طی هفتههای اخیر برجام به یکی از مباحث مطرح در عرصه داخلی و جهانی مبدل شده است. در این میان چند دیدگاه مطرح است. در عرصه داخلی ایران برخی بر این عقیده اند که باید با تقویت موضع ایران از فرصت نیاز بایدن رئیس جمهوری جدید آمریکا بهره گرفت و لذا طرح مجلس مبنی بر لغو تحریمها را امری مثبت ارزیابی میکنند. از سوی دیگر عدهای نیز بر این عقیدهاند که باید با انجام اقدامات پیش دستانه از جمله تصویب اف ای تی اف یک دقیقه هم فرصت را برای لغو تحریمها تلف نکرد. این دو دیدگاه در حالی مطرح است که در طرف مقابل تقریبا صدای واحدی شنیده می شود و آن اینکه برگشت غرب به برجام با شروطی همراه است و آن اینکه برجام دوباره نوشته شود و مباحث طولانی شدن محدودیتهای هستهای ایران، منطقه و موشکی باید به آن افزوده شود. در این میان یک نکته قابل توجه مشاهده می شود و آن مواضع اخیر فرانسه است. سخنگوی وزارت خارجه فرانسه گفته فعالیتهای غنیسازی ایران موجب میشود مزایای برجام از حیث مسائل مربوط به منع اشاعه برای طرف غربی کاهش پیدا کند.سخنگوی دستگاه دیپلماسی فرانسه خاطرنشان کرد: همانطور که سه کشور اروپایی همواره تأکید کردهاند ایران باید بدون تأخیر به تبعیت از توافق بازگردد و از انجام هر گونه اقدامی که میتواند حیات درازمدت این توافق را تضعیف کند خودداری کند.دراین میان دو نکته وجود دارد. نخست آنکه بر اصل کاهش مزایای برجام تاکید شده است و دوم آنکه آنها ادعا دارند که ایران باید بدون تاخیر به تبعیت از برجام باز گردد و از هرگونه اقدامی که حیات دراز مدت برجام را تضعیف سازد خودداری نماید. این مواضع در حالی مطرح می شود که کشورهای غربی در طول این ۵ سال هیچ صبحتی از تعهدات خود در برجام نکرده اند در حالی که قرار بود تحریمها یک ساعته برداشته شود و اکنون ۵ سال است که این لغو تحریمها معطل مانده است. در همین حال غرب در حالی از بازگشت ایران به برجام می گوید که ایران همواره به برجام پایبند بوده و حتی تعلیق تعهدات را نیز بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت داده است. نکته دیگر آنکه برجام توافقی کوتاه مدت بوده برای برطرف آنچه نگرانی از فعالیتهای هستهای ایران ذکر میشده و توافقی بلند مدت نبوده است و در نهایت طی یک دهه باید تمام بدبینیها کنار نهاده شده و ایران به تمام حقوق هستهای خود از جمله غنی سازی دست یابد. اینکه غرب تلاش دارد تا برجام را توافقی بلند مدت معرفی و حق غنی سازی را نیز حذف نماید خلاف برجام و حتی ان پی تی است چرا چه در مسیر صلح آمیز هستهای همه کشورها حق غنی سازی نامحدود را دارا هستند و غرب نیز نمی تواند این حق را از ایران بگیرد. غرب در حالی رفتار ایران را زمینه ساز کاهش مزایای برجام مینامد که یک سوال همچان بی پاسخ مانده است و آن اینکه مزایای ایران از برجام چه بوده است و تا چه میزان محقق شده است؟ ادعای غرب مبنی بر اینکه برجام زمینه ساز منع اشاعه شده است دروغی در چارچوب ایران هراسی است چرا که جمهوری اسلامی هرگز به دنبال تسلیحات هستهای نبوده و صرفا در چارچوب حقوق هستهای اش گام برداشته است. با توجه به این شرایط میتوان گفت که همچنان یک سوال بی پاسخ باقی مانده که غرب باید پاسخگوی آن باشد و آن اینکه از کدام مزایای برجام صحبت می کند و این مزایا برای کدم اعضای برجام بوده است؟ چرا کارنامه برجام نشان میدهد که برای ایران مزایایی نداشته و حتی ذرهای از تحریمها که قرار بود یک ساعته برچیده شوند نیز برداشته نشدهاند و حتی به آنها افزوده شده است.
نویسنده: قاسم غفوری