روسیه با حضور مستقیم در سوریه نه تنها به همراه متحدان خود هژمونی آمریکا را به چالش کشید بلکه اعلام کرد که برای بازگشت به قدرت تصمیمگیر بینالمللی پا را از خارج نزدیک خود دورتر گذاشته و به دنبال فتح مرزهای ارتباطی پیشین است. روسیه در شرایطی وارد غرب آسیا شد که در کنار خطر تروریسم که تهدید امنیت ملی آن بود، مقابله با تحرکات آمریکا در منطقه را اساس برنامههای خود داشت و تلاش مینمود تا با حفظ سوریه ساختار یکجانبهگرایانه آمریکا را به چالش کشیده و موقعیت خود در منطقه را تثبیت سازد.
در چنین شرایطی دونالد ترامپ به عنوان رئیسجمهور کاسب کار آمریکا در کاخ سفید حضور پیدا کرد یکی از مهمترین روشهای او جنگ تجاری و اقتصادی با دیگر قدرتها از جمله روسیه و چین است. ترامپ حتی علاقه دارد این روش را بر روی متحد سنتی خود یعنی اروپا به آزمایش بگذارد.
به همین نسبت روسیه نیز در اقدام و گام بعدی تصمیم گرفته در این عرصه نیز همچون حوزههای دفاعی، نظامی، امنیتی و... وارد عمل شود. مسکو در تازهترین اقدام با تلاش برای حفظ جایگاه خود در عرصه سیاسی سوریه و منطقه، نگاهی به آفریقا داشته باشد، البته نگاه اقتصادی را نیز چاشنی رویکردهای قبلی کرده است.
پايگاه اطلاعرساني فرانس کولتور در این باره نوشت: روسيه در ماههاي اخير استراتژي گسترش روابط نظامي و اقتصادي با آفريقا را در دستور کار خود قرار داده است. روسيه رسما همکاري نظامي با جمهوري دموکراتيک کنگو را آغاز کرده است. پس از جمهوري آفريقاي مرکزي و بورکينافاسو، نزديک شدن روسيه به کنگو يکي ديگر از دلايل اثبات تسريع روند بازگشت مسکو به آفريقاست، تلاشهاي روسيه براي حضور مجدد در آفريقا در ماههاي اخير تشديد شده است. روسیه که زمانی با عدم دخالت در اقدام نظامی غرب در لیبی، پایگاه مهم خود در آفریقا را از دست داده بود اکنون به دنبال بازگشت به آفریقا و حوزه رقابتی با غرب است که مبارزه با تروریسم و تقویت نظامی کشورها از محورهای این رویکرد است.
از این منظر میتوان انتظار داشت که با گسترش روابط روسیه در آفریقا و افزایش حوزه نفوذ مسکو، غرب و بویژه آمریکا بار دیگر تاکتیکهای تنشی خود را با آن افزایش دهند.
روسیه همچنین نگاه به آمریکای لاتین را نیز کماکان در دستور کار دارد چنانکه س از تغییرات سیاسی در کوبا و کنارهگیری رائول کاسترو از قدرت، روسها در جمع اولین کشورهایی بودند که با رئیسجمهور جدید کوبا تماس گرفته و بر ادامه روابط صمیمانه با این کشور تاکید کردند.
اما مهمترین پیام روسیه این است که برای ارتقای جایگاه خود و کاهش قدرت آمریکا در برابر هر فشار آمریکا و غرب میایستد و به راه خود ادامه میدهد. روسیه در این کار میداند که میتواند بر متحدانی تکیه کند که در خاورمیانه اثبات کردند، شریک استراتژیک خوبی برای مسکو هستند و در حال حاضر نیز در آفریقا و در بین مردم این سرزمین جایگاه دارند.
نویسنده: فرامرز اصغری