تا پيش از اين مقرر شده بود تا بودجه ۹۷ تا قبل از ۱۵ آذر به رسم سنت هر سال به بهارستان برسد اما آخرين اخبار منتشر شده در اين زمينه نشان میدهد كه نقشه راه هزينه درآمدهاي دولت در سال ۹۷ يكشنبه هفته آینده يعني ۱۹ آذرماه در اختيار مجلس قرار میگيرد تا پس از آن نسبت به بررسي و انجام كارشناسي روي آن اقدام شود.
بودجه ۹۷ در حالي رهسپار مجلس میشود كه هنوز هم كه قريب به ۹ ماه از سال ۹۶ گذشته بخش اعظمي از اعتبارات پروژهها نرسيده و برخلاف آنچه تصور میشود، هزينههای دولت به مراتب بيشتر از درآمدهاي آن است. آمارهاي منتشر شده از وضعیت درآمد بودجه سالجاری نشان میدهد كه، دولت برای تامین مصارف جاری ۲۵ هزار میلیارد تومان کسری دارد و احتمال استقراض از صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی در ماههای آینده را قوت میبخشد.
طبق اعلام نظر كارشناسان؛ از بودجه ۳۴۶ هزار میلیارد تومانی در این مدت فقط ۱۷۱ هزار میلیارد تومان آن محقق شده است كه ۵۳ هزار میلیارد تومان از این درآمد از محل فروش نفت، ۵۱ هزار میلیارد تومان مالیات، ۳۵ هزار میلیارد تومان از واگذاری داراییها و مابقی از سایر محلهای درآمدی است. و اين در حالي است كه درآمدها در مقایسه با سال قبل ۳۳.۵ درصد افزایش دارد، اما همچنان تکافوی مخارج دولت را نمیدهد و در این مدت فقط ۴۹.۴ درصد از کل منابع عمومی دولت محقق شده و عقبماندگی ۲۵ درصدی نسبت به مصوب هشت ماهه دارد.
با اين تفاسير كار بر روي بودجه ۹۷ به مراتب سختتر خواهد بود چراكه اگر باز هم بنا باشد كه عمليات اجرا با مفاد مصوب شده همخواني نداشته باشد باز هم مشكلات بيشتر از اين شده و نمیتوان به حل برخي مشكلات و يا تسهيل آنها اميدوار بود.
بودجه ۹۷؛ بودجهای با تورم تكرقمي
هر سال تا پيش از رسيدن بودجه به دست بهارستانيها گمانه زنيهای بسياري در دو حوزه صورت میگيرد نخست قيمت نفت در بودجه و سهم اتكاي درآمد دولت به نفت است و ديگري نرخي كه دولت براي دلار در نظر میگيرد اما در سالجاري اين پيشبينيها بيش از هر سال ديگري تحتالشعاع قرار گرفته چراكه هنوز سياست و گفتههای دولت در مورد بازاري مانند ارز با عملكردي كه دارد همخواني ندارد و شايد همين مساله سبب شده تا نوبخت هم از قطعي نشدن نرخ دلار سخن بگويد و اعلام كند: «نرخ دلار هنوز در بودجه قطعی نشده اما قیمت نفت ۵۰ دلار در نظر گرفته شده و رشد اقتصادی ۷ درصد و تورم ۹ درصد پیشبینی شده است.»
وي همچنين از رشد ۶ تا ۷ درصدی در اقتصاد در بودجه سال آینده خبر داده و مدعي شده كه برای سهماهه اول ۷ درصد بدون نفت رشد اقتصادی داشتیم و نرخ تورم سال آینده نرخ تکرقمی و ۹ درصد پیشبینی شده است.
نمايندگان متردد
بهارستانيها اما در مقابل تمام اين خوشبينيهای دولت با نگاه ترديدآميزي به اين مساله نگريسته و همواره با توجه به اینکه بودجه سال ۹۶ کمتر از ۵۰ درصد عملیاتی شده است همواره از دولت درخواست دارند كه لایحه بودجه سال ۹۷ را در شرایطی واقعبینانه و عملیاتی تصویب کنند.
اين خواسته در صحبتهای رئیس كميسيون اقتصادي مجلس به وضوح ديده میشود كه معتقد است یکی دیگر از مشکلات لوایح سالانه بودجه را نداشتن تناسب بین بودجههای عمرانی و جاری است و پيرو اين مساله اميدوار است كه بودجه سال ۹۷؛ در شرایطی تنظیم شود كه هم فکری برای اتمام طرحهای نیمهتمام و هم چارهای برای تخصیص اعتبار طرحهای عمرانی اندیشیده شود.
سال سخت هدفمندي
البته اين نگاهي است كه اكثر نمايندگان مجلس دارند و با اعلام نقطه نظراتي كارشناسي اميدوار بتوانند بودجهای منطقي تدوين و تصويب كنند.
مهرداد لاهوتي عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس در اين زمينه به سياست روز گفت: از جمله اساسيترين موضوعاتي كه در بودجه ۹۷ تاكنون مورد بحث و بررسي قرار گرفته مساله هدفمندي يارانهها، صندوقهای بازنشستگي و پروژههای عمراني است. وي افزود: مساله هدفمندي يارانهها نيازمند جراحي بزرگي است و با توجه به وضعيت موجود اگر شرايطي مهيا شود كه از رقم ۴۸ هزار ميليارد توماني يارانهها در حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار ميليارد تومان از يارانه افرادي كه واقعا اين رقم ۴۵ هزار تومان تاثيري در زندگي آنها ندارد؛ كم شود، به مراتب كارها و پروژههای مطلوبتري را میتوان به سرمنزل مقصود رساند.
لاهوتي تصريح كرد: مساله صندوقهای بازنشستگي معضل ديگري است كه بايد جدي گرفته شود چراكه عليرغم بازنشسته شدن كارمندان هنوز هم ۷۱ درصد حقوق بازنشستگان توسط دولت پرداخت میشود و عدم توجه به اين مساله بحران جدي را درپی خواهد داشت. وی درخصوص پروژههای عمراني نيز با بيان اينكه بايستي ۱۰۰ هزار ميليارد تومان براي پروژههای عمراني در نظر گرفته شود خاطرنشان كرد: در بودجه ۹۷ علاوه بر اختصاص چنين بودجهای به بخش عمراني بايد زمينه مشاركت بخش خصوصي و حتي بانكها در اين موارد بايد تقويت شود چراكه دولت توان تامين اين رقم را نداشته و نخواهد داشت.
كاهش هزينههای جاري
وي در ادامه با انتقاد از افزايش هزينههای جاري دولت تصريح كرد: بيش از ۸۵ درصد درآمد محدود كشور صرف هزينههای جاري میشودكه بايد تدبير اساسي براي آن كرد.
لاهوتي با اشاره به صحبتهای رئيسجمهور مبني بر تامين ۲۱ ميليارد فاینانس براي پروژههاي كشور گفت: از اين رقم تنها ۸۵ درصد توسط سرمايهگذار خارجي تامين میشود و تامين ۱۵ درصد ديگر آن به عهده خود ماست و اگر نتوانيم اين رقم را تامين كنيم؛ عملا كاري از پيش نبردهايم.
سوخت گران میشود
عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس كاهش اتكا به درآمدهاي نفتي را مدنظر قرار داد و تصريح كرد: هرچند هرساله از كاهش اتكا به درآمد نفتي صحبت ميكنيم و عملا عدد و رقمهای اعلام شده درست است اما با وجود برخي تبصرهها باز هم همان اتكا و وابستگي وجود دارد. وي افزود: به طور مثال سال گذشته ميزان اتكا به درآمدهاي نفتي ۳۳ درصد اعلام شد اما در عمل تبصرهای تدوين شد كه اگر درآمدها به رقم مورد نظر ۱۰۱ هزار ميليارد تومان از فروش نفت نرسيد مابقي آن را ميتوان از صندوق توسعه ملي تامين كرد و اين خود يعني تداوم اتكا به درآمد نفتي.
لاهوتي همچنين از احتمال افزايش قيمت سوخت در بودجه سال ۹۷ خبر داد. وي رقم مدنظر براي قيمت دلار را نيز با توجه به سالهاي گذشته رقم ۳۳۰۰ توماني سال گذشته به علاوه ۱۰ درصد تورم سالجاري اعلام كرد و گفت: ما نرخ ارز را متناسب با نرخ تورم لحاظ میكنيم.
وی در ادامه محدود كردن انتشار اوراق توسط دولت را مساله مهم ديگري خواند و گفت: در سال گذشته اجازه انتشار اوراق به دولت رادر رقم ۳۴ هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان بستيم و امسال نيز بايد همين روند را ادامه دهيم چراكه انتشار بیرويه اوراق مسالهساز خواهد بود به طور مثال دولت براي سالجاري ۱۰ هزار ميليارد تومان اوراق براي پروژههاي عمراني منتشر كرد و در مقابل ۳ هزار ميليارد تومان سود براي اين اوراق به پيمانكاران داده است كه اين روند مسالهساز بوده و بر مشكلات میافزايد.
نویسنده: سارا علیاری