حج تمتع، واجب الهی است، شرایط لغو سفر به سرزمین وحی هم از سوی خداوند و در احکام شرعی مطرح شده است.
دلایل چهارگانه لغو سفر حج هر کدام بروز کند، انجام آن میتواند لغو شود و بر مسلمان حج تمتع دیگر واجب نخواهد بود.سه دلیل از چهار ادله شرعی امکان وقفه در حج تمتع، بیشتر جنبه شخصی دارد و دلیل آخر امکان وقفه در حج، جنبه کلی آن است.
هنگامی که تشخیص داده شود که حج تمتع امنیت جانی حجاج را به خطر میاندازد، حکومت اسلامی با محوریت ولی فقیه، یا علمای اسلام میتوانند حکم لغو حج تمتع را صادر کنند. این حکم تا زمانی که امنیت جانی حجاج تأمین شود، باقی است.
اما بحث اکنون فقهی و شرعی نیست، که البته جان حجاج آنقدر نزد پروردگار عزیز و والا است که اگر جان زائر به خطر بیفتد خود حکم به لغو حج داده است، اما حکومتی که اکنون در سرزمین حجاز حاکم است، بنای دشمنی و عناد با ایران را در پیش گرفته و در فاجعه مکه و منا ثابت کرد، توان تأمین امنیت جان حجاج به ویژه حجاج ایرانی را ندارد.
اکنون که به زمان برگزاری موسم حج نزدیک میشویم، سران سعودی علیرغم این که به ظاهر تمایل خود را به حضور حجاج ایرانی در مراسم حج امسال نشان میدهند، اما کارشکنیهای آنها تاکنون باعث شده است حج امسال برای حجاج ایرانی همچنان بلاتکلیف باقی بماند.
اکنون که سعودیها با جمهوری اسلامی ایران قطع ارتباط کردهاند و موضوع حج را هم به ورطه سیاسی و اختلافات و دشمنیهایی که با ایران دارند کشاندهاند، چه باید کرد؟ آیا به شرایطی که حکام سعودی برای صدور ویزا برای زائران ایرانی وضع کرده، تن بدهیم یا نه؟
سعودیها به خاطر دشمنی با ایران اصرار دارند که اگر زائران ایرانی قصد سفر به حج تمتع را دارند ویزا در کشور مبدا صادر نمیشود، بلکه میگویند ویزای حجاج ایرانی در فرودگاههای جده و مدینه صادر میشود. از سوی دیگر استفاده از هواپیماهای ایرانی هم همچنان در ابهام است. عربستان با پرواز هواپیماهای ایرانی موافقت نکرده است.
مهمترین بحث در حج تمتع امسال امنیت جانی زائران ایرانی است، از یک سو اتفاقاتی که سال گذشته در مکه مکرمه و مدینه منوره افتاد و فاجعه منا که باعث کشته شدن صدها زائر ایرانی شد و از سوی دیگر تیره و تار شدن روابط دو کشور موضوع امنیت جانی زائران ایرانی را افزایش داده است.
سران سعودی با کارشکنیهای خود از یک سو راهکار و راه حلهایی ارائه میدهند تا نشان دهند راه برای حضور حجاج ایرانی باز است و از سوی دیگر همین راهکارها و راه حلها خود موانعی بزرگ است که تصمیم گرفتن درباره آنها را مشکل ساخته است.
سعودیها کارشکنی میکنند تا حجاج ایرانی در حج امسال و حتی سالهای آینده هم حضور نداشته باشند. کنگره حج فرصتی برای ارتباط مسلمانان جهان با یکدیگر هم هست و این فرصت را سعودیها میخواهند از ایران بگیرند.
با این سیاستی که آنها در پیش گرفتهاند، رفتن حجاج ایرانی به عربستان که هیچ تضمینی در قبال جان حجاج کشورمان از سوی سعودیها داده نمیشود موضوع مهمیاست ضمن این که آنها مسبب فاجعه منا را زائران ایرانی میدانند به همین خاطر سعی میکنند حجاج کشورمان در این مراسم حضور نداشته باشند تا بگویند اگر حادثه و فاجعهای در حج رخ نداد، به خاطر حضور نداشتن زائران ایرانی بود. اگر هم ایران شرایط عربستان را نپذیرفت، ادعا کنند که ایرانیها خود از سفر حج امسال منصرف شدهاند.
در حال حاضر بهترین راه این است که تا زمان موسم حج تمتع مقامات مسئول همچنان گفت وگوها و مذاکرات خود را با مسئولین سعودی انجام دهند و تا آخرین لحظه به رایزنیهای خود بپردازند، اگر آنها تن به خواستههای قانونی و شرعی ایران دادند، نشان میدهد که این خواستهها به حق بوده است و اگر زیر بار تعهدات نرفتند و مانع حضور زائران ایرانی شدند، برای افکار عمومی جهان اسلام روشن میشود چه رژیمی در راستای اختلاف افکنی در میان مسلمانان جهان اسلام تلاش میکند. اما در هر صورت تصمیم آخر را در این زمینه بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج با در نظر گرفتن مسائل شرعی و نظر مسئولان بلندپایه نظام و دولت خواهد گرفت.