به تازگی معاون آقای ظریف اظهارات قابل تاملی را مطرح کرده چنانچه وی گفته "اگر پاداش ایران پس از این همه تعامل و مذاکره و همکاری با آژانس این باشد که دوباره تحت فصل هفتم [منشور ملل متحد] قرار گیرد، این به معنای آن است که “دکترین هستهای” ما اشتباه بوده است و ما باید سیاست و دکترین هستهای خود را مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار دهیم.
بیش از یک سالو نیم است که آمریکا به صورت یکجانبه از توافق هستهای با جمهوری اسلامی ایران خارج شده و دیگر کشورهای باقیمانده در این توافق هم نتوانستهاند آنطور که وعده داده بودند، آثار منفی تحریمهای یکجانبه آمریکا را جبران کنند.
ایران در واکنش به این وضعیت، از اردیبهشت ماه امسال و با استناد به دو بند از برجام، روند کاهش پایبندی به این توافق را آغاز کرد و گام چهارم این روند با انتقال گاز به تأسیسات هستهای فردو برای تزریق به سانتریفیوژها از چند روز گذشته آغاز شد.
با گذشت چند روز از گام چهارم ایران در کاهش تعهدات برجامی، مواضع اروپاییها نسبت به این موضوع ترکیبی از نگرانی و ابهام بوده است. واکنشهای اولیه اروپاییها حکایت از این داشت که این اقدام ایران در تناقض با توافق هستهای بوده است و اینکه تهران باید به این توافق پایبند باشد.
گام چهارم کاهش تعهدات هستهای ایران در برابر بیتعهدی اروپا درحالی اجرا شد که تقریبا ۶ سال است منتقدان دلسوز کشور مدام بر این نکته تاکید دارند نه میتوان روی اروپاییها حساب کرد و نه مذاکره با آمریکا فایده دارد، چرا که سیاست رژیمهای استکباری تقلا واعمال فشار و تحریمهای ظالمانه علیه ملت ایران برای کشاندن تهران در میز مذاکره با محور گفتوگو برای توان دفاعی و نظامی کشور است، البته حذف جمهوری اسلامی ایران از معادلات منطقه و حتی عرصه بین الملل گام بعدی آنها به شمار میرود اما، آنچه محور این گزارش و مورد تاکید و تامل است اظهارات اخیر آقای عراقچی که گفته است؛ "اگر پاداش ایران پس از این همه تعامل و مذاکره و همکاری با آژانس این باشد که دوباره تحت فصل هفتم [منشور ملل متحد] قرار گیرد، این به معنای آن است که “دکترین هستهای” ما اشتباه بوده است و ما باید سیاست و دکترین هستهای خود را مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار دهیم!
باید ابتدا به آقای عراقچی بگوییم اینکه گفتهاید دکترین هستهای ما اشتباه بود حرفی کاملا بجا و منطقی است! اما سوال اینجاست که آقای عراقچی چرا انقدر دیر به این نتیجه رسیدید؟ چرا گذاشتید این برجام با دستاورد تقریبا هیچ برای ملت ایران این همه هزینه ایجاد کند، مورد بیشترین تحریمهای ظالمانه واقع شویم، با بیتعهدی اروپاییها مواجه شویم آن وقت به این نتیجهای که الان رسیدید برسید؟! طی ۶ شش سال گذشته بارها مقام معظم رهبری و منتقدان دلسوز نظام اسلامی ایران گفتند مذاکره با آمریکا و غرب فایده ندارد و دستاوردی برای کشور به ارمغان نمیآورد؛ اما برخی همکیشان شما "منتقدان دلسوز "را کاسبان تحریم لقب دادند و بر طبل این موضوع کوبیدند که عدهای نمیخواهند مسیر پیشرفت اقتصاد و مذاکره با جهان فراهم شود! آیا الان به این مسیر تعامل همه جانبه چه از لحاظ سیاسی و چه اقتصادی رسیدیم؟ جز اینکه آرام آرام به همان نقطه ابتدایی که بودیم برگشتیم، این بود برجام و توافقی که سنگش را به سینه میزنید؟! بارها رهبر عالی قدر انقلاب تاکید کردند که حل مشکلات کشور در داخل است و سیاست مقاومت در برابر استکبار مسیر پیروزی و رشد و تعالی این کشور را ترسیم میکند؛ اما حیف از این بی توجهی! درکل باید به آقای عراقچی بگوییم کاش زودتر به این نتیجه میرسیدید که مسیر مذاکره با آمریکا راه به جایی نمیبرد.
البته معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان در گفتوگو با بخش عربی شبکه آر.تی در رابطه با این کنفرانس گفت: میدانید که این کنفرانس همزمان با رخدادهای مهم بینالمللی برگزار شد و مساله ممنوعیت انتشار هستهای از مدتها پیش در روابط بینالمللی مهم بوده است بنابراین کارشناسان سطح بالایی در این کنفرانس شرکت کردند و این مسائل را مورد بررسی قرار دادند. من بر این باورم که کنفرانس مسکو همکاری و شراکت خوبی در راستای اهداف عالی می تواند ایجاد کند، ما سه مساله مهم پیش رو داریم؛ عدم اشاعه سلاح هسته، خلع سلاح و استفاده مسالمتآمیز از انرژی هستهای. متاسفانه غربیها تنها بر یکی از این مسائل تمرکز دارند و آن خلع سلاح هستهای و کاستن از انتشار سلاح کشتار جمعی است؛ آنها توافقات بین المللی را اجرایی نمیکنند و حق کشورها در استفاده مسالمت آمیز از انرژی هسته ای را به رسمیت نمیشناسند و تلاش می کنند که موانعی پیش روی کشورها قرار دهند، مساله عدم اشاعه سلاح هسته ای مساله بسیار مهم است اما در کنار آن به رسمیت شناختن حق کشورها در استفاد ه مسالمت آمیز از انرژی هسته ای نیز امری مهم است.
وی که در برنامه " قصاری القول" حضور یافته بود در پاسخ به این سوال که علیرغم اینکه مقام معظم رهبری و پیش از آن امام خمینی استفاده از سلاح هسته ای را حرام کرده بودند، اکنون برخیها ایران را به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای متهم می کنند، آیا این مساله درست است؟گفت: سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران روشن و واضح است، بر اساس فتوای مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره) به کارگیری سلاح هسته ای حرام است و این برنامه در ایدئولوژی امنیتی ما نیز جایگاهی ندارد، ایران به انجام تمام مسئولیت ها و وظایفش پایبند است. ما به منظور رفع نگرانی برخی طرفها به مدت ۱۲ سال مذاکره کردیم و حسن نیت خود را ثابت کردیم، ما به تمام تعهدات خود در توافق هستهای عمل کردیم اما متاسفانه طرفهای دیگر برجام به تعهدات خود عمل نکردند و آژانس بینالمللی انرژی اتمی از همان ابتدا که گزارشهایی در رابطه با برجام منتشر میکرد دائما اعلام میکرد که ایران به تعهدات خود پایبند است بنابراین هیچ کس نمیتواند در این رابطه ایران را زیر سول ببرد زیرا زمانی که آمریکاییها از برجام خارج شدند و تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران را تشدید کردند ما به مدت یک سال صبر کردیم و این "صبر راهبردی" بود تا به طرف های دیگر برجام فرصت داده باشیم و آنها بتوانند نبود آمریکا را جبران کنند. اروپاییها به ما می گفتند که در برجام بمانید و ما تلاش خواهیم کرد که برنامه هایی جایگزین برای استفاده ایران از برجام ایجاد کنیم ما نیز به مدت یک سال کامل صبر کردیم اما متاسفانه تلاش های آنان بی نتیجه بود و در نهایت در هشتم می ۲۰۱۹ تصمیم گرفتیم تعهدات برجامی خود را کاهش دهیم و این کار را تدریجی و گام به گام انجام دادیم تا فرصتی برای دیپلماسی داده باشیم. عراقچی افزود: در حقیقت هدف ما از کاهش تعهدات، حفظ برجام است نه از بین بردن آن. بر اساس بند ۳۶ برجام اگر طرفهای دیگر برجام نتوانند به تعهداتشان عمل کنند ایران حق دارد به طور کلی و یا جزئی تعهدات خود را کاهش دهد بنابراین ما این کار را تدریجی انجام دادیم تا برای دیپلماسی فرصت باقی بماند. بنابراین در این مساله هیچ شکی وجود ندارد که ایران خواهان سلاح هستهای نیست بلکه دشمن آن است.
معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران زمانی که از ظریف انتقاد کردند و گفتند که وی در مساله هستهای سیاست نرم را در پیش گرفته بود آقای ظریف از عبارتی اسفاده کرد که سوال های زیادی در اذهان عمومی ایجاد کرد،جمله ظریف این بود" من مسئول سیاست خارجه نیستم" نظر شما در رابطه با این عبارت چیست؟ گفت: شما میدانید که در تمام کشورها وزارت خارجه مجری سیاست های خارجه است و در اجرای این سیاست ها نقش دارد اما تصمیمات در سطوح مختلف کشور اتخاذ می شود و این مساله در تمام کشورها وجود دارد.
وی در رابطه ابتکار"صلح هرمز" گفت: امنیت تنگه هرمز و خلیج فارس برای ما اولویت است و ما می خواهیم که تمام کشورهای منطقه در امنیت و آرامش زندگی کنند و نفت خود را در شرایط امن تولید و صادرات کنند، سیاست جمهوری اسلامی ایران "سیاست صلح، ثبات و آرامش" در منطقه است و ما آماده همکاری و تعامل با تمام طرف های منطقه ای هستیم. امنیت باید در داخل ایجاد شود و وجود دست های بیگانه تنها تنش ها را بالا می برد بنابراین رئیس جمهور ما این ابتکارعمل را پیشنهاد داد و برنامه هایی برای صلح مطرح کرد و پیش از آن نیز آقای ظریف پیشنهاد مجمع گفت وگوی منطقه ای را مطرح کرد که متاسفانه خیلی از آن استقبال نشد. بعد از آن نیز آقای ظرف پیشنهاد امضای معاهده عدم تعرض را مطرح کرد و اکنون آقای روحانی ابتکار صلح هرمز را پیشنهاد داد تا بتوانیم از طریق گفت وگو به صلح پایدار برسیم و هدف اصلی"صلح هرمز" عدم دخالت در امور داخلی دیگران و عدم تجاوز به کشورهای دیگر، آزادی کشتیرانی و ایجاد امنیت و ثبات برای تمام کشورهای منطقه است. ما به تمام کشورهای منطقه حتی کسانی که با آن ها رابطه نداریم از جمله عربستان پیام فرستادیم و همه طرفها را به گفت وگو و همکاری مشترک دعوت کردیم و امیدواریم که جواب های مثبتی دریافت کنیم در همین چارچوب می توانیم مسائل دیگر از جمله مساله یمن را حل کنیم زیرا مردم یمن اکنون از بحران و مشکلات انسانی رنج می برند و کشورهای منطقه مسئول پایان دادن به این بحران هستند. برای بحران های تمام کشورها از جمله عراق، لبنان و فلسطین نیز باید راه حل سیاسی ایجاد کرد.