روز گذشته وزیر کار از پیشبینی ایجاد ۲۰۰ هزار شغل در سال آینده از طریق اجرای طرح کارورزی فارغالتحصیلان خبر داد و اعلام کرد: در سال ۹۵ آموزشهای مهارتی سیار در روستاها ارائه شده و متولی ارائه این آموزشها سازمان آموزش فنی و حرفهای است و تاکنون ۲۰۰هزار آموزش مهارتی عملیاتی شده و امیدواریم به تعهد ۲۵۰ هزار نفر آموزش تا پایان سال دست پیدا کنیم.
این وعده وی در حالی مطرح شد که رئیسجمهور نیز در نهمین نشست خبری خود با خبرنگاران بر روند رو به رشد فعالیتهای دولت در زمینه اشتغالزایی خبر داد و از قدمهای بلند برداشته شده در زمینه اشتغال قدردانی کرد و گفت: «اینکه در طول یک سال بیش از ۷۰۰ هزار شغل خالص در کشور ایجاد شود نظایر زیادی ندارد. در دنیا هم نظایر زیادی ندارد. ۷۰۰ هزار شغل بسیار زیاد است اما برای کشور ما به خاطر انباشت مشکلات کم است.» این صحبتها درخصوص کاهش نرخ بیکاری و اشتغالزایی در کشور از سوی متولیان و دستاندرکاران در حالی مطرح شده که آمارهای مرکز آمار روایت دیگری از این فعالیتهای بینظیر دارد.
مرکز آمار ایران در گزارشهای خود آورده است: تعداد شاغلان در سال ۹۴ چیزی حدود ۲۱ میلیون و ۸۶۰ هزار و ۸۳۶ نفر بوده است. گفته میشود این رقم در ابتدای دولت تدبیر و امید چیزی حدود ۲۲ میلیون و ۱۹۱ هزار و ۱۴۴ نفر بوده که نشان از بیکار شدن خالص چیزی حدود ۳۳۰ هزار نفر در دولت یازدهم دارد. با یک حساب سرانگشتی درباره میزان اشتغالزایی در دولت یازدهم میتوان متوجه شد ۳۳۰ هزار نفر بیکارشده ۶ درصد کل افراد شاغل جامعه هستند، بنابراین میتوان دریافت با توجه به روند منفی اشتغال در دولت تدبیر و امید وضعیت اشتغالزایی در دولت یازدهم چیزی حدود ۶/۶ـ درصد بوده است. عدد ۶/۶ـ درصد میزان اشتغال خالص در دولت یازدهم است.
نکته قابل توجه تر در این میان آمار اشتغالزایی در بهار سال ۹۵ است که میگوید: تعداد شاغلان کشور در بهار ۱۳۹۵ برابر با ۲۲ میلیون و ۶۰۴ هزار و ۷۱۸ نفر بوده که نسبت به بهار سال قبل (۱۳۹۴) ۷۴۲۸۸۲ نفر افزایش یافته است. در همین فاصله نسبت اشتغال (نسبت تعداد شاغلان به جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر) نیز با ۰.۸ درصد افزایش از ۳۳.۹ درصد به ۳۴.۷ درصد رسیده است.
همچنین گفته میشود که در بهار ۱۳۹۵، ۳۹.۵ درصد جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بودهاند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفتهاند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل( بهار ۱۳۹۴) ۱.۵ درصد و نسبت به زمستان ۱۳۹۴، ۱.۸ درصد افزایش داشته است. برهمین اساس بررسی سهم اشتغال ناقص نشان میدهد که در بهار ۱۳۹۵، ۹.۷ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و...) کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بودهاند. این در حالی است که ۳۹.۵ درصد از شاغلین ۱۵ ساله و بیشتر، ۴۹ ساعت و بیشتر در هفته کار کردهاند.
کارشناسان با اشاره به اینکه عدد بیکاران کشور بیش از پنج میلیون برآورد شده میگویند: آگاهی از اینکه هر ساعت حدود ۱۵۰ نفر به جمعیت بیکاران افزوده میشود، نگرانی را صدچندان میکند. با وجود این، اگر در هرساعت، ۱۵۰ نفر کار پیدا کنند، تازه میتوان مدعی بود که سطح موجود حفظ شده است.این گروه از منتقدان میگویند اگر در سالجاری که تنها ۱ ماه و اندی از آن باقی مانده است متولیان بتوانند هر ساعت ۱۵۰ شغل ایجاد کنند به گونهای عمل خواهند کرد که از رشد و افزایش بیکاری جلوگیری شود و اگرهم بنا باشد که طی پنج سال آینده بیکاری به عدد صفر نزدیک شود، باید ۲ برابر این میزان یعنی ۳۰۰ شغل در ساعت و ۵ شغل در هر دقیقه ایجاد شود.
فعالان کارگری با استنادبه این آمار و ارقام این نکته را مطرح میکنندکه دولت یازدهم حمایت از اشتغال را در دستور نداشته است، و نهتنها در حوزه اشتغال و حمایت از کارگران اقدامی عملیاتی و جدی از سوی مسئولان وزارت کار مشاهده نشد بلکه طرفداری از نظام بانکی و رها کردن نظام سرمایه و بنگاهدار شدن وزارتخانه وضعیت را هرروز وخیمتر کرد.
طبق آمار بررسی وضعیت تغییرات نرخ بیکاری استانهای کشور در سال ۹۴ و مقایسه آن با سال ۹۳ نشان میدهد که در دوره مورد بررسی، نرخ بیکاری در ۲۲ استان دورقمی و بالای ۱۰ درصد بوده است. این تعداد در سال ۹۳، بهمیزان ۱۹ استان بوده است.
بیکاری از زاویه جهان
در مقابل این آمارهای داخلی شاید نیم نگاهی به آمارهای جهانی نیز قابل توجه باشد؛ کمتر از یک ماه پیش صندوق بینالمللی پول با اشاره به صعودی بودن وضعیت بیکاری در ایران طی ۲ سال گذشته اعلام کرد این کشور طی ۲ سال ۸ پله در ردهبندی بیکارترین کشورهای جهان بالا رفته است.
براساس برآوردهای این نهاد بینالمللی نرخ بیکاری در ایران که در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۱۰.۶ درصد بوده است در سال ۲۰۱۵ به ۱۰.۸ درصد و در سال ۲۰۱۶ به ۱۱.۲۸ درصد افزایش یافته است و این آمار در مقایسه با سایر کشورها نیز وضعیت اشتغال در ایران بدتر شده است و این کشور در دو سال؛ ۸ پله در رده بندی بیکارترین کشورهای جهان بالا رفته است.
این آمارها نشان میدهد که در سال ۲۰۱۴ ایران از نظر رده بندی کشورهای جهان براساس بیکاری در رتبه ۳۱ قرار داشته اما در سال ۲۰۱۵ در جایگاه ۲۵ و طی سال ۲۰۱۶ در جایگاه ۲۳ قرار گرفته است. بر این اساس در سال ۲۰۱۶ تنها ۲۲ کشور در جهان از نظر اشتغال وضعیت بدتری نسبت به ایران داشته اند که عبارتند از آفریقای جنوبی، مقدونیه، بوسنی و هرزگووین، یونان، سودان، اسپانیا، صربستان، ونزوئلا، ارمنستان، آلبانی، کرواسی، باهاماس، تونس، قبرس، جامائیکا، مصر، سائوتومه، نیجریه، پورتوریکو، سورینام، بلز و ایتالیا.
بنابر این گزارش، از جمله کشورهایی که نرخ بیکاری کمتری نسبت به ایران داشتهاند عبارتند از ترکیه با بیکاری ۱۰.۱۷ درصدی، مراکش با بیکاری ۱۰.۱۵ درصدی، ساحل عاج با بیکاری ۹ درصدی، سن مارینو با بیکاری ۷.۳۳ درصدی، شیلی با بیکاری ۷.۶ درصدی، پرو با بیکاری ۶ درصدی، سریلانکا با بیکاری ۴.۰۵ درصدی و ترینیداد و توباگو با بیکاری ۴ درصدی.