وزارت کشور درخصوص نحوه پخش مناظرههای ریاست جمهوری که در رسانهها به آن پرداخته شد، اطلاعیهای صادر کرد که متن آن در ذیل آمده است:
باسمه تعالی
نظر به فضاسازی و تلاش برخی رسانهها در جهت انتساب مصوبه کمیته تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری درخصوص پخش غیرزنده مناظرههای تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری به وزارت کشور، ضمن رد کامل این فضاسازیها به استحضار ملت شریف ایران عزیز میرساند؛
1- برابر ماده 62 قانون انتخابات ریاست جمهوری، به منظور تضمین برخورداری یکسان نامزدهای ریاست جمهوری از امکانات عمومی، کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات تشکیل میگردد و اعضای کمیسیون مطابق ماده 63 قانون انتخابات عبارتند از:
- دادستان کل کشور یا نماینده تامالاختیار او
- وزیر کشور یا نماینده تامالاختیار او
- دبیر هیأت اجرایی مرکزی انتخابات
- رئیس شورا یا یکی از اعضای شورای نظارت بر سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به انتخاب شورا
- رئیس سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران یا نماینده تامالاختیار
براساس ترکیب فوقالذکر، از 5 عضو کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، فقط 2 عضو آن مربوط وزارت کشور و یا هیأت مرکزی اجرائی انتخابات هستند.
2- با توجه به ترکیب فرابخشی کمیسیون، انتساب تصمیمی که با حضور همه اعضای کمیسیون و پس از طرح مباحث تفصیلی، مرور تجربههای گذشته و سپس رأیگیری بین اعضاء، منعقدشده، مصداقِ بارزِجنجالآفرینی و مقابله با تصمیمات مراجع مسئول در امر انتخابات است.
3- اعلام مخالفت یا موافقت فعالان سیاسی با تصمیمات مراجع قانونی انتخابات، مادام که در چارچوبهای قانونی پیگیری شود، امری طبیعی است که در ذیل سنت پر افتخار انتخابات در جمهوری اسلامی ایران، همواره تجربه شده، اما دامن زدن به مخالفتها با تصمیمات مراجع قانونی و سوءاستفاده سیاسی جناحی از آن از سوی عوامل رسانههای برخوردار از منابع و بودجههای عمومی همچون خبرگزاری تسنیم، در حکم ایجاد اخلال در تأمین نظم و امنیت انتخابات است و استمرار آن، مطلقاً غیر قابل قبول و در صورت تکرار، با برخورد قانونی مواجه خواهد شد.
بعلاوه انتظار میرود، سازمان صداوسیما، همچنان که برای تحقق تصمیمات نهادهای نظارتی دخیل در امر انتخابات، زمینهسازی میکند و برای اقناع افکار عمومی نسبت به تصمیمات تلاش میکند، در تحقق تصمیمات قانونی سایر مراجع مرتبط با انتخابات نیز، پیشگام باشد.
4- یادآوری میگردد؛ رسانههایی که به هر مقدار از منابع عمومی بهره میبرند، به تصریح ماده 68 قانون انتخابات ریاست جمهوری از انجام هرگونه فعالیت تبلیغاتی له یا علیه نامزدها، تا پایان مهلت قانونی تبلیغات منع شدهاند. اجرای این تکلیف قانونی از سوی این رسانهها، به دقت در ستاد انتخابات کشور رصد میشود و با هرگونه تخلف در این زمینه قاطعانه برخورد قانونی صورت میپذیرد.
موضوع پخش مناظرههای انتخاباتی به صورت ضبط شده موضوعی است که در این برهه از زمان با مخالفتهای بسیاری روبهرو شده است.
پیشینه برگزاری مناظرات زنده انتخابات ریاست جمهوری توسط رسانه ملی به سال ۸۸ باز میگردد. این برنامه یکی از حساسترین و جذابترین بخشهای تبلیغاتی نظام انتخاباتی کشور است که نقش ویژه و مؤثر در جلب رأی افکار عمومی بهسوی نامزدهای انتخابات دارد.
در این برنامه کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری بهصورت زنده با یکدیگر مناظره کرده و برنامههای یکدیگر را به چالش میکشند و از برنامههای خود میگویند.
در حالیکه صداوسیما آماده پخش زنده مناظرههای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری است، سخنگوی وزارت کشور اعلام کرده است که مناظرههای انتخاباتی نامزدهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری باید به صورت «ضبط شده» از تلویزیون پخش شود.
سیدسلمان سامانی سخنگوی وزارت کشور و رئیس کمیته حقوقی ستاد انتخابات تاکید کرد که در دومین جلسه کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری بهریاست وزیر کشورو با حضور حجتالاسلام والمسلمین منتظری دادستان کل کشور، علیعسکری رئیس سازمان صداوسیما، قاضیزاده هاشمی نماینده مجلس و عضو شورای نظارت بر سازمان صداوسیما، مسئولان ستاد انتخابات کشور و نماینده ناظر شورای نگهبان به ریاست وزیر کشور برگزار شد این تصمیم اتخاذ شده است.
پس از اعلام شدن اینکه مناظرات کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری بهصورت زنده پخش نمیشود، حسامالدین آشنا مشاور فرهنگی رئیسجمهور در کانال تلگرامی خود اعلام کرد که رئیسجمهور از این موضوع خبر نداشته و در جلسه با نخبگان استان فارس از این موضوع مطلع شده است.
همچنین خبری منتشر شد که روحانی درخصوص عدم پخش مناظرههای انتخابات ریاست جمهوری گفته است: حامی آزادترین شیوه در مناظرات هستیم که مردم بهتر انتخاب کنند و ابراز امیدواری کرده، ستاد تبلیغات انتخابات تجربهها را بازمرور کنند. با این حال بسیاری از رسانهها نوشتند که در کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، عدم پخش مناظرات تلویزیونی بهپیشنهاد عبدالرضا رحمانیفضلی وزیر کشور صورت گرفته و سپس این پیشنهاد به رأی گذاشته شده است.
این در حالی است که فعالان و شخصیتهای سیاسی ضمن تاکید بر زنده بودن مناظرهای انتخاباتی، معتقد هستند که مصوبه کمیسیون تبلیغات انتخابات کشور باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد. بسیاری از جریانهای سیاسی، چهرهها و دولت هم از پخش غیرزنده مناظرههای انتخاباتی ابراز نارضایتی کردند.
این ابراز نارضایتی از آنجا نشات میگیرد که کاندیداهای انتخابات از نخبگان سیاسی کشور بوده و از فیلتر شورای نگهبان هم عبور کرده اند و دیگر چه نیازی به تغییر رویه سازمان صداوسیما در پخش مناظرهها به صورت ضبط شده وجود دارد؟
به عقیده این گروه این مصوبهای یک پسرفت معنادار در کاهش مشارکت عمومی و نوعی عقبگرد و پسرفت از توسعه مردمسالاری است که اصلیترین پشتوانه نظام اسلامی است و امتیاز شناخت و انتخاب اصلح را از ملت میگیرد.
این در حالی است که پخش زنده مناظرات انتخاباتی در ادوار گذشته تاثیر بسزایی در ایجاد شور و نشاط سیاسی در جامعه، افزایش پاسخگویی نامزدها به درخواستها و مطالبات عموم و محرک حضور آحاد جامعه در صحنه انتخابات بشمار میرفته است.
یادمان باشد که مقام معظم رهبری مناظرات زنده را به عنوان رویهای که ذهن را پرورش میدهد و قدرت انتخاب را بالا میبرد از نظر جمهوری اسلامی مطلوب توصیف کردهاند و لغو پخش زنده مناظرات اعتماد عمومی را از بین میبرد.
در عین حال بسیاری از این افراد بر این باورند که دولت یازدهم از ابتدا سیاست محرمانگی با ملت و بستن دهان منتقدان را پیش گرفته بود، و پخش این نوع مناظرهها اوج بیصداقتی و دهنکجی به مردم شریف ایران است و عملاً توهین بزرگی به شعور مردمی بشمار میرود که صاحبان این مملکت و کشورند. کسی که به ملت اعتماد نداشته و ملت را محرم نمیداند نباید انتظار اعتماد مجدد ملت نسبت به خود را داشته باشد.
برخی نیز میگویند در شرایط فعلی عملکرد نامطلوب دولت و عدم تحقق وعدههای رئیسجمهور باعث نگرانی دولت شده است که دولت از این شگرد سانسور برای پنهان کردن عملکرد خود است کند و به نحوی خود را بزک تبلیغاتی نماید و بهترین روش برای این نوع پنهانسازی استفاده از مناظرههای ضبط شده است.
نباید فراموش کنیم که در حال حاضر این تردید نیز وجود دارد که صداوسیما تبدیل به بنگاه و جولانگاه سیاسی دولت شده و عملاً امور تبلیغاتی و رسانهای حسن روحانی کاندیدای ریاست جمهوری را برعهده دارد و این در حالی است که تریبون صداوسیما متعلق به انقلاب اسلامی است
صداوسیما باید با نگاه بیطرفانه و به دور از ملاحظات سیاسی، از حقوق ملت صیانت کرده و رسانه ملی حیطی سالم، بیطرف و شفاف برای شناخت بهتر مردم قرار باشد .
واکنش نامزدها به پخش غیرزنده مناظرهها
حجتالاسلاموالمسلمین سیدابراهیم رئیسی کاندیدای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در این باره تأکید کرد: اینجانب از مناظره زنده بهعنوان یکی از راههای شناخت در افکار عمومی استقبال میکنم و این را حق مردم بزرگوار و هوشمند کشورمان میدانم. وی تصریح کرد: مردم باید بتوانند از طریق رسانه ملی بهصورت زنده شاهد مناظره رقبا در محیطی عادلانه بر مبنای رعایت اصول اخلاق اسلامی باشند.
محمدباقر قالیباف کاندیدای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز با اعتراض به این موضوع گفت: ظرفیتهای منحصر به فرد مناظرههای زنده و افزایش میزان مشارکت مردم برگزاری آنها را ضرورتی برای آگاهسازی عمومی از برنامهها و دیدگاههای نامزدهای انتخاباتی دانست.
وی با تکرار انتقاد خود از لغو زنده بودن برنامه مناظرهها از کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات خواست که با درخواست عمومی برای برگزاری مناظرههای آزاد و زنده موافقت و همراهی کند.
«مصطفی میرسلیم» نامزد انتخابات ریاست جمهوری آورد: جلوهآرایی برای اینکه چهره واقعی نامزدها مشخص نشود، خلاف حق شهروندی مردم است. بنده برای حضور در پخش زنده مناظرههای انتخاباتی نه تنها آمادهام، بلکه لحظهشماری میکنم.
در عین حال هاشمیطبا در واکنش به عدم پخش مناظره زنده انتخاباتی از صداوسیما اظهار داشت: معتقدم شاید برای مناظره ضبطی دلایلی داشته باشند اما در هر صورت بنده هم از مناظره زنده و هم مرده استقبال میکنم.
تقویت مشارکت مردم ضروری است
همچنین سایر شخصیتهای سیاسی نیز نسبت به این موضوع انتقاد دارند.
غلامرضا تاجگردون عضو هیئت اجرایی مرکزی انتخابات ریاست جمهوری از تصمیم کمیسیون تبلیغات انتخابات برای عدم پخش زنده مناظرهها انتقاد کرد. وی در نامهای به وزیر کشور با انتقاد از تصمیم کمیسیون تبلیغات انتخابات برای عدم پخش زنده مناظرهها، خواستار بررسی مجدد موضوع در راستای تقویت مشارکت مردم شد.
همچنین دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مناظرات، نقش مهمی در آگاهیبخشی به مردم درباره نامزدها و برنامههای آنها دارد و زنده بودن مناظرات، اعتماد مردم و جاذبه رقابتها را افزایش میدهد.
محسن رضایی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشت: مناظرات جمعی برای شناخت موضوعات مفیدند ومناظرات تک به تک برای شناخت کاندیداها. باید زمان تبلیغات حداقل به شش ماه افزایش یابد تا فرصت بیشتری به مردم و نامزدها داده شود. وی در همین زمینه تصریح کرده است: ما در سیاستهای کلی انتخابات، آسیبهای انتخاباتی ایران را شناخته و با سیاستهای کلی برطرف کردهایم. نوبت دولت و مجلس است که براساس آن سیاستها، قانون جامع انتخابات را تهیه و تصویب کنند.
از سوی دیگر نماینده مردم تهران در مجلس نهم گفت: حذف مناظره انتخاباتی به صورت زنده موجب کاهش آزادیهای اجتماعی میشود.
سیدمسعود میرکاظمی درخصوص حذف مناظره زنده تلویزیونی در ایام تبلیغات انتخاباتی، اظهار داشت: براى پاسخ دادن به این سؤال بایستى برگردیم و مرورى به خلق و خوى محدود کردن آزادیبیان دولت در طول عمر خدمتى آن داشته باشیم که این انتقاد در سال ۹۴ در قالب سوالی در مجلس به دولت مطرح شد که نباید جلوی آزادیبیان مردم و اصحاب رسانه گرفته شود.که منجر به دادن کارت زرد به وزیر ارشاد وقت گردید.
وی افزود: فشارهای متعددی که با ابزارهای مختلف همچون حذف یا محدودسازی یارانه رسانهها از ناحیه دولت وارد میشد، موجب افزایش بیسابقه فشار بر روی رسانهها و خبرنگاران و مدیران مسئول خبرگزاریها و نشریات شد بهطوری که در هیچ زمانى این مقدار از فشار وجود نداشته است.به طوری که از برخى بیش از ده بار به بهانههاى مختلف شکایت شده که در دوره بعد از پیروزى انقلاب سابقه نداشته است.
نماینده سابق مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به همین دلیل على رغم به کار بردن کاندیداى مکمل که نوعى اجحاف به مردم محسوب مىشود به دلیل اینکه یک کاندیدا دو صندلى را اشغال کرده، دو برابر فرصت تبلیغ نسبت به سایر کاندیداها دارد که کاملأ بىعدالتى است و این در حالى است که مردم را از آشنایى با نظرات یک کاندیداى دیگر محروم مىکند.
وی خاطرنشان کرد: دولت به دلیل همین نگرانیها علیرغم وجود کاندیدای پوششی که بدعتی جدید و ناپسند به حساب میآید با پخش زنده مناظره انتخاباتی مخالفت و از تشریح عملکرد بسیار ضعیف دولت به مردم نگران است که این امر نوعى دیکتاتورى نرم را از سوى دولت در اذهان تداعى میکند. میرکاظمی افزود: این رفتارها موجب محدودیت آزادیهای اجتماعی مردم میشود و با شعارهایی که درخصوص آزادیهای فردى و حقوق شهروندی که دولت ادعای آن را دارد اما اجرا نمیکند، در تضاد است و نشان مىدهد براى برخى منافع خودشان بر منافع ملى برترى دارد و این برگرفته از خوى خود بزرگبینى و اشرافیگرى است.
مناظره زنده مطالبه مردمی
محمد قمی نماینده مردم پاکدشت در مجلس نیز در واکنش به فشار دولت مبنی بر عدم پخش زنده مناظرههای تلویزیونی کاندیدای ریاست جمهوری، اظهار داشت: مناظرههای تلویزیونی به صورت زنده نشان از آزادی بیان دارد و در انصورت مردم هم نسبت به دیدگاههای کاندیداها شناخت و آشنایی بیشتری پیدا میکنند.
وی با بیان اینکه صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری پس از اینکه توسط شورای نگهبان تایید شده نشان میدهند که همه این افراد و نامزدها دارای صلاحیت قانونی هستند افزود: وقتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از فیلتر شورای نگهبان عبور کردند مطمئنا در مناظرههای تلویزیونی حرفهای نامربوط نمیزنند و سخنانشان منطقی خواهد بود منتهی برای مسائلی که میخواهد عنوان شود باید چارچوبی در نظر گرفته شود تا شاهد برخی بیاخلاقیها نباشیم.
عضو فراکسیون امید اظهار کرد: کاندیدای ریاست جمهوری در مناظرههای تلویزیونی باید برنامهها و طرحهای خود را در زمینههای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی عنوان کنند و در کل بنده موافق پخش مناظرههای کاندیداهای ریاست جمهوری به صورت زنده هستم و این را یک مطالبه مردمی میدانم.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز در واکنش به عدم پخش مناظرههای تلویزیونی کاندیداهای ریاست جمهوری با فشار دولت گفت: آن کسانی که از این مناظرههای زنده وحشت دارند مطمئنا اشکالاتی در کار خود میبینند و پاسخ لازم را به مطالبات مردمی ندارند که بدهند.
احمد سالک اظهار داشت: دستگاههایی که با مردم با صداقت و شفافیت از رئیسجمهور گرفته تا دیگران برخورد کرده باشند، نباید از مناظرههای شفاهی و زنده وحشت کنند. وی در ادامه افزود: اگر با مردم صادقانه رفتار و برخورد کرده باشند نباید از مناظرههای زنده نگران باشند.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی تصریح کرد: مناظرهها اگر در چارچوب منشور اخلاقی باشد، همانطور که رهبری فرمودند به رشد و تعالی جامعه کمک میکند، آن کسانی که از این مناظرههای زنده وحشت دارند مطمئنا اشکالاتی در کار خود میبینند و پاسخ لازم را به مطالبات مردمی ندارند که بدهند، امیدواریم از این حقی که مطالبه مردمی است به خوبی عمل شود و مردم از این موضوع بهرهمند باشند. وی گفت: پخش مناظرههای زنده در تصمیمگیری مردم بسیار موثر است.
در همین حال نماینده مردم طرقبه و شاندیز گفت: در همه دنیا مردم بر مبنای مناظرههای زنده تلویزیونی قضاوت خود را انجام میدهند و اینکه مناظرهها ضبط شده باشد امر منسوخی است.
محمد دهقانی نماینده اظهار داشت: ۴ سال از عمر دولت یازدهم گذشته و دولت باید پاسخگو باشد. اما متاسفانه از پاسخگویی فرار میکند.
دهقان با تاکید بر اینکه مناظره ضبط شده دیگر مناظره نیست افزود: مهندسی تبلیغاتی است که دولت از آن استفاده میکند و در واقع نمیخواهد که مردم حقایق را بدانند و صداوسیما نباید زیر بار این امر برود و باید همانند دورههای گذشته مناظرهها به صورت زنده باشد.
وی تاکید کرد: در مناظرههای زنده است که مردم میفهمند کدام نامزد توان بیشتری داشته و برنامه دارد و کدامیک نقاط ضعف دارند. از این رو دولت به دلیل اینکه عملکرد مناسبی نداشته این موضوع را مصوب کرده که صداوسیما نباید در این زمینه کوتاه بیاید.
مهرداد بذرپاش نماینده سابق مردم تهران نیز اعلام کرد: مناظره ضبط شده یعنی هیچ و این یک امتیاز تمام و کمال برای دولت است، دولتی که شب و روز پاسخگویی را تمرین و حتی هیئت دولت را تعطیل میکند، ازاین خبر گواراتر برای او وجود ندارد.