مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا برای دیداری رسمی راهی هند شد. سفری که البته با اعتراض های مردمی همراه بود چنانکه احزاب و گروههای ضدسرمایهداری در هند در اعتراض به ورود مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به دهلی نو دست به تظاهرات زدند.
حال این سوال مطرح میشود که اهداف پومپئو از این سفر چیست و تا چه میزان میتواند به اهداف خود دست یابد؟ با توجه به مناسبات اقتصادی میان دو کشور میتوان گفت که بخش عمدهای از این سفر در چارچوب مناسبات اقتصادی است. مناسباتی که البته جنبه عادی نداشته و تحت تاثیر اقدامات ترامپ است. اخیرا آمریکا سیاست تقابل اقتصادی را در قبال هند در پیش گرفته است. از یک سو آمریکا به دنبال اعمال تعریفههای سنگین برای کالاهای هندی است که عملا اقتصاد هند را با چالش مواجه میسازد. رفتاری که البته با واکنش هند مواجه شده چنانکه وزارت بازرگانی هند در بیانیهای اعلام کرد دهلینو منافع ملی خود را فدای منافع تجاری اندک با آمریکا نخواهد کرد.در ادامه این بیانیه آمده است: هند همیشه باید منافع ملی خود را در این زمینهها حفظ کند. ما ضروریات و نگرانیهای قابل توجهی داریم و مردم ما نیز خواهان استانداردهای بهتری برای زندگی هستند. این موضوع همچنان عامل اصلی در رویکرد دولت هند محسوب میشود.
بعد دیگر اقدام آمریکا در قبال هند در چارچوب توافق دهلی نو با روسیه بر سر خرید سامانه اس ۴۰۰ است. در حالی روسیه بخش عمده ای از سلاحهای هند را تامین میکند، واشنگتن تلاش دارد تا سلاحهای آمریکایی را غالب تسلیحات هند سازد در همین حال جنگ نظامی با روسیه را نیز در حوزه فروش تسلیحات داشته باشد. بر همین اساس با ادعای فروش پاتریوتهایش به مقابله با خرید اس ۴۰۰ روس توسط کشورها می شود که نمود آن را در باب ترکیه و هند می توان مشاهده کرد. اقدامی که با واکنش منفی دهلی نو مواجه شد چنانکه منابع خبری اعلام کردند هند در نظر دارد به صراحت به وزیر خارجه آمریکا اعلام کند که توافق خرید سامانه اس ۴۰۰ از روسیه را لغو نمیکند.
اما محور دیگر ابعاد سفر پومپئو را می توان برگرفته از تحولات منطقه دانست. آمریکا تلاش دارد تا فشارهای امنیتی و سیاسی بر چین را افزایش دهد و در این راستا نیز رویکرد به کشورهایی همچون ژاپن، کره جنوبی و هند را در دستور کار قرار داده است. هند و چین در کنار برخی اختلافات اقتصادی و سیاسی دارای تنش های مرزی نیز هستند و آمریکا همواره بر آن بوده تا از این وضعیت برای ایجاد اختلاف در منطقه بهره گیرد. اکنون نیز می توان از ابعاد سفر پومپئو را اجرای این سیاست دانست. البته نباید اهداف ضد ایرانی این سفر را نیز نادیده گرفت چرا که هند روابطی نزدیک با ایران دارد و آمریکا سعی دارد تا با فشار اقتصادی و سیاسی، هند را به دوری از ایران سوق دهد تا به زعم خود ضمن پنهان سازی شکستهای گسترده در برابر ایران ابعاد دیگری از سیاست فشار حداکثری را اجرایی سازد.
نویسنده: فرامرز اصغری