسماعیلی حسنی که داشتند همیشه به‌عنوان یک استاد از جوانان و نسل جدید دوبله مراقبت می‌کردند، رابطه خوبی جوانان داشتند و ما به‌عنوان نسل جدید دوبله همیشه در کنار ایشان بودیم و با ما مثل فرزندشان برخورد می‌کردند.
شیخ‌زاده ادامه داد: من خودم در دوران کودکی و هنگامی که کار بازیگری می‌کردم به دعوت آقای اسماعیلی وارد کار دوبله شدم، ایشان لطف بزرگی در حق من کردند و در همان دوران کودکی کارت رسمی انجمن گویندگان را به من دادند و از نسل ما مراقبت می‌کردند؛ امیدواریم که نه در آن سطح کیفیت ولی در حد توانمان راه ایشان را ادامه دهیم.
بعد از سعید شیخ‌زاده سراغ بهروز رضوی رفتم، هنرمندی که خود از بزرگان عرصه صدا به‌حساب می‌آید.
بهروز رضوی با اشاره به آثار منوچهر اسماعیلی گفت: مجموعه آثار استاد اسماعیلی به‌یادماندنی هستند، مخصوصاً آثاری که ایشان با هنرمندی، چندین نقش را گفتند؛ برای خودم فیلم مادر اثری هنرمندانه و ماندگار است که هنرمندی استاد اسماعیلی در این فیلم به‌خوبی دیده می‌شود. وی ادامه داد: از بارزه‌های کار ایشان ابتکاراتی بود که در کار داشتند و حتی با خطوط چهره یک بازیگر صدایشان را تغییر می‌دادند به همین دلیل اکثر نقش‌هایی که گفتند دقیق و منطبق با حرکات بازیگر بوده است. این هنرمند در ادامه با اشاره به اهمیت نسل بعدی دوبله تصریح کرد: علاقه‌مندان و جوانانی که در این مسیر هستند باید تمامی آثار ایشان را کنجکاوانه دنبال کنند و پی ببرند که چه موردی باعث شد منوچهر اسماعیلی تا این حد در دوبله ایران مؤثر و ماندگار بوده است. ایشان هر نقشی را که دوبله می‌کرد ماندگار می‌شد و حتی لحظه‌لحظه هر نقش را آن‌چنان خوب درک می‌کرد که توانایی انتقال حس آن را با صدا داشت و باید گفت نظیر ایشان را در هنر دوبله نداریم.
با شنیدن خبر فوت صداهای متفاوت و هنرنمایی منوچهر اسماعیلی را مرور می‌کردم، شاید نزدیک‌ترین نقش به ذهن من حمزه در فیلم محمد رسول‌الله (ص) بود، صدای آنتونی کویین که عظمت و ابهتی وصف‌ناپذیری را به ارمغان می‌آورد.
کمی دورتر و شاید در دوران کودکی، فیلم مادر، اکبر عبدی در حال گفت‌وگو با محمدعلی کشاورز بود و ما مبهوت صدای هر دو؛ درست به خاطر ندارم اولین نفری که گفت صدای هر دو نفر را یک نفر می‌گوید که بود اما میدانم که با تعجب و در آن روزگار بدون فضای مجازی به دنبال نام منوچهر اسماعیلی می‌گشتم.
خیلی بعد و در دورانی که تلاش در دنبال کردن تمامی اتفاقات سینما را داشتم مجید مجیدی فیلم محمد رسول‌الله (ص) را ساخت؛ این نام در سینما مرا یاد خاطرات خوب فیلم عقاد و دوبله درخشان منوچهر اسماعیلی انداخت تا اینکه متوجه شدم راوی این فیلم هم کسی نیست جز منوچهر اسماعیلی!
حال و بعد از تمامی این خاطرات بزرگ دوبله ایران درگذشت و من تلاش کردم تا باکسانی که خاطرات مشترکی با او دارند گفت‌وگو کنم.
ابتدا به سراغ سعید شیخ‌زاده رفتم دوبلور جوانی که او هم‌صدای خاطره‌انگیزی دارد و ازقضا به گفته خودش با دعوت استاد منوچهر اسماعیلی وارد هنر دوبله‌شده است.
سعید شیخ‌زاده در ابتدا و در رابطه با منوچهر اسماعیلی گفت: آقای اسماعیلی تاریخ سینمای ایران را یدک می‌کشند و بزرگ‌ترین بازیگران ما با صدای ایشان درخشیدند و دیده‌شده و سینمای قبل و بعد از انقلاب از فیلم قیصر گرفته تا مادر همه و همه مرهون صدای استاد اسماعیلی هستند. وی در رابطه با ماندگارترین دوبله منوچهر اسماعیلی تصریح کرد: فکر می‌کنم دوبله سریال امام علی (ع) و فیلم محمد رسول‌الله (ص) مصطفی عقاد از آثار ماندگار ایشان باشد که حتی استاد اسماعیلی در پروژه دوبله فیلم محمد رسول‌الله (ص) مدیر دوبلاژ هم بوده و دوبله فاخر این اثر تماماً ثمره و حاصل ایشان است. البته من خودم فیلم مادر و سریال هزاردستان را بیشتر دوست دارم که استاد اسماعیلی چند نقش را دوبله کردند.
این هنرمند عرصه دوبله در رابطه با پروژه‌های مشترک با اسماعیلی عنوان کرد: ما تجربه‌های خیلی خوب و متفاوتی از کار کنار استاد اسماعیلی دارم، حضور ایشان در جمع حس عجیبی را منتقل کرده و همیشه برتری عجیبی نسبت به دیگران داشت. به یاد دارم که کاری را به اسم اتلو انجام می‌دادیم و ایشان نقش خود اتلو را دوبله می‌کردند و ما ساعت‌ها با اجازه ایشان فقط دیالوگ گفتنشان را نگاه می‌کردیم؛ به نظر ایشان همیشه در دوبله یک‌قدم از خود بازیگر نقش جلوتر بودند.
شیخ‌زاده در رابطه با تأثیر اسماعیلی در هنر کشور اظهار کرد: تأثیرگذاری استاد اسماعیلی را تنها در دوبله در نظر نگیرید، ببینید که اگر ایشان را از هنر کشور حذف کنیم چه اتفاقاتی هیچ‌وقت رقم نمی‌خورد و چه آثاری هیچ‌گاه ساخته نمی‌شد، از سینمای قبل از انقلاب و فیلم قیصر تا سینمای حال حاضر همه و همه اثری از حضور ایشان دارد. اگر استاد اسماعیلی از سینمای ایران جدا کنید برخی از تاریخ سینمای ایران وجود نخواهد داشت. وی با اشاره به ارتباط منوچهر اسماعیلی با جوانان گفت: آقای اسماعیلی حسنی که داشتند همیشه به‌عنوان یک استاد از جوانان و نسل جدید دوبله مراقبت می‌کردند، رابطه خوبی جوانان داشتند و ما به‌عنوان نسل جدید دوبله همیشه در کنار ایشان بودیم و با ما مثل فرزندشان برخورد می‌کردند.
شیخ‌زاده ادامه داد: من خودم در دوران کودکی و هنگامی که کار بازیگری می‌کردم به دعوت آقای اسماعیلی وارد کار دوبله شدم، ایشان لطف بزرگی در حق من کردند و در همان دوران کودکی کارت رسمی انجمن گویندگان را به من دادند و از نسل ما مراقبت می‌کردند؛ امیدواریم که نه در آن سطح کیفیت ولی در حد توانمان راه ایشان را ادامه دهیم.
بعد از سعید شیخ‌زاده سراغ بهروز رضوی رفتم، هنرمندی که خود از بزرگان عرصه صدا به‌حساب می‌آید.
بهروز رضوی با اشاره به آثار منوچهر اسماعیلی گفت: مجموعه آثار استاد اسماعیلی به‌یادماندنی هستند، مخصوصاً آثاری که ایشان با هنرمندی، چندین نقش را گفتند؛ برای خودم فیلم مادر اثری هنرمندانه و ماندگار است که هنرمندی استاد اسماعیلی در این فیلم به‌خوبی دیده می‌شود. وی ادامه داد: از بارزه‌های کار ایشان ابتکاراتی بود که در کار داشتند و حتی با خطوط چهره یک بازیگر صدایشان را تغییر می‌دادند به همین دلیل اکثر نقش‌هایی که گفتند دقیق و منطبق با حرکات بازیگر بوده است. این هنرمند در ادامه با اشاره به اهمیت نسل بعدی دوبله تصریح کرد: علاقه‌مندان و جوانانی که در این مسیر هستند باید تمامی آثار ایشان را کنجکاوانه دنبال کنند و پی ببرند که چه موردی باعث شد منوچهر اسماعیلی تا این حد در دوبله ایران مؤثر و ماندگار بوده است. ایشان هر نقشی را که دوبله می‌کرد ماندگار می‌شد و حتی لحظه‌لحظه هر نقش را آن‌چنان خوب درک می‌کرد که توانایی انتقال حس آن را با صدا داشت و باید گفت نظیر ایشان را در هنر دوبله نداریم.
