آلمان دیروز میزبان نشستی بود که با نام بررسی تحولات لیبی برگزار شد. آنچه ادعا شده است آن بوده که کنفرانس برلین برای هموار کردن مسیر صلح در لیبی برگزار میشود و علاوه بر طرفین درگیر در لیبی، ۱۲ کشور نیز در این کنفرانس شرکت خواهند کرد.در همین حال عنوان شده بیانیه پایانی نشست شش بند دارد و اصلاحات در زمینههای اقتصادی و امنیتی در کنار آتشبس و اجرای ممنوعیت واردات سلاح را پیش کرده است. آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان دیروز از رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه، ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه و مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا در برلین استقبال کرد. همچنین فایز السراج رئیس دولت وفاق ملی لیبی و خلیفه حفتر فرمانده شبهنظامیان موسوم به ارتش ملی لیبی نیز در برلین حاضر بودند. حال این سوال مطرح است که راهکار پایان بحران لیبی چیست و آیا نشست برلین میتواند گامی در جهت تحقق این مهم باشد؟
برای پاسخ به این پرسش بررسی تحولات داخلی لیبی و نقش بازیگران حاضر در نشست برلین قابل توجه است. مروری بر تحولات نشان میدهد که بحران لیبی از یک سو برگرفته از اقدامات و تنشهای درونی است که بخشی از آن ناشی از ساختار قبیلهای و بخشی نیز برگرفته از عدم رویکرد ملی در حل اختلاف میان جریانهای سیاسی است. از یک سو گروههای شبه نظامی همچون حفتر به دنبال تکرار کودتاهای نظامیان هستند چنانکه در سودان و مصر روی داده است. از سوی دیگر جریانهای سیاسی نظیر السراج که اکنون قدرتی نسبی را در دست دارند به دنبال تثبیت قدرت هستند. مجموع این دو دیدگاه برای رسیدن به قدرت مطلق زمینه ساز چالشهای امنیتی برای لیبی شده است. نکته دیگر آن است که بازیگران منطقهای و فرامنطقهای به دنبال افزایش سهم خود از تحولات این کشور هستند. یک سوی معادله مصر، عربستان و امارات در کنار کشورهای غربی همچون آلمان، ایتالیا، فرانسه و انگلیس و آمریکا قرار دارند و در سوی دیگر آن ترکیه و قطر و برخی کشورهای آفریقایی.
در اصل میتوان گفت که این کشورها لیبی را همچون ظرف کیکی میبینند که باید سهم بیشتری از آن کسب نمایند و همین دیدگاه زمینه ساز تبدیل لیبی به زمین جدال این کشورها شده است. در اصل لیبی اکنون قربانی انحصار طلبی قدرت در داخل و سلطه گری و مداخلات بیرونی شده که فضایی بحرانی با سرنوشتی نامعلوم را بر این کشور حاکم ساخته است. حال این سوال مطرح است که راهکار پایان این بحران چیست؟ با توجه به آنچه ذکر شد میتوان گفت که راهکار پایان این وضعیت همگرایی جریانهای درونی با آتش بس پایدار و نیز پایان دخالتهای خارجی در امور داخلی لیبی است. تا زمانی که بیگانگان به دنبال سلطه بر لیبی باشند این کشور روی آرامش نخواهد دید و نشست برلین نیز صرفا محلی برای تقسیم کیک لیبی خواهد بود که زمینه ساز استمرار بحران میشود.
نویسنده: علی تتماج