مدتی پیش شاهد علنی شدن بدعهدی آمریکا و اعلام خروج آن از برجام بودیم، البته بلافاصله این اقدام دونالد ترامپ با واکنش مقامات اروپایی مواجه شد و آنها در ظاهر بر حفظ برجام تاکید داشتند. در این میان وزیر امور خارجه کشورمان ماموریت یافت تا پیگیر چگونگی ادامه برجام بدون آمریکا باشد و سفر دورهای به چین، روسیه و اروپا را انجام داد، دوشنبه هفته آینده نیز بروکسل محل قرار مجدد محمدجواد ظریف با سه همتای اروپایی خود است تاهرچه زودتر تکلیف ادامه برجام با این ۳کشور اروپایی نیز مشخص شود.
برخی منتقدان بر این عقیده هستند که نمیتوان روی اروپا حسابی باز کرد و آنها مانند آمریکا همان رفتار ضد ایرانی را تکرار خواهند کرد. پس اعتماد مجدد به آلمان، فرانسه و انگلیس مصداق مثال دوبار از یک سوراخ گزیده شدن است، چراکه همین اروپا در سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ نابودی تمام فعالیتهای هستهای ایران را خواستار شده بود.
در این مدت برخی اظهارنظرهای مقامات غربی پیرامون برجام بیش از گذشته گمانهزنی برای بیتعهدی آنها در قبال توافقنامه هستهای را افزایش داده است؛ اینکه نمیتوانیم از ضمانتهای اقتصادی یا حقوقی [برای حفظ برجام] صحبت کنیم، اینکه با روحانی گفتوگو بر سر مسائل منطقهای و موشکی را آغاز کردهایم و البته تاکید برخی شرکتهای اروپایی همچون توتال و زیمنس برای ادامه ندادن همکاری با تهران مهر تاییدی است بر اعتماد نکردن به اروپا و گرفتن تضامین محکم و متقن در صورت حفظ برجام با سه کشور اروپایی.
به تازگی نیز مقام معظم رهبری شروطی را برای ادامه برجام با اروپا بیان داشتند و این دقیقا نقشه راهی برای مذاکرهکنندگان کشورمان محسوب میشود تا در ذیل این شروط، دیگر امتیازی بر سر میز مذاکره ندهیم. در همین رابطه سیاست روز در گفتوگو با کارشناسان به ارزیابی ادامه روند مذاکرات با اروپا در برجام و شروط هفت گانه مقام معظم رهبری برای ادامه توافق هستهای با سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه پرداخته که در ذیل میآید.
اعتماد ما به اروپا به میزانی است که به تعهدات خود پایبندی نشان دهند
سیدمحمدعلی حسینی سخنگوی اسبق وزارت خارجه کشورمان درخصوص اینکه ایران چه قدر میتواند روی اروپا حساب باز کند، گفت: نکته اول اینکه چنانچه اروپا عزم و اراده سیاسی جدی در نجات برجام داشته باشد این مسئله را میتواند مدیریت و تنظیم نماید و ساز و کار مناسبی را برای مقابله با تحریمها، فروش نفت ایران و سایر تعهدات برجامی و همچنین انجام معاملات بانکی بین طرفین بیابد و یا ایجاد نماید.
سفیر سابق ایران در ایتالیا خاطرنشان کرد: همچنین روابط اقتصادی و منافع تجاری اروپا و آمریکا دوطرفه و متقابل است و چنانچه مشکلی بین این دو پیش آید، طرف اروپایی تنها طرف خسارت دیده نخواهد بود بلکه آمریکا هم متحمل خساراتی خواهد شد.
وی به نکته سوم نیز اشاره کرد و بیان داشت: اینکه نگاه اروپائیان به برجام صرفا اقتصادی نیست، بلکه ابعاد سیاسی، امنیتی و بینالمللی نیز برای برجام قائلند که اهمیت آن اگر بیشتر از بعد اقتصادی نباشد، کمتر نیست، لذا ابعاد غیراقتصادی نیز اروپاییان را ترغیب به نجات برجام کرده است.
به باور حسینی، اعتماد ما به اروپا و غیر آن به میزانی است که در عرصه عمل و اقدام نسبت به تعهدات خود پایبندی نشان دهند.
سخنگوی اسبق وزارت خارجه کشورمان درخصوص فرمایشات مقام معظم رهبری و شروط معظم له برای اروپا تصریح کرد: همانگونه که در فرمایشات رهبر عالی قدر انقلاب نیز به صراحت و روشنی بیان شد مقامات سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس باید قول دهند مباحث مربوط به دفاع موشکی و نقشآفرینی منطقهای جمهوری اسلامی ایران را مطرح نکنند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی خاطرنشان کرد: معنای این سخن آن است که مسئولین ما همانگونه که قبلا نیز بارها اعلام و تاکید کردهاند، هرگز تصمیمی برای طرح موضوعات موشکی و دفاعی و منطقهای را ندارند.
اروپا همان اروپا است و روند امور هم ادامه همان روند سابق
مسعود اخوانفرد عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی نیز درخصوص رویکرد اروپا در قبال برجام گفت: اروپا در مقاطعی که منافعش اقتضا میکرد نظیر قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با ایران روابط گسترده تجاری و اقتصادی حتی در شکل روابط ترجیحی که عمدتا حاوی برخی امتیازات برای ایران بوده را داشته است.
این کارشناس حقوق بینالملل افزود: پس از انقلاب اسلامی رفتارهای متناقضی را از سوی دول اروپایی و مشخصا سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان شاهد بودهایم که عملا نوعی تبعیت از سیاستهای دیکته شده از سوی آمریکا در برخورد با ایران است.
وی در ادامه تصریح کرد: نظیر فسخ قرارداد نیروگاه اتمی بوشهر توسط آلمان و کمکهای مالی و تسلیحاتی و نظامی به صدام توسط این سه کشور و موضعگیری هماهنگ علیه جمهوری اسلامی ایران در قضیه سلمان رشدی مرتد و دهها نمونه دیگر را میتوان اشاره کرد.
این استاد دانشگاه اظهارداشت: در مقطع مذاکرات هستهای در حدود سالهای ۸۲ و ۸۳ نیز این رفتار شیطنتآمیز را شاهد بودیم که به عنوان مویدی بر ادعا به خاطرات جناب آقای روحانی در کتاب ایشان توجه شما را جلب میکنم که نامه اعتراضآمیز ایشان به مدیرکل وقت آژانس بینالمللی انرژی اتمی آقای البرادعی بسیار قابل توجه است.
اخوانفرد گفت: در مرحله اخیر مذاکرات هستهای از سال ۱۳۹۲ تاکنون نیز نقش بارز این سه کشور موذی قابل بررسی است که وزیر خارجه فرانسه در موردی بسیار بد و خارج از نزاکتهای بینالمللی و صرفا برای خشنودی طرف آمریکایی اقدام کرد که در تاریخ مذاکرات باقی مانده است.
رئیس اسبق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با اشاره به اینکه شرکتهای اروپایی هم به تاسی از دولتهای خود سیاست یکی به نعل و یکی به میخ را در پیش گرفتهاند، بیان داشت: از یکسو اعلام انعقاد قرارداد و سرمایه گذاری در ایران را میکنند و از سوی دیگر با اولین سیگنالهای دریافتی کل پروژهها را زیر سوال میبرند، نمونه بارز آنها قراردادهای توتال و ایرباس و انرژیهای خورشیدی و دهها نمونه دیگر است.
رئیس اسبق سازمان بسیج حقوقدانان با تاکید بر اینکه در وضعیت فعلی و پس از نقض صریح برجام (روحا و جسما) توسط دولت آمریکا هم باید گفت اروپا همان اروپا است و روند امور هم ادامه همان روند سابق، خاطرنشان کرد: هرچند برخی اصرار بر جداسازی ترامپ از آمریکا و غرب و سیاستهای شیطانی آنان و بزک مجدد چهره کریه این عناصر و دول غربی را دارند اما، عاقبت این مقطع هم جدای از این سوابق نبوده و نیست و به تعبیری تاریخ عملا تکرار میشود و شیطان همان سیاستهای شیطانی خود را ولو با تفاوت در ظواهر ادامه خواهد داد.
گفتوگو: هدی دهقان بذرافشان