سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در سفری دورهای راهی اردن و عربستان شده است. این سفر در حالی صورت میگیرد که پیش از این نیز وی از قطر، کویت و امارات دیدار داشته است. حال این سوال مطرح است که چرا وی راهی این سفر شده و چه اهدافی را پیگیری میکند؟
بخشی از سفر برگرفته از همان سیاست قبلی روسیه برای کاهش تنش در منطقه با محوریت میانجی گری میان قطر و عربستان است. مسکو از یک سو این میانجی گری را عاملی برای تقویت جایگاه منطقهای و جهانی خود به عنوان کشوری موفق در حل اختلافات میان کشورها میداند و از سوی دیگر تنش میان این کشورها را مولفهای برای ایجاد بحرانهای جدید در منطقه دانسته که با امنیت و منافع روسیه همخوانی ندارد. اختلافات میان قطر و سعودی در عراق، سوریه و حتی لیبی و افغانستان تاثیرگذار است لذا روسیه با حل اختلافات میان آنها سعی دارد از چالشهای بیشتر جلوگیری کند.
نکته مهم دیگر در سفر لاوروف به اردن و عربستان را در معادلات سوریه و عراق میتوان مشاهده کرد. در عراق آزادی تلعفر بعد از آزادی موصل تقریبا حوزه عملکردی تروریستها را به مرز اردن یا همان الانبار محدود ساخته و در سوریه نیز تقریبا مرزهای این کشور با اردن است که ناامن مانده است. نقش منفی سعودی در عراق و سوریه نیز بر کسی پوشیده نیست. بر این اساس سفر لاوروف را میتوان اقدامی برای سوق دادن این کشورها به حضور در حوزه امنیت عراق و سوریه دانست چنانکه همزمان با این سفر صحبتهایی درباره ایجاد منطقه امن جدید در مرزهای اردن و سوریه و نیز مبارزه اردن با تروریسم در مرزهای عراق مطرح شده است. اهمیت ورود اردن به این معادلات زمانی بیشتر میشود که این کشور به پایگاهی برای اقدامات نظامی آمریکا و انگلیس در منطقه مبدل شده که تغییر رفتار اردن میتواند مولفهای برای مقابله با این تحرکات منفی باشد.
البته به گفته برخی ناظران سیاسی بر این عقیدهاند که از دلایل این سفر برخی تغییرات در رفتارهای سعودی در قبال سوریه نیز میباشد چنانکه از یک سو برخی منابع اعلام کردهاند ریاض به معارضان سوری اعلام کرده است که سناریوی حذف بشار اسد رئیسجمهوری سوریه باید حذف شود. از سوی دیگر ریاض برخی تغییرات در ترکیب گروههای معارض از جمله برکناری الحاج را مطرح کرده که نشانه برخی تغییرات در رفتار سعودی در قبال دمشق است. اجرایی شدن این تغییرات زمانی بیشتر نمود مییابد که گزارشها نشان میدهد ملک سلمان پادشاه سعودی به زودی راهی مسکو خواهد شد. سفر که بخشی از آن اقتصادی و بخشی از آن نیز تحرکی برای جلب نظر قدرتهای بزرگ برای تغییر احتمالی در ساختار سعودی و به پادشاهی رسیدن بن سلمان ولیعهد کنونی این رژیم است.
به هر تقدیر میتوان گفت ریشه سفر لاوروف دستاوردهای مقاومت در سوریه و عراق علیه تروریسم و البته تزلزل شدید آمریکا در منطقه است که موجب شده تا روسیه فرصتی مناسبتتر برای حضور در معادلات منطقهای یافته و تلاش نماید تا ضمن تقویت موقعیت منطقهای خود با تغییر در رفتار اردن و عربستان گامهای جدیدی برای حل بحران سوریه بردارد.
نویسنده: علی تتماج