دورنمای بحران رشد صنعتی در اقتصاد ايران!؟

معرفی گزارش

شناسنامه گزارش
عنوان گزارش: دورنماي رشد صنعتي در اقتصاد ايران
شماره مسلسل: ۱۴۶۰۱
کد موضوعی: ۳۱۰
تاریخ انتشار: ۰۲/۱۰/۱۳۹۴
معاونت: پژوهشهاي زيربنايي و امور توليدي
دفتر: مطالعات انرژي، صنعت و معدن
تهیه و تدوین کنندگان: علی اصغر اژدری، حسن حیدری
ناظران علمی: محمدرضا محمدخانی، هوشنگ محمدی
ویراستار تخصصی: نامشخص
ویراستار ادبی: نامشخص
شمارگان: نامشخص
تعداد صفحات: ۲۲ صفحه
ناشر: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
قیمت: نامشخص
در چکیده گزارش اینگونه آمده است: هدف از این گزارش، الگوسازی عوامل مؤثر بر ارزش افزوده بخش صنعت در ایران در بلندمدت می باشد. بدین منظور از روش های اقتصادسنجی بهره گرفته شده است.
در مقدمه گزارش اینگونه قید شده است: با توجه به اهمیت بخش صنعت در اقتصاد کشور به عنوان یک بخش مولد و دارا بودن حدود یک پنجم از تولید ناخالص داخلی کشور، بررسی عوامل و متغیرهای اثرگذار بر ارزش افزوده این بخش و احصای راهکارهای ارتقای آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
در بخش اول گزارش با عنوان «جايگاه بخش صنعت و معدن در اقتصاد ايران» اینگونه آمده است: بخش صنعت اهمیتی بسیار زیاد در روند توسعه کشور دارد. اهمیت بخش صنعت به این دلیل است که صنعت به عنوان موتور رشد اقتصادی و انباشت سرمایه شناخته می شود و بخشی است که منبع بازدهی فزاینده نسبت به مقیاس تولید است.
در بخش دوم با عنوان «ساختار بخش صنعت در ايران» با اشاره به بررسی با اشاره به بررسی ساختار صنعت ایران برحسب کدهای دو رقمی ISIC اینگونه آمده است: از نظر ارزش افزوده، عمده ترین فعالیت های صنعتی در ایران در بخش صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی، تولید فلزات اساسی، صنایع تولید مواد غذایی و آشامیدنی، صنایع تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی و صنایع تولید زغال کک، پالایشگاه های نفت و سوخت های هسته ای صورت می گیرد.
در بخش سوم گزارش با عنوان «عملکرد رشد اقتصادي در بخش صنعت و معدن» اینگونه آمده است: رشد اقتصادی مهم ترین شاخص عملکرد برای یک بخش اقتصاد است، اگرچه به تنهایی کافی نیست و می توان از سایر شاخص ها به عنوان مکمل برای ارزیابی عملکرد یک بخش اقتصادی استفاده کرد.
در بخش چهارم گزارش با عنوان «الگوي مناسب براي ارزش افزوده صنعت در ايران» اینگونه آورده شده است: برای الگوسازی تجربی ارزش افزوده بخش صنعت و معدن در ایران، ابتدا باید با استفاده از مبانی نظری اقتصادی، عوامل مؤثر بر تولید صنعتی را معین کرد. باید توجه کرد که رشد ارزش افزوده بخش صنعت نیز در مجموع تحت تأثیر همان عواملی است که تولید در کشور را تحت تأثیر قرار می دهد.
در بخش پنجم گزارش با عنوان «داده ها و نتايج حاصل از برآورد الگو، اینگونه بحث شده است: داده های مطالعه همگی سالیانه بوده و دامنه زمانی بین سال های ۱۳۳۸ تا ۱۳۹۳ را پوشش می دهند. با توجه به ساختار داده های سری زمانی اقتصاد کلان و نامانایی اکثر این متغیرها در سطح، برای برآورد اقتصادسنجی باید از روش های مناسب سری زمانی استفاده کرد.
در بخش «نتيجه گيري و ارائه راهکار» اینگونه آمده است: هدف از این گزارش، الگوسازی عوامل مؤثر بر ارزش افزوده بخش صنعت در ایران در بلندمدت است. بدین منظور از روش های اقتصادسنجی بهره گرفته شد. بر اساس نتایج این مطالعه می توان راهکارهای تقویت رشد صنعتی (ارتقای ارزش افزوده بخش صنعت) را بدین شرح برشمرد:
۱. تقویت سرمایه گذاری های صنعتی و جبران رشد بالقوه بخش صنعت که در سال های اخیر روند نزولی داشته است، به عنوان مهم ترین متغیر اثرگذار به گونه ای که به ازای هر ۱۰۰ درصد افزایش در سرمایه گذاری صنعتی، رشد ارزش افزوده بخش صنعت با ضریب ۹۰ درصد تحریک می شود.
۲. افزایش درآمدهای نفتی بلندمدت که می تواند از طریق صندوق توسعه ملی در راستای تأمین منابع لازم برای ظرفیت سازی در بخش صنعت به کار گرفته شود که با ضریب حدود ۵۰ درصد به رشد صنعت کمک می کند.
۳. اتخاذ سیاست ارزی مناسب به گونه ای که نرخ ارز حقیقی تعدیل یابد که این امر به تقویت ارزش افزوده بخش صنعت با ضریب ۵۶ درصد کمک می کند.

ارزیابی بخش های گزارش

الف) عنوان
- آیا عنوان گزارش بیان گر محتوی و اهمیت موضوع آن است؟ بله
- آیا نام دست اندرکاران تهیه و انتشار گزارش بطور کامل شامل نام و نام خانوادگی، رتبه علمی، محل کار و نشانی پست الکترونیک در گزارش قید شده است؟ خیر
الف) چکیده
- آیا چکیده دقیقا آینه تمام نمای مطالعه است؟ بله
- اگر چکیده به تنهایی مورد بررسی قرار گیرد، آیا به اندازه کافی خلاصه و چکیده کل مقاله است؟ بله
ب) فهرست
- آیا گزارش دارای فهرست اجمالی و تفصیلی است؟ گزارش دارای فهرست اجمالی است.
- آیا جداول، نمودارها و تصاویر دارای فهرست جداگانه اند؟ خیر
پ) مقدمه
- آیا مقدمه، توجیه منطقی از مطالعه و یا هدف از مقاله (بیانی از مشکل موجود و بررسی متون) را شامل می شود؟ بله
- آیا اهداف مطالعه به وضوح شرح داده شده است؟ خیر
ت) روش کار
- آیا از روش های معتبر و قابل اعتماد استفاده شده است؟ روش الگوسازی برای ترسیم دورنمای صنعتی در اقتصاد ایران کار مطلوبی است. الگوها با ساده سازی روابط فراوان و پیچیده پدیده با هم، روابط اصلی را مورد مطالعه قرار می دهد.
- آیا روش های انتخاب شده توسط نویسندگان قادر به پاسخ به سوالات تحقیق می باشد؟ در امر مدلسازی برای ترسیم دورنمای صنعتی از روش جامع استفاده نشده است. از این روست که صنعت ایران طی چهار دهه گذشته از فراز و نشیب فراوانی برخوردار بوده است.
- آیا روش های مورد استفاده به وضوح شرح داده شده اند؟ خیر
- اگر یک مطالعه تحقیقاتی مشابه توسط محققین دیگری انجام شود، می تواند همین نتایج را در پی داشته باشد؟ خیر
ث) یافته ها
- آیا یافته ها به خوبی سازماندهی شده است؟ در سطح جزءنگر و سازماندهی محدود به متغیرهای ظاهری در صنعت و اقتصاد
- آیا نتایج به وضوح شرح داده شده است؟ خیر
- آیا روش های آماری مناسب انتخاب شده است؟ بله
ج) بحث
- آیا نتایج مهم به اختصار بیان شده است؟ بله
- آیا نویسندگان مشخصا بیان کرده اند که فرضیه آنها در این مطالعه ثابت شده یا نه؟ خیر
- آیا یافته های این مطالعه با مطالعات مشابه پیشین در این زمینه مقایسه شده است؟ خیر
- آیا محدودیت های مطالعه ذکر شده است؟
چ) جداول، نمودارها و تصاویر
- آیا جداول و نمودارها ویژگی های کلیدی مطالعه را نشان می دهند؟ بله
- آیا شکل ها و نمودارها شفاف و قابل فهم هستند و دارای بالانویس و زیرنویس مناسب می باشند؟ بله
ح) تقدیر و تشکر
- آیا در گزارش از شخصیت های حقیقی و حقوقی موثر در کار سپاسگزاری شده است؟ خیر
خ) پیوست ها
- آیا پیوست های گزارش حاوی اطلاعات مفید است؟ گزارش دارای پیوست نیست.
- آیا پیوست ها به کسب آگاهی بیشتر در مخاطبان کمک می کند؟ گزارش دارای پیوست نیست.
- آیا پیوست ها حاوی فرم ها و اسناد مرتبط با گزارش است؟ گزارش دارای پیوست نیست.
د) منابع
- آیا منابع کافی برای اهداف این مطالعه در جامعه وجود دارد؟ بله
- آیا سبک نوشتن منابع منطبق با دستوالعمل های علمی است؟ بله
- آیا منابع مهم و کلیدی به روز بوده اند و با دقت گزارش شده اند؟ خیر
- شیوه ارائه مستندات و ارجاعات در گزارش را چگونه ارزیابی می کنید؟ ضعیف

ارزیابی محتوایی گزارش
الف) سامان مندی
- گزارش چه اندازه یک کل سامان مند را تشکیل می دهد؟ از آنجا که ترسیم این دست دورنماها تاکنون منجر به تحولی چشمگیر در صنعت کشور نشده است می توان نسبت به کارآمدی و سامان مندی آن تردید داشت. کل سامان مند در دورنمای رشد صنعتی در اقتصاد ایران شامل مجموعه ای نظام مند از روابط شبکه ای بین عوامل، موضوعات و شرایط اجتماعی که بر پایه آن و بر اساس مدل و الگویی بومی بتوان به پیش بینی وضعیت صنعت ایران در آینده ای محتمل پرداخت.
- انسجام و هماهنگی عناوین موجود در گزارش چگونه است؟ گزارش در تبیین مفهوم صنعت و جایگاه آن در اقتصاد اجتماعی ایران دچار مشکل است.
- نحوه بسط و توضیح مطالب در هر پاراگراف، بخش، فصل و ... در گزارش چگونه است؟ در سطح جزءنگر و بسیار خلاصه
- آیا در پایان هر فصل، بخش و ... مؤلف به جمع بندی مطالب پرداخته است؟ خیر
ب) نوآوری
- آیا محتوای گزارش دارای سطح خاصی از نوآوری است؟ از نظر ارائه پیشنهاد مدلسازی برای ترسیم دورنما دارای نوآوری است.
- خواندن این گزارش تا چه اندازه تفکر نقادانه را ترغیب می کند؟ پیرامون مدلسازی و جایگاه آن در صنعت و اقتصاد و ترسیم دورنما تفکر برانگیز است.
پ) اهمیت
- این گزارش چه نیازی (بنیادی، تخصصی، درسی، کمک درسی و عمومی) را تأمین خواهد کرد؟ استفاده از مدلسازی در پیش بینی ها در بازه های زمانی خاص یک نیاز تخصصی است.
- آیا نسبت حجم مطالب به اهمیت موضوع در گزارش کافی است؟ خیر
ت) شیوایی، روشنی و قابل فهم بودن
- آیا متن گزارش روان و سلیس است؟ در باره مدلسازی دورنما توضیحات دارای ابهام مفهومی است.
- آیا گزارش سادگی و قابل فهم است؟ بله
ث) جامعیت
- آیا گزارش به لحاظ موضوعی جامعیت دارد و وجوه مختلف موضوع را پوشش می دهد؟ در مدلسازی دورنمای صنعتی در اقتصاد از همه جانبه نگری برخوردار نیست و به دنبال رشد صنعت در فضای اقتصادی است در حالی که امور اجتماعی، بستر همه تحولات اقتصادی است. جستجوی نابجای دورنمای صنعت در اقتصاد بجای جامعه با همه ویژگی هایش، گزارش را با چالش جدی مواجه ساخته است. اقتصاد در فضای اجتماعی رشد می کند و نه در فضای اقتصادی. جامعیت در روش مطالعه گزارش وابسته به ملاحظه همه متغیر های اصلی، فرعی و تابع و ضمنی مربوط به صنعت ایران است.
- آیا استفاده از تصاویر، نمودارها، چارت ها و ... توانسته است به فهم گزارش کمک کند؟ در محدود مطالب ارائه شده کمک کننده است.
- آیا مؤلف از ساختارها و کلمات رایج در متون علمی و نیز سبک نویسنده استفاده کرده است؟ بله
ج) اعتبار
- آیا گزارش دارای اعتبار علمی لازم است؟ گزارش از نظر سطح نوآوری در مدلسازی پدیده ها در مقایسه با سایر گزارش های توصیفی و کتابخانه ای و اقتباسی از اعتبار بیشتری برخوردار است.
- این گزارش مبتنی بر پژوهش های حوزه تخصصی مربوطه است؟در سطح محدود

ارزیابی اجتماعی گزارش

الف) مخاطبان و ذینفعان
- مخاطبان و ذینفعان این گزارش چه کسانی خواهند بود؟ این گزارش جهت استفاده نمایندگان مجلس شورای اسلامی و سپس جامعه تدوین شده است.
- انتشار این گزارش تا چه اندازه مورد استقبال مخاطبان و ذینفعان قرار گرفته است؟ میزان استقبال گزارش نشده است.
- این گزارش تا چه اندازه مخاطبان را به پژوهش بیشتر در رابطه با موضوع تخصصی ترغیب می کند؟ کم
- آیا گزارش حاضر توانایی برطرف کردن نیازهای مخاطبان و ذینفعان خود را دارد؟ بر حسب شواهد موجود نمایندگان مجلس شورای اسلامی درصد کمی از نیازهای خود را از مجموعه منشورات مرکز پژوهش ها اخذ می کنند.
ب) تاثیرگذاری اجتماعی
- آیا گزارش در بحث پیرامون پدیده مورد نظر خود از و جامعه نگری قابل قبول برخوردار است؟ خیر
- آیا گزارش پیش نیازها و پیش فهم های ضروری و مورد نیاز برای فهم خود را به مخاطبان ارائه کرده است؟ خیر
- آیا گزارش برای علل و آثار مشکلات متعدد موجود در زندگی مردم مدل مفهومی و تحلیل مناسبی ارائه کرده است؟ خیر
- آیا گزارش برای حل مشکلات زندگی مردم دارای طرح اجرایی با پیشنهادهای مشخص و مستدل است؟ خیر
- چگونه می توان کارآمدی راهکارهای پیشنهادی طرح را برای حل مشکلات زندگی مردم راستی آزمایی کرد؟ گزارش برای راستی آزمایی راهکارهای پیشنهادی خود اشاره ای ندارد.
- آیا گزارش توانسته است اهداف از پیش تعیین شده خود را محقق سازد؟ خیر

ارزیابی های شکلی گزارش

الف) ویراستاری فنی
- آیا تعداد کلمات و صفحات گزارش برای بیان کامل موضوع گزارش کافی است؟ خیر
- آیا عنوان گذاری اصلی و فرعی در گزارش به درستی انجام شده است؟ خیر
- آیا نوع صفحه آرایی (نوع و اندازه خط، فاصله خطوط، حاشیه ها، سرصفحه و پاورقی و ...) گزارش مناسب است؟ بله
- آیا نشانه گذاری در گزارش (مانند ویرگول، نقطه، خط تیره، ویرگول نقطه و پرانتز و ...) به درستی انجام شده است؟ خیر
ب) ویراستاری علمی
- آیا گزارش دارای ناظر یا ویراستار تخصصی است؟ خیر
- آیا محتوای گزارش نیاز به حذف مطالب دارد؟ بله
- آیا محتوای گزارش نیاز به اضافه کردن مطالب دارد؟ بله
- آیا گزارش حاضر نیاز به ویراستاری ادبی دارد؟ بله
ج) ویژگی های خاص
- آیا گزارش دارای ویژگی های خاص مانند کادر های خلاصه پیام، سخنان بزرگان، تاریخچه و... است؟ خیر
- آیا گزارش دارای صفحه شناسنامه است؟ بله 

^{نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه}