اشاره: طی یکی دو ماه گذشته اعضای اروپایی و آمریکایی داعش در دو عملیات تروریستی مرگبار ۱۳۰ فرانسوی را در پاریس و ۱۴ آمریکایی را در سن برناردینو واقع در ایالت کالیفرنیا قتل عام کردند. این دو عملیات و سایر اقدامات تروریستی تروریستهای تکفیری باعث شد تا اعضای جمهوری خواه کنگره آمریکا به اصطلاح در اقدامی پیشگیرانه لایحه موسوم به اچ.آر ۱۵۸ را با هدف اعمال محدودیتهای جدید بر برنامه لغو ویزای امریکا برای اتباع کشورهای مختلف مطرح و با اکثریتی قابل توجه از تصویب مجلس نمایندگان و سنا بگذرانند.
مصوبه مجلس نمایندگان آمریکا در رابطه با محدودیت تردد به کشورهای خاص که شامل ایران نیز میشود به اذعان و اعتراف مقامات وزارت امور خارجه ناقض برجام بوده و نشان دهنده عدم صداقت آمریکا است، با این وجود و با امضای باراک اوباما زیر مصوبه ضد ایرانی مجلس نمایندگان این کشور نامه تشریفاتی و از سر فریب جان کری به وزیر خارجه کشورمان از سوی برخی رسانههای غرب زده به عنوان تعهدی محکم از سوی آمریکا تلقی شده است! لازم است در خصوص این مصوبه نکاتی را درذیل یادآورشویم:
۱- «باراک اوباما»رئیسجمهور آمریکا روز جمعه تنها ساعتی پس از تصویب لایحه بودجه سال ۲۰۱۶ در سنای آمریکا، این مصوبه را امضا کرد. در بین انبوه بندها و تبصرههای این لایحه ۲۰۰۹ صفحهای، دست کم یک بند برای ایران از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ بندی که آشکارا ناقض توافقی است که تیر ماه سال جاری در وین بین ایران و ۱+۵ به دست آمد. در بند ۲۰۳ از لایحه بودجه آمریکا تحت عنوان «محدودیت تردد سفر کنندگان به کشورهایی خاص»، چهار کشور ایران، عراق، سوریه و سودان به عنوان کشورهایی معرفی شدهاند که اتباع کشورهایی که با آمریکا تفاهمنامه لغو روادید امضا کردهاند، درصورت حضور در آنها، برای سفر به آمریکا روادید دریافت کنند.
۲- گفتنی است پیش از این، مجلس نمایندگان آمریکا طرح محدودیت تردد به کشورهای خاص را با ۴۰۷ رأی مثبت در برابر تنها ۱۹ رأی منفی به تصویب رساند.براساس این قانون، شهروندان ۳۸ کشور جهان که برای تجارت یا گردشگری میتوانستند مدت ۹۰ روز را بدون داشتن روادید در آمریکا سر کنند، حال اگر طی ۵ سال گذشته به این چهار کشور سفر کرده باشند، باید برای سفر به آمریکا در صف دریافت روادید قرار بگیرند.
۳- نکته مهم و شیطانی موجود در این قانون جدید آمریکاییها آنجاست که نام ایران هم در لیست کشورهای ذکر شده در این لایحه قرار دارد و با این قانون دیگر اتباع کشورهای اروپایی و به ویژه فعالان اقتصادی و صنعتی این کشورها علیرغم رفع تحریمهای هستهای، به دلیل سخت شدن فرایند دریافت ویزای سفرشان به امریکا برای سفر به ایران دچار محدودیت خواهند بود. همچنین ایرانیهای دارای تابعیت دوگانه اروپایی نیز دچار چنین مشکلی خواهند شد. این یعنی یک تحریم و محدودیت جدید پیش پای اقتصاد ایران. درحالی که ۶ کشور طرف مذاکره با ایران در قالب برجام متعهد شده اند که هیچگونه مانع جدیدی بر سر راه مبادلات اقتصادی با تهران ایجاد نکنند. به عبارت دیگر در حالی که هنوز جوهر امضای دیپلماتهای ارشد آمریکایی و اروپایی پای برجام و قطعنامههای مرتبط با آن در شورای امنیت سازمان ملل و شورای حکام خشک نشده، تندروهای مخالف توافق در آن سوی میز، با مشارکت تروریستهای داعش، اولین مانع را بر سر اجرای توافق گذاشتند و سکاندار کاخ سفید هم با بازی در زمین مخالفان برجام بر اقدام آنها صحه گذاشت.
۴- به محض علنی شدن مقاصد کنگره، اکثریتِ قریب به اتفاق سفرای اروپا در واشنگتن، به همراه سفیر «اتحادیه اروپا» در آمریکا، نامه سرگشادهای در نشریه کنگره چاپ کردند که در آن به شدت به تصویب این طرح اعتراض کردند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند اگر این مصوبه شامل حال ایران نمیشد و اگر برجامی در کار نبود تا دولتهای اروپایی به آن احساس تعهد حقوقی داشته باشند، سفرای اروپایی هیچ انگیزهای برای مخالفت علنی با کنگره برای دفاع از حق سفر اتباع خود به عراق، سوریه و سودان نداشتند!
۵- مردم و مسئولان ایران براین باورند که؛ مصوبه اخیرکنگره آمریکا موجب افزایش سوء تفاهم و بیاعتمادی میشود و میتواند تاثیرات جبرانناپذیری بر روند اجرای تعهدات متقابل در اجرای برجام داشته باشد. و همچنان اعتقاد دارند؛ برداشتن گامهای مشترک و سازنده برای بازسازی و تقویت اعتماد، سرآغاز شکلگیری مناسبات جدید بر پایه احترام متقابل و تامین منافع دو ملت است. و با توجه به این دیدگاه چه بسا برخی اقدامات و تصمیماتی که اخیرا نمونهای از آن در مصوبه کنگره آمریکا بروز و ظهور یافت به طور قطع موجب افزایش سوءتفاهم و بی اعتمادی شود و تاثیرات جبرانناپذیری را بر روند اجرای تعهدات متقابل در اجرای برجام به دنبال داشته باشد.
تردیدی نیست که با آب پاکی که آژانس و شورای حکام روی دست مخالفان برجام ریخت، اکنون با امضای اوباما پای این لایحه و دامی که جمهوری خواهان برای دولت آمریکا پهن کردهاند، توپ در زمین طرف آمریکایی است و برجام در آینده به هر سرنوشت بدی اگر دچار شود تقصیر آن به پای کاخ سفید نوشته خواهد شد.